Дзiчэнка Андрэй
Шрифт:
Як толькі Кірыла зайшоў, усе чацвёра ўсталі і пакланіліся яму.
— Мы вырашылі не закоўваць вас у кайданкі... — прамовіў мужчына і паказаў рукой на крэсла. Кірыла збянтэжана павітаўся кіўком галавы і сеў на крэсла. За ім апынулася школьная дошка, а крыху вышэй — усюдыісны партрэт Патрыярха. Паглядзеўшы на партрэт, а потым на Кірылу, жанчына перахрысцілася і заплакала яшчэ мацней.
— Ну што ж вы так, Тамара Васільеўна! — сказаў мужчына і абняў раскіслую даму. Адзін з братоў штосьці маляваў у нататніку, другі пагардліва глядзеў на Кірылу.
— Вы... — прамовіла скрозь усхліп дама. — Вы цудоўны! — сказала яна і закрыла твар далонямі.
Блізнюк, які маляваў, глыбока ўздыхнуў і ўстаў. Ён паглядзеў на Кірылу, потым у свой нататнік і на фоне плачу пачаў сваю прамову:
— Паважаны Кірыл Алегавіч Нікадзімаў, мы разгледзелі вашы паэтычныя творы і прызналі іх творамі мастацтва вышэйшай катэгорыі. Акрамя гэтага мы гатовыя вам паведаміць, што ўпершыню за гісторыю нашага слаўнага места вашым паэтычным творам была прысвоена вышэйшая катэгорыя. Паводле нашага заканадаўства, вы прыгаворваецеся да вышэйшай меры пакарання, прычым публічнай, праз павешанне. Ваша пакаранне смерцю будзе запісана памятнай датай у Бійскім летапісе і адбудзецца праз паўгадзіны на галоўным пляцы нашага горада... — скончыўшы, блізнюк закрыў нататнік. Пакуль ён чытаў прысуд паэту, жанчына пацішэла, а лысы супрацоўнік камітэта паціраў скроні, абдумваючы нешта сваё.
Пасля афіцыйнага абвяшчэння прысуду ў пакой увайшлі ўжо знаёмыя салдаты. Адзін з іх ізноў стукнуў Кірылу па галаве прыкладам. Гэтым разам сімвалічна. Паэт нават не знепрытомнеў, а проста ўпаў на падлогу. Салдаты падхапілі яго пад рукі і панеслі па калідоры.
Як толькі Кірыла апынуўся на свежым марозным паветры, ён глыбока ўздыхнуў і тут жа апынуўся ў аўтазаку, металічная падлога якога была заляпана крывавымі плямамі. У самой металічнай скрынцы стаяў душны смурод. Ад яго ванітавала.
Пакуль Кірыла ехаў на пляц «9 студзеня», скрозь металічныя сценкі аўтазака ён чуў, як з усіх мегафонаў вяшчаюць пра яго будучае пакаранне смерцю. Жыць засталося каля пятнаццаці хвілін. У гэтыя імгненні ён думаў пра Сняжану і ўспамінаў Віцебск. Яшчэ некалькі дзён назад ён уяўляў, як яны разам вернуцца туды і, магчыма, будуць шчаслівыя. Але ён вырашыў абраць іншы шлях. Выканаць прадвызначаны самім Патрыярхам абавязак.
Яго выгрузілі з аўтазака ў п'яны натоўп, які пустымі поглядамі праводзілі паэта на эшафот. Шыбеніца была ўсталяваная ў тэрміновым парадку. Як толькі Кірыла падняўся па рыпучых драўляных прыступках, па натоўпу прайшоў хваляўнічы шэпт. Кожны з гэтай чалавечай цемры глядзеў на яго, а потым шаптаў на вуха таварышу: гэта ж сапраўды ён!
Кірылу быў да лямпачкі натоўп гэтых сілком сагнаных з заводаў разявак. Вачамі ён шукаў сваю Сняжанну. Яна напэўна была дзесьці тут і, стаіўшыся, маўчала.
Побач з ім на эшафоце стаяў паліцыянт — дужы мужчына ў шэрым мундзіры. Грудзі яго ўпрыгожвалі шматлікія ордэны. Пакуль Кірылу рыхтавалі да расправы, паліцыянт казаў у мегафон выкрывальную прамову ў адрас паэта, які рэалізаваў сябе. За імі з адной нагі на другую пераступаў святар. Яму было сумна на ўсім гэтым дзеянні, таму ён проста чакаў, калі ўсё скончыцца, каб можна было прыступіць да сваёй працы.
Паліцыянт заканчваў сваю пранізлівую прамову. Напрыканцы ён казаў штосьці пра Патрыярха, паэзію і гонар. Кірылу было без розніцы. Натоўп жа па большай частцы назіраў за кожным рухам Кірылы і зусім ігнараваў прамовы дзяржаўнага служкі.
Калі яму на шыю надзелі пятлю, а паліцыянт дазволіў смяротніку прамовіць апошняе слова, Кірыла толькі сутаргава кідаў погляд па тварах людзей, якія чакалі расправы над ім.
Раптам, за секунду да смерці, ён поглядам сустрэўся з блакітнымі вачамі Сняжанны. Яна была напалоханая і разгубленая, а твар яе быўзакрыты хусткай. Толькі вочы. Трывожныя, як навальнічныя хмары ў непагадзь.
Кірыла ўсміхнуўся, і падлога пад ім правалілася. Апошняе, што ён пачуў— гучныя апладысменты натоўпу. Смяротны холад абдаў ад ног да галавы. I неўзабаве наступіла цемра.