Уол тааын уларыттаат, сонно крдргэ тннн тахсан, саархай кырааскалаах утары ааны тосуйан тобугуратта. Тута сыыдам чэпчэки атах тыаа иилиннэ, итиэннэ Лиидэ бэйэтэ ааны ааат, кинини крн, субу клх курдук уоун мрчч тутунна:

– Хайа, Бэргэн, туохха наадыйды?

– Эйиэхэ… – кыыс дьээбэлээбиттии мчнрттэн уол мух-мах барда.

– Тыый, оччо айылаах туох суал наада скээтэ?

– Киинээ билиэт ыллым… – диэн уол эрэлэ суох эппитигэр, кыыа саа таааран кллэ уонна баын быа илгииннэ:

– Оо, Бэргэн-Бэргэн, ааккын уларытан «Сыыстарар» диэххэ баара, бу киээ ханна да барар кыаым суох, биир дойдулаах уолаттарбыт ыалдьыттыы кэлиэх буолбуттара.

Бэргэн итини истэн уку-сакы буолла, саата суох тттр хааман эрдэинэ Лиидэ эппитэ ииллэн хаалла:

– Бэргэн, оттон эн Хонооой Шураны илдьэ бар ээ.

Уол тугу да хардарбакка хоугар киирдэ. Дьэ кыыы – Лиидэтэ кннр аккаастаан эрэ кэбиспэтэ, сс «Сыыстарар» диэн хос ааттыы оуста уонна – Афанасьева Шуранан хаадьылаата, ити кыыы араспаанньатын сахатытан «Хонооой Шура» дииллэр. Эмиэ ахсаан учуутала буолаары сылдьар, ууоунан намыах соус эрээри, муус маан, мыс курдук Шура Бэргэни сблрн, чугасаа сатыырын сэрэйэр, ону бары да билэ-кр сырыттахтара, оттон Бэргэн умсугуйара атын, бэйэтиттэн хаалсыбат рдк ууохтаах, уойбатах, дьылыгырас быыылаах-тааалаах, томтоор тстээх, лаппаар самыылаах уонна боччумнаах Лиидэ курдук моуоннаах кыргыттары сблр. Оттон Хонооой Шурата сс да оо сааыттан тахса иликкэ дылыта, уопсай дьиэ крдрнэн дьиэрэкэйдии-дьиэрэкэйдии хааман иэрин крдхх, хаан эрэ бу кыыс тспэтийэн, ыал, хотун-хаан ийэ буолан дьоуннук тутта сылдьыа диэн итээйэр уустуга.

Бэргэн быаччы аккаастан хомойон, бэл тбт ыалдьарга дылы гынан, соотохто дуу-даа курдук буолла, ол кэнниттэн суунар сиргэ кыраантан чаанньыгар уу срдэн, хоугар чэй сылыттан, ааары оостон эрдэинэ сэмэйдик тосуйбуттарыгар: «Баар, Лиидэ санаата уларыйа охсубута буолаарай?» – дии санаат, ааны ыксалынан тэлэйэ тардыбытыгар, бэрт эрчимнээхтик аылла тсптттэн соуйан, кылгас халааттаах, тгэр чачархайдыы суон сууоа намылыйбыт билбэт кыыа чинэрис гынна, арылыччы крбт харахтардардыын Бэргэн харахтара харса тстлэр. Кыыс мичээрдээтэ уонна кыбыстан сууоун убахтаан, маан тарбахтара эймэнэстилэр:

– Здравствуйте.

Бэргэн мттбтэ ааспакка, соуччу ыалдьыт маан сирэйин, мкнк харыларын уонна тобугар да тиийбэт халаата саппатах кн дьороор маан сотолорун одуулаа турарын дьэ йдн, омуннаахтык «бар» гыннарда:

– Бааалыста, аас! – хос иин диэки даллах гынан баран, сценаа тахсыбыт артыыстыы эбиитин сгрс гынна.

Кыыс хоско киирбитигэр тута олоппос аалан олордо оуста уонна:

– Эн кимиэхэ кэлли? – диэтэ.

– Эиэхэ. Сэргэ хоско олорор Динаны билэин дуо? Кини – мин дьгэм, рблбэр ыалдьыттыы кэлбитим да, Динам суох, кыргыттара бааллар, дьгэбин ктэ таарыйа тугу эрэ ааыах эбиппин, кинигэтэ уларыс эрэ.

– Уларсан б буоллаа дии! – Бэргэн кинигэ долбуурун аттыгар биирдэ баар буолла, – талбыт кинигэин ыл, тугу аааын? Саха суруйааччыларын, нуучча классикатын?

– Ээ, мин нууччалыы историческай романнары ордоробун, оннук баар дуо?

– Ол да ханна барыай, – Бэргэн халы соус кинигэни чопчу ороото. – Ян «Чингиз хаана» баар, маны аах.

– Ээй. Хаан эрэ аахпытым, – кыыс кинигэни ылан саараабыттыы биэтэнэтэн баран, хонноун анныгар кыбынан кэбистэ, – чэ, буоллун, иккиин да аахтахха кии салгыбата буолуо.

– Оттон таптал туунан ааыаххын баарбаккын дуо? – Бэргэн иккис кинигэни тааарда, – бу Сергей Крутилин суруйбут «Косой дождь» сээнин нааа сблээн аахпытым.

– Крутилин? – кыыс мичээрдээбитигэр, маан сирэйэ сс туналыйа сырдаан ыларга дылы гынна, – оннук суруйааччы баар эбит дуу? Хаан да аахпатаым.

– Дьэ аах, элбэи толкуйдатар, рэтэр кэрэхсэбиллээх кинигэ. Эн хайа дойдугунуй?

– Уус Алдаммын.

– Ханна рэнэин?

– Медучилищеа.

– Оттон ааккын билиэххэ сп дуо, кэлин кинигэбин кимтэн ирдээбин?

– Ксенья. Оттон эн ким диэиний?

– Мин дьикти ааттаах киибин, Бэргэн диэммин.

– Тыый, кырдьык, сэдэх аат эбит, уу сахалыы.

– Дьэ, Ксенья, тыаа нууччалыы аакка рэнэн оннооор оонньоттор сахалыыны аат диэбэттэр. Биирдэ кыра кылааска рэнэ сырыттахпына, аабынаан сэргэ оройуоммут дэриэбинэтигэр ыалдьыттыы тиийдибит. Мааыын аттыгар оонньоттор олороллорун кытта аам дорооболоон кэпсэттэ. Биир оонньор ыйытар: «Бу оо ким диэн ааттааый?» – «Бэргэн диэн», – диир аам. Оонньор улаханнык дьиибэргээтэ: «Аата муода да ааттаах эбит, оттон эн сахалыы ааттыаххын – Уйбаан, Баылай диэн…»

– э-э-э, – кыыс истиник кллэ, – ама оннук буоллаай?

– Кырдьык-кырдьык, аам ону хойукка диэри кр-кл курдук дьоо кэпсиир буолара.

– Чэ, мин бардым, кинигэлэргин ааан бттэхпинэ, Динанан тиксэриэм.

– Ксенья, тохтуу тс эрэ, – Бэргэн ыскаабы аан, бинсээгин уолугун сиэбиттэн билигин аай атыылаан ылбыт билиэттэрин тиэтэйэ-саарайа хостоон, кыыска уунна, – бгн киинээ дьгэин Динаны кытта бары, «Покаяние» Тенгиз Абуладзе туруоруута.

– Ээй, били тэлэбиисэринэн кэпсээбиттэрэ Берия уобараа баар диэн.