Китап с?ючел?р ?чен кызыклы б?л?к — «Китап» романы. Антиутопия жанрына караган бу ?с?рд? автор китаплар ??м китап укучылар юкка чыкканнан со?гы тормышны к?заллый. Белемн?н, т?рбияд?н ??м м?д?ниятт?н ваз кичк?н кешелек, ?лб?тт?, коточкыч сынауларга дучар була. Роман к?телм?г?н ма?аралар бел?н мавыктырып кына калмас, б?генге вакыйгаларга башкачарак карарга м??б?р ит?р.
Пролог
Син бу китапны ле укымассы. Син бит эш кешесе. Анда чабасы, монда чабасы… Кне буе шулай пыр тузып йрисе д арып кайтып егыласы. Китап укырга сине вакыты юк.
Син бу китапны олыгайгачрак, бераз акыл кереп, минем шикелле кзлек киеп йри башлагач, кулыа алырсы… йдге иске-москыларны чыгарып тгрг дип чп капчыгына тутырганда, тузанланып беткн шушы китап кулыа элгер д, син аны капчыктан кире алып актарып карарсы. Юк, укырга телп тгел. Озак еллар буена шрлегед тузан ыеп яткан шушы нрсне элегрк чыгарып атмавыа гаплнеп, аны чынлап та сукыр бер тиенг тормавына тагы бер кат ышанырга телп актарып карарсы да бер-ике млсен укып лгерерсе…
м…
…ле ген нинди эш белн маташуыны тмам онытып, бирелеп укырга керешерсе.
…согы битен кадр укып бетермич туктала алмассы.
…бтенлй башка дньяда, бтенлй бтн кеше булып уянып китрсе.
м зене бу китапны ник элегрк, яшьрк чагыда укымавы чен кенерсе. леге хис сине бтен булмышыны билп алыр. Тормышыны и кадерле бер лешен, мгег д кире кайтарып булмый торган мим бер нрссен югалткандай булып, озак йрерсе. «Эх, ниг элегрк укымадым икн бу китапны?.. Элегрк укысам, барысы да башкача була алыр иде бит…» – дип рнерсе. Лкин бернрс д згрт алмассы. м кенече аныда тырмашып яшр.
Юк…
Син бу китапны ле укымассы…
Сине аа ле вакыты юк…
Сине эшлре кп…
Шундый хллр.
1. Куркыныч кеше
Знаете ли вы, почему так важны такие книги, как эта? Потому что они обладают качеством. У этой книги есть поры, она дышит. У нее есть лицо. Ее можно изучать под микроскопом. И вы найдёте в ней жизнь, живую жизнь, протекающую перед вами в неисчерпаемом своём разнообразии.
Хорошие писатели тесно соприкасаются с жизнью.
Рей Брэдбери
1
– Юк! Юк… – Ирне ишек артыннан ишетелгн тавышы тынлыкта ирклнеп утырган йне селкетеп куйгандай тоелды. – Юк, моны булуы ммкин тгел…
Хатын з блмсеннн башын тыгып бераз карап торды да ишек янына атлады. Сары ччлрен арттан кысып куйган, ялтырабрак торган алсу тстге кыска халат кигн зифа гдле бу ханым утыз биш яшьлр тирсенд иде. Ул гдсен туры тотып атлый, шунлыктанмы тулы тыгыз тшлре, адым саен ымсындыргыч бер кч белн уйнап алган очалары тагы да матуррак, назлырак булып тоела.
– Юк… – Ишек артындагы тавыш инде елауга охшый башлаган иде. – Юк… Булуы ммкин тгел…
Хатын, адымнарын тизлтеп, блм алдына килеп басты да ишекне этеп карады. Ул бикле иде. Хатын тагы бер омтылды да стена буенда торган кыгырау тймсен басты. Эчт ягымлы молы тавыш ягырады. Тик шундук ирне ыгырашуы ишетелде.
– Юк… Юк… Юк…
Хатын бер млг тынып торды. Ул ишек артында нилр булганлыгын кз алдына китерерг тырыша сыман иде. Лкин анда бернинди шау-шу да ишетелмде, бары тик ир ген шышыды.
– аным! – дип, ишек артында эндште хатын. – Ач ле…
Шышу тавышы бер мизгелг тынып торды.
– Ишекне ач, кадерлем. Мин бу…
авап ишетелмде.
Хатынны кайгыртучанлык белн млдерм тулы згр кзлренд хвеф стенлек ала башлады. Тавышы да калтырангандай тоелды:
– Сине хле ничек анда? аным?!
Ишек артыннан беркем д авап бирмде.
Бер гомерг ти мизгел тте.
Хатынны бтен кыяфтенд нидер згрде, аны якты хислр белн тулышкан гдсе ничектер бушабрак, брешебрк калгандай тоелды. Тулы иреннрендге алсулык югала тшкндй булды, кзлрендге нурны згрсу томан алыштырды. Ул, хлсез куллары белн ишек яагына таянып, ишетелер-ишетелмс пышылдады:
– Нрс булды сиа… аным… – м кинт ниндидер ярсу белн ишекне тярг тотынды, зе бтен йне ягыратып кычкырды: – Ник дшмисе?! Нрс булды сиа?! Нрс булды!
Кинт ишек артында ниндидер кыштырдау ишетеп тынып калды. Ире, крсе, креслога утырып тынып калган иреннн торып басты. м, аягыннан да тшерми торган кн башмагын сйрп, бер-ике адым атлады. Хатын моны ишек аркылы з кзлре белн кргн сыман булды. Бераздан ирне бугазыннан ниндидер яман гырылдау сыгылып чыкты.
– Ю-у-уггк…
– аным! – Хатынны тавышында шатлыклы мет ишетелде: – Ач ле ишекне…
мма аны сзлре кинт зелеп калды. Ишек артында ирне акылдан шашып кычкырганы барысын да кмеп китте:
– Юк! Моны булуы ммкин тгел! Ммкин тгел…
м ишекк нрсдер килеп брелде. Бу стл стенд утырган бллр ваза булды шикелле. Челпрм килеп ватылды… мма аны артыннан ук тагы нрсдер очты. Ишекне теге ягындагы йберлр, ле ягыравыклы, ле тонык сагырау авазлар чыгарып, бер-бер артлы ишекк, стеналарга килеп брел торды. Ахыр чикт ир кулына элккн бтен нрсне кырып имерерг тотынды. Урындыклар ауды, аны артыннан стл… Хатын инде ирне эш блмсендге коточкыч тртипсезлекне кз алдына китер ала иде бугай. Тик ул моны чен артык борчылмады. Тртип урнаштыру кыен булмас. Бары тик ире ген исн-сау булсын. Бер-бер ирен згыйфьлек кен килмсен. Согы арада з-зен аямыйча, тн йокыларын онытып эшлрг тотынды. Ул элек т тик ята торган адм тгел иде. мма ул чакларда днья иткер, тормышны кйл чен тырышты. хзер… Хзер дньялары иткн иде инде, бераз ял итеп алса да буласы. мма ир элеккедн д трк бер дрт белн эшк тотынды. Ул галим иде. з эшлре турында бик ентеклп сйлрг яратмаса да, хатын аны ниндидер борынгы бер табылдык белн мш килен бел иде. «Бу минем тормышымда и зур ачыш булачак, – дигн иде ире бер млне. – леге табылдыкны серлрен ачсам, без тормышны бтенлй башка лчмд кр башлаячакбыз!»