Эдэр ааптар кэпсээннэригэр к?ннээ?и олоххо ?г?ст?к к?ст?р бы?ыыны-майгыны, чугас дьон сы?ыаннарын, ки?и саныыр санаатын, омос к?рд?хх?, балачча суруллан кэлбит тиэмэлэри арыйар эрээри, хас биирдии айымньыта дири? ис хо?оонноох, аа?ааччыны долгутар уонна толкуйдатар аналлаах. Таптал таабырына, уоллаах кыыс с?рэхтэрин кистэлэ?э, олох очуругар б?д?р?йэн да баран к?н?? – бу буолла?а олохпут тутуллан турар тутула, ?йэлэргэ ахсаабат ?й уонна с?рэх м?кк??рэ, олох олорор, ки?и аналын толорор ту?угар дьулуур к?ст??тэ.
Сорох кэпсээннэр «Эдэр саас» ха?ыат «С?рэх кистэлэ?э» рубрикатыгар бэчээттэммиттэрэ.
Куобах Уос
Трр дьиээ бгн атыттартан туох да уратыта суох кннр кн. Улахан истээх, халааттаах, пижамалаах, кырааската суох сирэйдээх кыргыттар, дьахталлар болдьохторо хаан туоларын, «тааастарыттан» хаан босхолоноллорун кэтээллэр. Палааталарга алталыы, аыстыы сороор уоннуу буолан симиллэн сыталлар. Ол рднэн баппакка, саа киирээччилэр крдргэ истиэнэни кыйа тардыллыбыт ороннорго сытарга кэллэллэр. Дьоллоох Дьокуускайга дьол крд кн кэлэр дьон элбээн, трр дьиээ дьахталлар баппат буолбуттар.
Сарсыарда аайы ааан, суунан-тараанан баран, ууун-уун, ыстыыр ыас курдук уунанас бириэмэни ыыта сатаан бары да эрэйи крллр. Ким кинигэ ааар, ким тлпннэн кэпсэтэр, ким аыыр… Суотабай тлпн дьоо т да таранан эрэр буоллар, кэпсэтии сыаната тос курдук, онон наадаын эрэ кэпсэтэин.
Истэрин ыначчы ктхпт, кус курдук инэнээн, лаппанаан хаамар дьахталлар систэрин туттубутунан кэ хаста да трдс этээи иилии сытар крдр тгрчч эргийэллэр. Бэйи, сытар да сылаалаах. Барар-кэлэр сир биир крдрнэн эрэ кэмнэнэр да буоллар, хаамыахха, хамсаныахха эмиэ наада буоллаа! Ол срээлдьээбиттии хаама сылдьан, дьахталлар аат харата да буоллар, кэпсэтэ иэллэр.
Манна ким барыта тэнээр. рдк сололоох хотун буол, баар, муоста сууйааччы да буол, оскуоланы бтэрэ илик эдэркээн кыыстан саалаан сааырбыт ыал ийэлэригэр тиийэ – бары тэнэр. Сотору кэминэн абытай ыарыыга эбэтэр ии хайытар сэрэхтээх эпэрээссийээ тиксэр айыла анаабыт иэин иннигэр бары биирдэр. Манна соло, дуоунас сууйуллар, чыын-хаан сотуллар, саас дааны суурайыллар. Ол иин хаааытааар дааны чэпчэкитик билсиэллэр, хомоойдук кистэлэнэр арыллаллар, рбт уос ллэр, хоммут уос хонор, ким-хайдах олохтооо биллэн тахсар.
Дьахтар дьылата… Дохсун ардах кэнниттэн уу мустан-мустан баран, биир сиринэн тоо ктн рскэ киирэрин курдук, дьахтар бары кэриэтэ трр дьиэ н ааар. Уопсастыба баастарын, судургута суох аныгы кэм кумалаабыт араас дьылалаах дьахталлар олохторунан тыктаран, бу манна булан крн…
Холобура, бу уон биэс саастаах нуучча кыыа. Хап-хатыыр, куп-кубаай, оо сааыттан тахса илик крнээх. Чачархай баттаын аннынан ып-ырааынан, кп-кнэн крн кэбиэр. Ханна кэлбитин, туох кинини ктэрин ситэри йд илик бадахтаах. Србэтин ааспыт олбуор «баылыга» уолу кытта сылдьыбытын тмгэр бу киирэн сыттаа. Кыыс ийэлээх аата бытыылканы трппт оолоруттан ордорбуттара ырааппыт, онон аа саастаах уол кмск-харыыйыа диэн эрэммитэ ханна баарый? Сааын ситэ илик кыыы кытта хоонньоспутун иин хаайыыга угуохтара диэн куттанан, ээтигэр Омскай уобаласка куоппут сурахтааа. Кыыс онтон хомойон, тн сыттыгын илитэр, бэйэтин уонна трхтээх оотун инники олохторо хайдах салаллыан сатаан ыйдаардыбат…
…Трт уонун туолбут дьахтар. Отут биэигэр диэри ааардас сылдьан баран, дуруусканан икки оолоох огдообо кииэхэ кэргэн тахсыбыт. Кэргэнин кытта уохтаах таптал диэни т да билбэтэллэр, олох олоро охсор бааттан, утуу-субуу икки ооломмуттар. Бу с оотун оолоноору сылдьар. с оотун ннэрин курдаттыы, иин хайытан ылбыттар. Онон биэс сыл иигэр биэс оолоох ыал ийэтэ буолан хаалбыт.
…Аыста оотун тэртэрбит саха кыыа. «Куоска курдукпун, ск турар, – диэн кыбыстыбакка кэпсиир. – Эмиэ да ооломмот буолан хаалыам диэн куттанан трн эрэбин, айыка, саас да ыраатта». Кэргэнэ суох.
…Иккиин оолоноору сылдьар уон тоус саастаах кыыс. Кэргэннээх киини кытта сылдьыбыта ырааппыт. Араастаан араара сатыыр да, бадаа, киитэ икки ыалынан олорорун ордорор . Аны ол ойоо эмиэ бу трр сылдьар диэн сураы истэн, сэмээр ол дьахтар хаан киирэрин маныыр…
…Крдргэ турар аптамаат тлпннэн кэргэнин кытары кэпсэтэр кыыс. Трр дьиээ киирбитигэр кэргэнэ арыгылыы баран хаалбыт. «Эмиэ дьахтардыы сылдьаын дуо? – Кыыс ытыы-ытыы хаыытыырын кии барыта истэр. – Хаан йднн?! Биигини хайдах тааараын?»
…Олус атаах, куорат баай ыалын соотох кыыстара. Олордуу кыламаннаах, олордуу тыырахтаах. Уун синньигэс, кыраыабай кыыс. Кн быа сиэркилээ сирэйин крнэн тахсар. Харыстыыра, бодьуустаара – кыламана уонна тыыраа. Тэн хаалыахтара диэн ол манабыла. Субу-субу хаппырыыстыыр, клмрдэс таастарынан киэргэтиллибит «раскладушка» тлпнн кчктээбит курдук таааран, кэргэнигэр «ону аал, маны аал» диэн соруйар. Атыттары эттэн крр, тоуйдук туттар, кэпсэтэ сатаабат.
…Тохсуун оолоноору сылдьар саха дьахтара. Дьоно улууска хаалбыттар. Сааа ырааппыт, сыыстарыылаах диэн куоракка ыыппыттар. «Герой Ийэ буолбат буоллум, – диэн хомойор кини. – Тоус оо, уон оо – син биир ээ. Оо диэн дьол буоллаа».
Дьэ ити курдук аныгы дьахталлар мэтириэттэрин трр дьиэттэн булуохха сп.
Аанчыкка, бастакытын оолонор буолан, барыта сонун. Оо ктэр кэмэ чэпчэкитик ааспыта. Бастаан хотуолуур, мэйиитэ эргийэр этэ да, ол тргэнник тохтообута. лэлии-хамсыы, срэ-кт сылдьыбыт буолан, быраастарга да аыйахтык крдрбтэ. Ийэтэ курдары крр аппараттар ооо куааннык дьайаллар диирин итээйэн, биирдэ да крдрбт.
Ол рднэн быраастар туох эрэ ыарыыны булан, с нэдиэлэ болдьоун иннинэ киллэрбиттэрэ. Бу курдук хаан да кн-дьылы ыыта сатаан эрэйи крбтн йдбт. Сыта сатаан дьахталлары кытары сэлээр. Кэнники кэмэ иин тгээ ыалдьар, куаан тллэри тээн, баттатан ууктар буолла. Кини онтон улаханнык ытырыктата саныыр. бгэтин хаана тардан, тааастаах кэмигэр бит-билгэ диэни итээйэн, этин сааа аыллан сылдьар быыылаах. Баарбатаын да иин, кырдьаас эбэтин саатын истэр курдук: «Кстбэт тугу тйэр баайыный?» Эбэтэ куаан тл тээтэинэ итинник диэччи. Аны санаабынан куааны тардан ылыам диэн куттанан, санаабат буола сатыыр.