Alimin frziyylri tsdiqlnrs, mlum olur ki, planetimizdki erkn heyvanlarin tkam"ul"u oksigenlsmdn – atmosferin oksigenlsmsindn asili olmayaraq bas verdi v ilk orqanizmlr Yer tarixinin n srt qlobal buzlasmalarindan sag cixa bildilr.kriogen d"ovr"u, 720 il 635 milyon il vvl meydana gldi.

Mikropetroqrafik yenidnqurma nticlrin g"or, n qdim s"ungr, kalsifikasiya edn siyanobakteriyalar-fotosintezatorlar trfindn tikilmis resiflrin sthind v ya icrisind yasayan, ilk millimetrdn santimetr qdr olan bir vermiform orqanizm idi.

Neoproterozoy s"ungrlrinin tapilmasinin nadirliyi, cox g"uman ki, minerallasmis skeletlr sahib olmamalari il izah olunur – silisium v ya hngli, ancaq yalniz z"ulallardan – s"ungr v ya keratin birlsmlrindn ibart idi. Buna g"or d, alim hesab edir ki, qdim c"ok"unt"ulrd skelet elementlrini —spikullari deyil, qurulusu qoruyan yumsaq toxuma izlrini axtarmaq lazimdir. Paleontoloqlar bu c"ur quruluslara vvllr d rast glmislr, lakin onlari yosun v ya protozoa fosil koloniyalari kimi srh etmislr.

3,5—4,5 milyard il vvl yaranan biosfer inc bir sistemdir. Icindki laqlrdki hr hansi bir dyisiklik, b"ut"ovl"ukd qurulusunun, elc d bzilrinin biosferin trkibindn d"usmsin qdr ayri-ayri laqlrin pozulmasina sbb olur.

Canli orqanizmin b"ut"un sirlri tbit trfindn qadin v kisi prinsiplrinin birlsmsindn ml gln zigota h"uceyrsind qoyulur. Hr hansi bir canli orqanizmi tskil edn 100-dn cox digr h"uceyr yaratmaq funksiyasina malikdir. Canli maddnin inkisafi prosesi bir istiqamtd gedir – dogusdan qocalmaga v mhv olmaga.

Tkam"ul kimyasi v biologiyanin elmi ksflri canli v cansiz tbitin birliyini tsdiqlmy sas verir. Canli olmayan maddnin g"or"un"us"u birincinin ikincidn tam asililigini m"uyynlsdirir. Akademik A. I.Oparinin rhbrliyi altinda hyatin cansiz tbitdn s"uni skild brpasi il bagli aparilan tcr"ublr g"ostrdi ki, m"uvafiq sraitd hyat qacilmaz olaraq genis Kainatin istniln yerind yaranmalidir. Ancaq tbit bu c"ur srtlri cox nadir hallarda yaradir.

Bildiyimiz tbitin yaradilisinin zirvsi yer "uz"und bir insanin g"or"un"us"u idi. Indiy qdr bu, "oz"un"u drk edn, kecmisi xatirlayan, bu g"un yasayan yegan yaradilisdir: v glck haqqinda d"us"un"ur. Bu hal insani yer "uz"und hyatin qorunmasina son drc diqqtli olmaga mcbur edir. Tbit insani agilla m"ukafatlandirdi v bellikl onu glck taleyin, yer "uz"und canli v cansiz tbitd bas vern hr sey g"or cavabdeh etdi. V bu g"un artiq hr bir insanin biosferin "oz yasayis yeri kimi qorunmasi "uc"un sxsi istirakini v msuliyytini drk etmli oldugu bir d"ovr gldi.

Конец ознакомительного фрагмента.