– Што ж, добрая думка. Трэба будзе толькі бітую цэглу вывазіць. Ну а што ты з бетонам гэтым думаеш рабіць?

– А яго таксама. Глядзі, ёсць роўныя пліты. Можна будзе скласці з іх лавы для цэнтральнай трыбуны. Або ўкапаць іх у зямлю паміж лавамі - чыста будзе, як у метро. І яшчэ патрэбныя доўгія гарбылі, зробім з іх жолабы. Бачыш, якія тры вялізныя ямы. Тут, браце, бомбы не менш як па тоне падалі. Дык мы большую частку таго, што непатрэбна, скінем па жолабах туды, а калі да паверхні зямлі застанецца метры два з паловаю - засыпем астатняе добрай зямлёю. А камень таксама адцягнуць у адзін бок. Пасля можна будзе яго, каму трэба, па пяцьдзесят рублікаў кубаметр загнаць і на гэтыя грошы зрабіць апрацоўчыя работы. Хай на мяне сто пудоў ліха, калі гэта ўсё універсітэту хаця адзін рубель будзе каштаваць.

У Міколы твар расплыўся ўсмешкаю.

– Чорт бы цябе ўзяў, галава міністэрская. Так і зробім. Ты вось што, будзеш кіраваць зараз сваёй групай і "славянамі", а я да "раманцаў" пайду. Давайце там хутчэй з гэтымі скляпеннямі. Калі там расчысціце - грузавікам будзе больш зручна пад'язджаць.
– І ён пабег да другой групы. Мікола быў з пароды тых камсоргаў, што на перапынках мітусяцца і кідаюцца па калідорах з пончыкам у адной руцэ і блакнотам у другой і кожнаму сустрэчнаму крычаць:

– Вось ты мне і патрэбны. Пачакай хвілінку, унь там Янка недзе, я зараз, толькі два словы яму.

Той, каго пакінулі, звычайна можа стаяць увесь перапынак і чакаць.

Берасневіч усміхнуўся і пайшоў да сваіх.

– Ну што ж, браткі, давайце пачнем. Вы, дзяўчаты, будзеце унь туды цэглу насіць. Папярэджваю, запалу павінна хапіць на шэсць гадзін. Цагліны старыя, цяжкія, кожная кілаграмы па тры-чатыры, так што больш як па дзесяць цаглін на насілы не браць. А то тут ёсць такія, у гарачай вадзе купаныя, падарвуцца яшчэ. А мы будзем рабіць так: вось гэты дзесятак зараз будзе скідваць гэтыя пліты зверху, а астатнія будуць цягаць. Папярэджваю, пад скляпенні не хадзіць. Крышаную цэглу адтуль будзем выбіраць пасля... Ну, пачынаем...

Ён узяў лом і з такой сілаю грохнуў ім па закраіне адной пліты, што ржавая арматура парвалася і вялізная камлыга абурылася, пацягнула за сабою яшчэ дзве ці тры.

За Берасневічам пачалі і астатнія. Крышылі ламамі каменне, скідвалі бетонныя камлыгі, цягнулі іх, як мурашкі.

– Гэй, шабадранцы!
– крычаў Янка.
– Да-а-вай, давай!

Відовішча было сапраўды фантастычнае. Паўсюль латкі, а то й проста дзіркі (апранулі, вядома, самае горшае), на тварах асеў пыл ад цэглы. Ці то індзейцы, ці то зграя катаржнікаў.

Хутка кашулі з торсаў пачалі знікаць, ільснілася потам бронзавая скура.

Берасневіч з насалодаю адчуваў, як ходзяць пад скурай грудкі мускулаў, як вызвалена дыхаюць грудзі, як адчуваеш цалкам сваё здаровае, моцнае цела.

– Давай! Давай! Давай!
– бадзёрыў Янка.- Ану ўзялі! Ану ўдарылі! Хло-опчыкі! Д-давайІ Г-гахнем!

Цэгла лётала ў паветры, бурыліся глыбы. Пачалося ўжо ап'яненне, калі не заўважаеш стомы, не заўважаеш збітых пальцаў, калі прыходзіць "другое дыханне" працы.

Цераз якіх-небудзь чатыры гадзіны гэты край катлавіны выглядаў так, быццам тут рыўся вялізны крот. Гара цэглы пад дрэвамі расла.

Селі адпачыць і пад'есці. Вясёлы Маркіч, вочы якога абрэзаліся ад стомы, пачаў падначваць Сяляўку. Паказваючы кавалкам кілбасы на ход у адно з сутарэнняў, скляпенне якога вісела на арматуры і часткова на цагляным стаўбуры, ён сказаў абыякава:

– Вось, Рыгор, ты гэта ўсё адным ударам лома - здохні, а не адаб'еш.

Сяляўка, які нават паружавеў ад працы і адчуваў сябе нязвыкла добра і нават "самастойна", паглядзеў на скляпенне, якое вісела сярэдзінаю ўніз, і сказаў:

– Каб не стаўбур, абавязкова абурыў бы. Адным ударам.

– Адкуль гэта ў цябе спрыт такі, дзетухна?

– Мы віцебскія, мы грабары.

– Грабары?
– прыемна здзівіўся Маркіч.
– Ах, грабары! Ну тады ясна... Мы ўсё можам: асіну сячы, ямы капаць, бульбу есці. Нават гарэлку можам піць не як усе: набгом... са шклянкі.

Худы, але жылаваты Сяляўка не крыўдзіўся. Ён пайшоў да сутарэння, ударыў па стаўбуру кіркаю, вярнуўся, сеў і толькі тады разважліва сказаў:

– Стаўбур пахіліўся. Калі б выбіць з яго дзве-тры цагліны, дык я, можа, і са стаўбуром абурыў бы.

– Эх ты, а яшчэ кажаш: мы, маўляў, з Віцебшчыны, мы грабары. Тут, маўляў, у чужой краіне так не могуць.

Сяляўка толькі плячыма паціснуў. Берасневіч перабіў спрачальнікаў:

– Кіньце, хлопцы. Дурная гэта спрэчка, скажу я вам.

Можа, калі б сказаў гэта хтосьці іншы, Маркіч і паслухаўся б, але тут трэба было пакінуць апошняе слова за сабою. І ён сказаў:

– Ну што ж, баягуз такім і застанецца.

Берасневiч не адказаў i перавёў вочы на Алёнку. Закураная пылам, у нейкай чырвонай хустачцы на галаве, яна, вiдаць, вельмi стамiлася, але паглядзела на яго, усмiхнулася. Не было нiчога даражэй на свеце за гэтую стомленую i любую ўсмешку. I ўбор гэты вельмi ёй пасаваў. Ён