А яна маўчыць не таму, што нямая. Яна маўчыць таму, што яна дачка Смерці. Першае яе слова ўголас заб’е ўсё жывое на зямлі. Таму яна і маўчыць.

Марана. Мая Мараначка.

Ты любіш кветкі, але яны адразу вянуць, як ты возьмеш іх у рукі. Ты прыходзіш з лесу заўсёды ў вянку з сухіх кветак. І маўчыш. Усміхаешся і маўчыш. Я ведаю, у цябе вельмі прыгожы голас. Ён прагне размовы, смеху, спеваў. Але ты будзеш маўчаць да самае смерці. Маўчаць і ўсміхацца. Да Смерці.

Тваё шчасце, што ты смяротная. Смерць — гэта тваё самае найвялікшае багацце Марана. Тваё збаўленне ад пакут, твой адпачынак.

***

Смерць. Мая мроя. Супакой. Ты так блізка. Але.

Але я сама абрала такі лёс. Згадзілася быць бясконца маладой. Бясконца нешчаслівай. Калі б я толькі ведала, што будзе так невыносна, так немагчыма жыць. Жыць без мілосці і кахання, бо Ён кахаць не здольны. Ён спрабуе, але не здольны. Яму належыць іншае, супрацьлеглае каханню. Але і сваю справу Ён не можа выконваць без кахання, майго кахання. Яно неабходна Яму. Я зараджаю Яго цяплом, каб Ён добра выконваў свой абавязак. Ён пераймае маю чуллівасць, каб як мага далікатней прымаць чужое жыццё.

Я — ферма дабрыні і пяшчоты. Генератар цеплыні. Працуючы завод чалавечнасці. Я вырабляю сыравіну, паліва, каб дзейнічалі механізмы жыццязвароту. Я жыву, нараджаю Яму дзяцей, каб стварыць ілюзію ўтульнасці; бачу, як нашыя дзеці вырастаюць, сталеюць, старэюць і паміраюць; і ўвесь час працую, каб забяспечыць Яго неабходным цяплом.

Што мне рабіць? Як мне пазбавіцца такой жорсткай долі? Долі, што абрала сама.

...Нягледзячы на яго моц і ўладу, Ён вымушаны падпарадкоўвацца ўсталяваным правілам. Ён — увасабленне канона і пунктуальнасці. Але часам мне здаецца, што Ён сам пакутуе, не могучы пазбавіцца гэтых правіл.

Муж. Ты таксама ахвяра спрадвечных абставін. Твае рухі і дзеяні механічныя і аўтаматычныя, натрэніраваныя кароткімі стагоддзямі. Марыянетка, як усе мы.

Ведаеш, я ўсё роўна Цябе кахаю. Па-ранейшаму. Ты такі ж, як пры першай нашай сустрэчы: хударлявы, смешны, наіўны, загадкавы, усемагутны, непараўнальны.

Я адчуваю чалавечнасць. Твае скупыя словы спрабуюць здавацца лагоднымі, Твае халодныя рукі спрабуюць быць пяшчотнымі. Гэтыя спробы не звязаны з тваёй прафесіяй. Спробы, няўдалыя намаганні ідуць ад Твайго неіснуючага сэрца. Але правілы.

Ён адмовіцца. Тады як?..

***

Увайшла Марана. У вянку з сухіх кветак. Спынілася і запытальна ўзіралася вачыма ў маці.

— Маранка, хадзі да мяне!

Эглея працягнула рукі. Дзяўчына нерашуча памарудзіла, а потым пабегла ў абдымкі да матулі.

Жанчына адклала вянок убок і пачала адной рукою гладзіць чорныя валасы дачкі.

— Скажы, Марана, ты мяне любіш?

Марана ўсміхнулася, абняла маці і паспрабавала пацалаваць у лоб, але тая адсунулася.

— Не, не так.

Дзяўчына тады, што было моцы, прыціснулася да Эглеі, паклаўшы галаву ёй на грудзі.

— Скажы, што ты мяне любіш!

Марана незразумела паглядзела на маці.

— Ты ж мяне любіш? — скажы гэта!

Дзяўчына пачала адыходзіць, але Эглея схапіла яе за руку і зноў прыцягнула да сябе.

— Гэта ж так проста: «Матуля, я цябе люблю!»

Дачка адмоўна хітнула галавой.

— Скажы гэта!

Марана паспрабавала вырвацца, але маці моцна яе трымала. Дзяўчына апусціла вочы.

— Скажы! Я жадаю гэта пачуць!

Эглея падняла галаву Мараны, каб тая глядзела ёй у вочы.

— Досыць маўчаць! Скажы! Чуеш, скажы!

Жанчына патрэсла дачку за плечы, але тое не дапамагло. Марана, каб не глядзець на раз’юшаны твар маці, заплюшчыла вочы.

— Няўжо ты не любіш сваю маці? Адкажы!

Дзяўчына ўся сцялася. Тады Эглея ўдарыла дачку далонню па твары.

— Скажы! Я хачу гэта пачуць! Ты павінна гэта сказаць!

Эглея лютавала. Яна біла сваю дачку, а тая толькі ледзь мармытала, стрымліваючы голас. Урэшце Марана здолела вырвацца. Дзяўчына ўпала на падлогу. Яна ўся дрыжала, расчырванелы твар палымнеў, з вачэй ліліся буйныя слёзы.

— Ты павінна гэта сказаць. Ты ж мая дачка.

Марана падхапілася і кінулася з хаты. У дзвярах яна сутыкнулася з Бацькам. Яны нейкі час глядзелі ў вочы адзін аднаму, пасля чаго Марана выбегла на падворак.

***

Ён перавёў позірк на Эглею. Яна ўжо даўно навучылася вытрымліваць гэты халодны і пранізлівы погляд. Цішыня.

— .Прывітанне, Мілы!

— Прывітанне, любая.

Ён пачаў распранацца. Паставіў торбу, павесіў плашч, зняў боты, нацягнуў тапкі, узяў торбу і пайшоў у пакой.