— Праходзьце, праходзьце... Вось тут вы будзеце спаць, — Халямон, як і належыць старэйшаму з братоў, паказаў памяшканне пад палубай з двума гамакамі з рыбалоўчай сеткі.

Арцін і Алеолла паклалі пад гамакі свае рэчы, і Халямон вырашыў правесці іх па ладдзі.

— Гэта шчогла. На ёй ветразь. А вунь там стырно на карме.

— І што там на карме кухня? — спытала «сухапутная» Алеолла. Яна ўжо прыкідвала што, як і дзе будзе рабіць.

Санцелямон і Панцелямон пырснулі са смеху.

— Чаму кухня? — Халямон з ветласці стрымаў усмешку.

— Ну, карма. Дзе трэба карміцца, — выказала здагадку Алеолла.

Санцелямон і Панцелямон не змаглі стрымацца і засмяяліся.

— Ды ціха вы, — прыкрыкнуў на іх Халямон. — Карма, як гэта сказаць, азадак карабля.

Блізняты так і пакаціліся па палубе...

— Не-не, на гэтым азадку усім корм раздаюць, — «падкінуў» жарт Санцелямон, і сам жа яшчэ гучней засмяяўся.

— Ды хопіць вам, — папрасіў братоў Халямон. — Г эй, Санцелямон, лепей пакажы, як трэба стырно на карме трымаць.

— Не, я пакажу! — апярэдзіў Панцелямон.

— Не, я!

У іх спрэчку гучным брэхам умяшаўся Брахіндзей. Ён пачаў скакаць вакол іх і матляць хвастом.

— Вось Брахіндзей і пакажа.

Сабака падбег да стырна, устаў на заднія лапы, а пярэднімі абапёрся на вялізнае вясло.

— Малайчына, Брахіндзей. Цяпер зразумела? — спытаў Халямон.

— Зразумела, — засаромелася ад свайго невуцтва Алеолла.

Арцін тым часам аглядаў снасці на шчогле.

— А гэтымі вяроўкамі кіруецца ветразь, — сказалі блізняты. — Цягнуць цяжкавата. Звычайна Брахіндзей дапамагае. Свіснеш — ён зубамі ўчэпіцца і цягне з такой жа сілай, як і мы самі. Праўда, Брахіндзей?

Сабака ўтаропіўся чорнымі вочкамі на аднаго са сваіх гаспадароў і ўхвальна гаўкнуў.

«НЕ ЗГУБІ, РАКА, ЛОДКУ РЫБАКА!»

Праз два дні па рукаве Прыты да прыстані падышлі яшчэ сем ладдзей. Яны ішлі з вялікага заходняга возера, якое звалася Герода. Менавіта іх уся астатняя рыбацкая флатылія і чакала.

Палямон, які славіўся сярод рыбакоў як галоўны завадатар, першым павітаў прыбылых. Справіўся, ці гатовыя яны адразу ж адпраўляцца ў шлях. Герадошнікі — рыбакі з таго заходняга возера — весела і дружна заківалі галовамі ў знак згоды.Палямон падняў жоўты-чырвоны ветразь, абрамлены арнаментам, падобным да вышыванай кашулі, і павёў сваю «Ладачку» на сярэдзіну ракі.

Эх, рака шырокая

Будзь жа нам дарогаю!

Не будзь хваляванай,

Будзь нам паслухмянай!

— заспяваў старажытную рыбацкую песню Палямон. Ён спяваў густым раскацістым басам, а тэнарком падхапіў песню Халямон. Хлапчуковымі галасамі пачалі падцягваць Санцелямон і Панцелямон. Заспявалі і на іншых ладдзях:

Не будзь хваляванай,

Будзь нам паслухмянай.

Не згубі, рака,

Лодку рыбака!

Паляцела песня па-над вадой, распавяла песня наперадзе ўсім-усім, што рыбакі плывуць. Падхапілі гэтую песню Арцін і Алеолла. Звонкі і зычны быў гол ас у Арціна, а ў Алеоллы — ясны і ў той жа час мяккі.

— Што там за дзеўчына ў Палямона?

— Дзе ён такую маладзіцу прыгасцяваў? — перамаўляліся рыбакі.

Надвор’е стаяла чароўнае. Плаванне ішло спакойна.

Арцін хутка налаўчыўся выконваць марацкую працу. Палямонаўскія сыны яму падрабязна тлумачылі, што рабіць. І нават Брахіндзей з задавальненнем дапамагаў Арціну. Праўда, сабака дапамагаў толькі датуль, пакуль Алеолла не прыступала да сваіх абавязкаў. Тады цікавасць Брахіндзея да марацкай справы цалкам знікала — ён падыходзіў да Алеоллы, клаў ёй сваю галаву на калені і глядзеў вочы ў вочы. Ну, і, вядома, яму сякія-такія ласункі ад яе перападалі.

— Больш за ўсё пашанцавала Брахіндзею, што вы з намі плывяце, — казаў Палямон. — У каго б ён яшчэ столькі мясных абрэзкаў выпрасіў.

Арцін, як адказны працаўнік, гаспадара ладдзі вельмі радаваў — юнак добра спраўляўся з працай. І Алеолла, з выгляду далікатная панначка, клопатаў маракам не прыносіла.

Так вось і плылі.

Некалькі разоў з прыбярэжнай пушчы высоўваліся разбойнікі, узброеныя сякерамі, доўгімі лукамі і пікамі з крукамі. Але варта было ім пабачыць вялікі караван — не жарт! — з дваццаці пяці суднаў, як яны хуценька хаваліся ў лясную глухмень. Часам насустрач рыбацкаму каравану праплывалі па тры-чатыры, а то і па сем-восем купецкія ладдзі. Яны былі прыкметна вышэйшыя за рыбацкія. Купцы і іх ахова глядзелі на рыбакоў зверху ўніз, але ўсё роўна у адказ на рыбацкія прывітанні з радасцю махалі рукой, самі віталіся добрым слоўкам. Сустрэць на сваім шляху караван рыбакоў, які раз на чатыры гады плыве да Гнязда Рыб, у купцоў лічылася добрай прыкметай, — значыць, год у іх будзе «рыбны» — прыбытковы.

А караван плыў далей. І праплывалі ўздоўж берагоў сёлы, гарады.

У стольным горадзе Жоўтарэчча — горадзе Векаве — караван зрабіў прыпынак — рыбакі на прыстані гандлявалі сваімі таварамі: рыбай, снасцямі, рыбіным тлушчам.

Горад Векаў уразіў Алеоллу і Арціна веліччу: мураваныя сцены, каменныя белыя дамы, пазалочаныя купалы храмаў. На прыстані столькі народу і ўсе ў рознай вопратцы. Людзі вясёлыя, усмешлівыя, але дахолыя, значыць, хвацкія. Гавораць на розных мовах, а калі гандлююцца, пераходзяць на ўсім зразумелае купецкае кайнэ.