Ушынскі Канстанцін Дзмітрыевіч
Шрифт:
Вось І пайшлі яны куды вочы глядзяць. Прабадзяліся цэлы дзень, пачало змяркацца — пара начлегу шукаць. Сышлі яны з дарогі ў лес І выбралі вялікае дуплаватае дрэва. Певень узляцеў на сук, сабака залез у дупло, і заснулі.
Раніцай, як толькі днець пачало, певень і закрычаў:
— Ку-ка-рэ-ку!
Пачула пеўня лісіца; захацелася ёй пеўневым мясам паласавацца. Вось падышла яна да дрэва і пачала пеўня расхвальваць:
— От певень дык певень! Гэтакай птушкі я ніколі і не бачыла: І пёркі вунь якія прыгожыя, І грабеньчык вунь які чырвоненькі,
і голас вунь які ў цябе звонкі. Зляці да мяне, прыгажун!
— А чаго? — пытаецца певень.
— Пойдзем да мяне ў госці: у мяне сёння ўваходзіны і для цябе шмат гарошку назапашана.
— Добра,— кажа певень,— толькі мне аднаму ісці ніяк не выпадае: са мною таварыш.
«Вось гэта шчасце прываліла,— падумала лісіца,— замест аднаго пеўня будзе два».
— Дзе ж твой таварыш? — пытаецца яна.— Я і яго ў госці паклічу.
— Там, у дупле начуе,— адказвае певень.
Лісіца кінулася да дупла, а сабака яе за морду — цап!.. Злавіў і разарваў лісіцу.
Жылі-былі лісіца ды заяц. У лісіцы была хатка ледзяная, а ў зайца — лубяная.
Вось лісіца і дражніць зайца:
— У мяне хатка светлая, а ў цябе цёмная! У мяне светлая, а ў цябе цёмная!
Прыйшла вясна — у лісіцы хатка растала, а ў зайца стаіць як стаяла.
Тут лісіца і просіцца ў зайца:
— Пусці мяне, зайчык, хоць на свой двор.
— Не, лісічка,— кажа заяц,— не путчу: навошта дражнілася?
Пачала лісічка са слязьмі ўпрошваць. Заяц узяў ды і пусціў яе на свой двор.
На другі дзень лісіца зноў просіцца:
— Пусці мяне, зайчык, на ганачак.
— Не, не пушчу: навошта дражнілася?
Упрошвала, упрошвала лісіца, згадзіўся заяц і пусціў лісіцу на ганачак.
На трэці дзень лісіца зноў просіць:
— Пусці мяне, зайчык, у хатку.
— Не, не путчу: навошта дражнілася?
Прасілася, прасілася, заяц пусціў яе і ў хатку. Сядзіць лісіца на лаўцы, а заяц на печы.
На чацвёрты дзень лісіца зноў просіць:
— Зайчык, зайчык, пусці мяне на печ да сябе.
— Не, не путчу: навошта дражнілася?
Прасіла, прасіла лісіца, ды і выпрасіла — пусціў яе заяц і на печ.
Мінуў дзень-другі, пачала лісіца зайца з хаткі выганяць:
— Ідзі вон, касавокі. Не хачу з табой жыць!
Так і выгнала.
Сядзіць заяц і плача, бядуе, лапкамі слёзы выцірае. Бягуць сабакі:
— Цяў, цяў, цяў. Чаго, зайчык, плачаш?
— Як жа мне не плакаць? Была ў мяне хатка лубяная, а ў лісіцы — ледзяная. Прыйшла вясна, хатка ў лісіцы растала. Папрасілася лісіца да мяне, ды мяне ж і выгнала.
— Не плач, зайчык,— кажуць сабакі,— мы яе выганім.
— Не, не выганіце.
— Не, выганім.
Падышлі яны да хаткі:
— Цяў, цяў, цяў. Ідзі, ліса, вон!
А яна ім з печы:
— Як выскачу, Як вылечу, Паляцяць шматкі На ўсе бакі!Напалохаліся сабакі і ўцяклі.
Зноў сядзіць зайчык і плача. Ідзе воўк:
— Чаго, зайчык, плачаш?
— Як жа мне, шэры воўк, не плакаць? Была ў мяне хатка лубяная, а ў лісіцы — ледзяная. Прыйшла вясна, хатка ў лісіцы растала. Папрасілася лісіца да мяне, ды мяне ж і выгнала.
— Не плач, зайчык,— кажа воўк,— зараз я яе выганю.
— Не, не выганіш. Сабакі гналі, гналі — не выгналі. I ты не выганіш.
— Не, выганю.
Прыйшоў воўк да хаткі і завыў страшным голасам:
— Уыыы... уыыы... Ідзі, ліса, вон!
А яна з печы:
— Як выскачу, Як вылечу, Паляцяць шматкі На ўсе бакі!Спужаўся воўк і ўцёк.
Вось заяц зноў сядзіць і плача. Ідзе стары мядзведзь:
— Чаго, зайчык, плачаш?
— Як жа мне, мядзведзюхна, не плакаць? Была ў мяне хатка лубяная, а ў лісіцы — ледзяная. Прыйшла вясна, хатка ў лісіцы растала. Папрасілася лісіца да мяне, ды мяне ж і выгнала.
— Не плач, зайчык,— кажа мядзведзь,— я яе выганю.
— Не, не выганіш. Сабакі гналі, гналі — не выгналі, шэры воўк гнаў, гнаў — не выгнаў. I ты не выганіш.
— Не, выганю.
Пайшоў мядзведзь да хаткі і зароў:
— Рррр... ррр... Ідзі, ліса, вон!
А яна з печы:
— Як выскачу, Як вылечу, Паляцяць шматкі На ўсе бакі!