У ейнай галаве рабіўся штораз большы хаос. Дзверы да святла зноў пачалі то адчыняцца, то зачыняцца. Але ў моманце іхняга адчыняння святло тое так яе асляпіла, што нічога выразна не бачыла. Хутчэй як бы згадвала, што ў гэнай яснасці ёсць нейкае бязмернае шчасце, перад якім усялякае іншае было такой нікчомнасцяй, што калі б, напрыклад, цэзар аддаліў Папею, а пакахаў нанова яе, Актэ, дык і тое было б нічым. Нараз прыходзіць ёй думка, што той цэзар, якога кахала й якога мімаволі называла нейкім паўбогам, ёсць чымсь такім сціплым, як і кажны нявольнік, а той палац з нумідыйскага мармуру — звычайнай кучай камення. Такія думкі мучылі яе, не магла з імі асвоіцца. Хацела заснуць, але трывожлівасць перашкаджала.

Урэшце, думаючы, што і Лігія, над якою завісла столькі небяспек, таксама не спіць, звярнулася да яе, каб пагутарыць аб ейных вячэрніх уцёках.

Але Лігія спала спакойна. У цёмны кубікулюм праз няшчыльна засунутую заслону ўкрадалася некалькі ясных касуляў, у якіх мітусіўся залаты пыл.

Пры гэтым святле Актэ любавалася ейным далікатным тварам, абапёртым на голай руцэ, заплюшчанымі вачыма і лёгка расхіленымі вуснамі. Зяхала роўна, але так, як зяхаецца ў сне.

— Спіць, можа спаць! — падумала Актэ. — Яшчэ дзіця.

А ўсё ж па хвіліне прыйшло ёй у голаў, шго гэтае дзіцянё маніцца лепш уцякаць, чым стацца палюбоўніцаю Вініція, больш баіцца ганьбы, чым нэндзы, бяздолле ёй мілей, чым дыхтоўны дом каля Карынаў, пышныя строі, банкеты, зыкі лютні ды цытры.

— Чаму?

І пачала прыглядацца Лігіі, як бы хацела знайсці адказ на ейным разаспаным твары. Глядзела на яе нявіннае чало, на пагодны лук броваў, на цёмныя вейкі, на расхіленыя вусны, на хвалюючыя спакойным зяханнем дзявочыя грудкі дый зноў падумала: — Якая яна іншая за мяне!

Лігія паказалася ёй цудам, нейкаю боскаю зданню, нейкай пясчункай багоў, стораз прыгажэйшай ад усіх кветак у вагародзе цэзара ды ад усіх статуяў у ягоным палацы. Але ў сэрцы грэчанкі не было зайздрасці. Наадварот, на ўспамін аб небяспеках, якія пагражалі дзяўчаці, агарнула яе літасць. Збудзілася ў ёй нейкае пачуццё маці; Лігія паказалася ёй не толькі красуняй, як сон, але адначасна й надта любай, дык, прыткнуўшы вусны да ейных цёмных валасоў, пачала іх цалаваць.

А Лігія спала спакойна, як бы дома, пад апекай Пампоніі Грэцыны, і спала даволі доўга. Мінула ўжо паўдня, калі адкрыла свае блакітныя вочанькі ды пачала здзіўлена разглядацца па кубікулюме.

Відаць, дзівілася, што не ў доме Аўлаў.

— Гэта ты, Актэ? — спытала ўрэшце, дагледзеўшы ў прыцемку твар грэчанкі.

— Я, Лігійка.

— Ці то ўжо вечар?

— Не, каток, але паўдня ўжо мінула.

— А Урсус не вярнуўся?

— Урсус не казаў, што вернецца, толькі вечарам будзе з хрысціянамі цікаваць на лектыку.

— Праўда.

Па чым выйшлі з кубікулюма і пайшлі ў лазню, дзе Актэ, выкупаўшы Лігію, завяла яе на снеданне, а пасля ў палацавы парк, дзе ніякай небяспекі не трэ было спадзявацца, бо цэзар і ягоныя бліжэйшыя прыдворнікі яшчэ спалі.

Лігія першы раз у жыцці бачыла гэны раскошны парк, поўны цыпрысаў, пініяў, дубоў, алівак і міртаў, сярод якіх бялеўся цэлы натаўп статуяў, блішчэлі спакойныя люстраныя сажалкі, квяціліся цэлыя хмызнякі ружаў, зрошаных пылам фантанаў, дзе ўвойсце ў чароўныя гроты абвіваў блюшч або вінаград, дзе на водах плавалі сярэбраныя лебедзі, а сярод статуяў і дрэваў хадзілі асвоеныя газэлі з афрыканскіх пустыняў ды рознапёрае птаства з розных старон свету.

Парк быў пусты; там-сям толькі працавалі з рыдлёўкамі ў руках нявольнікі, пяючы паўголасам песні; іншыя, якім далі хвіліну адпачынку, сядзелі над сажалкамі або ў цяні дубоў у мігатлівых касулях сонца, прадзіраючагася праз лістоту, іншыя ўрэшце зрашалі ружы ці бледналіловыя кветкі шафрану. Актэ з Лігіяй шпацыравалі даволі доўга, любуючыся чарамі агароду, і хоць думкі Лігіі былі крыху звязаныя, не магла, як дзіця, устрымацца ад цікавасці й подзіву. Прыходзіла ёй нат думка, мо калі б цэзар быў добры, то ў такіх палацах ды такім райскім парку мог бы шчаслівым быць.

Урэшце, крыху прымучаныя, селі на атуленай зеленню цыпрысаў лаўцы ды пачалі гутарыць аб тым, што найбольш ім ляжала на сэрцы: аб уцёках Лігіі.

Актэ далёка менш верыла, чым Лігія, што гэта ўдасца. Часамі здавалася ёй нат, што гэта шалёны намер, які не можа ўдацца. Чула штораз большую літасць над Лігіяй. Здавалася ёй, што ўштораз беспячней было б спрабаваць прасіць Вініція. І пачала выпытваць, як даўно знае Вініція, ды ці не думае, што даўся б мо ўпрасіць і вярнуў бы яе Пампоніі.

Але Лігія сумна запярэчыла галавою.

— Не. У Аўлаў Вініць быў іншы, вельмі добры, а ад учарашняга банкету я баюся яго і хутчэй хачу ўцячы ад яго да лігаў.

Актэ пыталася яе далей: — Аднак у Аўлаў ён быў табе мілым?

— Так, — адказала Лігія, пацвярджаючы галавою.

— Ты ўсё ж ткі ня ёсць нявольніцай, як была я, — сказала, надумаўшыся, Актэ. — Цябе Вініць мог бы ўзяць замуж. Ты ж закладніца й дачка князя лігаў. Аўлы кахаюць цябе, як родную, і я пэўная, што гатовы цябе прыняць за дачку. А Вініць мог бы цябе ўзяць, Лігія.