На жаль, не было багатага вясельнага ўбору і срабрыстага вэлюму ў Раіны Міхалішыўны, але яе твар ззяў такім шчасцем, што ў святле яго ўсё рабілася дыяментамі, золатам і срэбрам. У русявых косах нявесты — Лёднік усё-ткі з парэшткаў сваёй лабараторыі змог зрабіць належны сродак, каб вярнуць валасам актрысы першародны колер — нібыта былі ўплеценыя сонечныя промні. На вытанчаным носіку чамусьці праявіліся пяшчотныя рабацінкі. Цяпер можна было не баяцца, што пачнуць пазнаваць «егіпецкую прынцэсу» — Міхалішыўна змянілася непазнавальна.

«За што мне такая жанчына?» — у чарговы раз з трымценнем падумаў Пранціш, які сам свяціўся, як русявае сонейка.

Але такое шчасце звычайна даецца ні за што…

Лёднік вырашыў, што Пранціш і Раіна павінны абвянчацца ў той самай маленькай цэрквачцы па дарозе на Полацак, у якой калісьці вянчаліся яны з Саламеяй. Тады над Лёднікам трымаў вянец Пранціш, а над Саламеяй — Ганулька Макавецкая. Успамін пра Ганульку разануў віной… Яны ж тады, у Гародні, па патрабаванні Лёдніка схадзілі да пані Гартэнзіі… Тая не моцна засмуцілася, што яе прыёмная дачка не звяжа лёс з шалапутным драгунам, але за параненае зноў сэрца дзяўчыны — зазлавала. Праўда, мусіць, да восені Ганулька пабярэцца з суседам Ладыславам, і дай Бог ёй усяго добрага… Што паробіш — нельга быць шчаслівым, напэўна, каб гэта камусьці хоць трохі не папсавала жыццё.

У цёмным храме трымцелі агеньчыкі свечак, але не згасалі, і ўпарта імкнуліся пад самы купал, за якім пачыналася вакно ў нябёсы.

…А калі зноў зашумелі купальскія травы, і русалкі загушкаліся на бярозавым вецці, і гарлачыкі цалаваліся са сваімі адлюстраваннямі ў лясных вазёрах, маленькая Соф’я Баўтрамеева Лёднічанка адплюшчыла ў полацкае неба цёмныя вочы, успадчыненыя ад бацькі.

— Наступным летам, як падрасце Сафійка, прыедзеш да мяне ў Ліён, — угаворваў доктар жонку. — А там праз пару гадоў зноў вернемся ў Беларусь, ужо ў сваю медычную школу. І табе справа знойдзецца, таму што неабходна заснаваць аддзяленне для падрыхтоўкі павітух. Хто лепей за цябе справіцца? У Ліёне такія ёсць, вось і паглядзіш, як працуюць, каб пасля тут досвед ужыць.

У садзе ля дома, які калісьці належаў кнігару Рэнічу, а цяпер ягонай дачцы і яе мужу, полацкаму доктару і выкладчыку мясцовага каледжу Лёдніку, быў накрыты стол у альтанцы, абвітай плюшчом і ўюнкамі з буйнымі блякла-юлёвымі ліхтарыкамі. Зумкалі сабе пчолы, дакладна ведаючы, каторая ў які вулей панясе свой мёд, хаця кветкі бралі слодыч з адной зямлі…

Пранціш з любасцю пагладзіў руку жонкі. Такія тонкія, шляхетныя пальчыкі… У Полацку чамусьці нават плётак вакол былой егіпецкай прынцэсы не ўзнікла — ад яе ўсмешкі любому рабілася светла. Дачка крычаўскага збройніка, вызваленая ад ролі прынцэсы, валодала дзіўнай якасцю быццам выпраменьваць святло і дабрыню: пагаворыць, пажартуе, перадражніць кагось, забаўная такая… Нават на фанабэрыстага чараўніка-доктара пачалі паглядаць менш падазрона, калі ў ягоным доме пасялілася маладая пара Вырвічаў. А паслухаць, як пані Раіна Вырвіч спявае, сыходзіўся ўвесь Полацак, і ў тэатральнай зале калегіюма не хапала месцаў.

Звазіў Вырвіч жонку і ў роднае Падняводдзе… Раіна не спалохалася беднасці хаты — пра тое, што гэта шляхецкая сядзіба, сведчыў толькі ганак з двума драўлянымі калонамі, патрэсканымі, як посныя галёпы, якія пякуцца на Стрэчанне. З мэблі стол ды магутныя драўляныя лавы, якія служылі і ложкамі, а столь чорная і ўся ў слядах ад куль — старэйшы Вырвіч гэткім чынам любіў будзіць свайго нашчадка, каб не вырас спешчаным. Жытло выстылае, няўтульнае… Але Міхалішыўна гатовая была прыйсці гаспадыняй у родную хату любага, і праспявала ў новых дэкарацыяй вясёлую арыю з «пейзанскай оперы». І Вырвіч прыкідваў, што калі-небудзь, калі яны з Раінай назапасяць грошай, можна будзе прыкупіць у Падняводдзі зямлі, пабудаваць добры дом ды асесці на радзіме — не заставацца ж, стварыўшы ўжо ўласную сям’ю, у Лёднікаў.

Але Бадзюля ўпарта не вылазіла з полацкага дому, дзе пакуль былі нават дзве рупныя гаспадыні, і вось Лёдніку і Вырвічам належала праз некалькі месяцаў выпраўляцца ў доўгую вандроўку. Лёднік і так адклаў яе да Калядаў, каб прысутнічаць пры нараджэнні дачкі і хаця б трохі пабыць з ёю.

Алесіка, нягледзячы на пратэсты і слёзы жонкі, доктар забіраў з сабою — няхай хлопец паглядзіць свет, павывучае мовы, дарослы ўжо. Сем гадоў. Ягонага бацьку ў такім узросце прымушалі працаваць на гарбарні ды лупілі за тое, што смуроду ад свежых скураў не пераносіў.

Не сказаць, каб доктар быў надта шчаслівы пакінуць Саламею з маленькай дачкой, але адмаўляцца таксама не выпадала. Для стварэння ў Гародні медычнай школы, з перспектывай зрабіць пасля ў Вільні медыка-хірургічны ўніверсітэт, доктару, які быў тут рухавіком ідэяў і аўтарам праекту, належала паехаць у Ліёнскі ўніверсітэт да прафесара Жана Жылібера. Паглядзець, як там здладжана навучанне, як працуе шпіталь. Пан Антоній Тызенгаўз стараўся ўсіх сваіх людзей, занятых у рэформах, пасылаць на стажыроўку за мяжу, каб прывозілі адтуль новыя веды ды спецыялістаў. А Ліён лічыўся цэнтрам медыцынскай навукі, і доктара Лёдніка туды былі рады залучыць хаця б на некалькі гадоў. Чакаліся эксперыменты, дыспуты, лекцыі ды новыя ўратаваныя жыцці. Папрасіўся з доктарам ехаць і пляменнік дзядзькі Лейбы, кемны хлопец, які меў вялікую цікавасць да справы зельнай і збіраўся, атрымаўшы адукацыю, працягваць справу полацкага аптэкара. Так што ў Францыі самотна не будзе.

Пан Рысь, які прыехаў на хрэсьбіны, паставіў на бялюткі абрус філіжанку з кавай, падкруціў усё такія ж чорныя ды натапыраныя вусы.

— Шкада, што ты з’язджаеш, Бутрым. Тваё баявое майстэрства нам зараз ой як прыдасца! Чуў, Пане Каханку вярнуўся? Сустракаць яго ўся шляхта выйшла! Шпалерамі стаялі цэлыя суткі — каб пабачыць нашага выратаваўцу! Ён будзе маршалкам на сойме і даб’ецца, каб нам вярнулі наша права ліберум вета! Віват!

— Пан Рысь, гэта ж адбудзецца па дамове з Расеяй… — дакорліва сказала Раіна Міхалішыўна. — Расейцы ў нашых рэформах не зацікаўленыя, і паабяцалі князю Радзівілу вярнуць сканфіскаваныя маёнткі, калі ён правядзе сойм, на якім усе рэформы скасуюцца.