Дзвесце гадоў, з таго часу, як Беларусь захапілі расейскія цары, а потым бальшавікі, «Пагоня» і бел-чырвона-белы сцяг былі пад забаронаю.

Захопнікі хацелі, каб мы забылі нашую слаўную гісторыю. Людзей, якія не ведаюць свайго мінулага, лягчэй прыгнятаць і рабаваць. Іх можна прымусіць забыць родную мову. Можна лёгка навучыць шанаваць не сваіх, а чужых герояў.

Быў час, калі за малюнак «Пагоні» бальшавікі маглі на ўсё жыццё кінуць чалавека ў турму або за калючы лагерны дрот.

Але і ў часы прыгнёту беларусы бераглі памяць пра свае сапраўдныя сцяг і герб. Мастакі малявалі нашую святую «Пагоню» на карцінах, паэты пісалі пра яе вершы і паэмы. Смелыя людзі захоўвалі бел-чырвона-белыя сцягі.

У 1991 годзе Беларусь абвясціла ўсяму свету, што яна вярнула сабе незалежнасць.

«Пагоня» і старажытны сцяг зноў зрабіліся дзяржаўнымі адзнакамі. Па іх нашую краіну адрознівалі ад іншых.

Бел-чырвона-белыя сцягі вольна залуналі над Домам урада ў Менску, над кожным беларускім горадам. Нашыя сцягі ўпрыгожвалі вуліцы ў час святаў. Пад імі адбываліся вайсковыя парады. Іх узнімалі ў пасольствах Беларусі за мяжой, на міжнародных спартыўных спаборніцтвах.

Даведаўшыся гісторыю нашага старажытнага сцяга, наступны раз пагаворым пра атрыманыя пад ім выдатныя перамогі.

Пытанні і заданні

1. Колькі гадоў нашаму старажытнаму гербу?

2. Чаму наш герб называюць «Пагоняй»?

3. Пра што гавораць нам колеры «Пагоні»?

4. Як утварыўся беларускі нацыянальны сцяг?

5. Што азначаюць бел-чырвона-белыя стужкі на адзенні ў святароў?

6. Чаму «Пагоня» і бел-чырвона-белы сцяг два стагоддзі былі пад забаронаю?

7. Калі яны зноў сталі дзяржаўнымі?

8. Намалюй нашыя старажытныя сцяг і герб.

Вітаўт Вялікі і бітва пад Грунвальдам

Гром вайны

Самым магутным сярод уладароў старажытнай Беларускай дзяржавы быў вялікі князь Вітаўт. Ён пражыў доўгае жыццё, поўнае прыгодаў і небяспекі.

Калі Вітаўт быў яшчэ малады, ворагі запрасілі яго разам з бацькам на мірныя перамовы. Прыехалі яны без войска і без зброі. Вітаўта і ягонага бацьку схапілі, закавалі ў кайданы і пасадзілі ў турму ў моцным Крэўскім замку. Галоўны непрыяцель Вітаўта князь Ягайла падаслаў у замак нанятых забойцаў. Яны задушылі Вітаўтавага бацьку Кейстута, а ягоную верную жонку ўтапілі ў замкавым рове.

Трэба было ратавацца. Аднойчы ў турму да Вітаўта прыйшла жонка са служанкаю. Вартавыя прапусцілі дзвюх жанчын туды і дзвюх назад. Яны не ведалі, што ў адзенні служанкі з турмы выйшаў сам Вітаўт.

У зацятай барацьбе з Ягайлам Вітаўт урэшце перамог і, стаўшы вялікім князем, узяўся ўмацоўваць сваю дзяржаву. Ён далучыў да яе старажытны беларускі горад Смаленск. Тры разы Вітаўт вадзіў войска на Маскву. У тыя часы мяжа паміж нашай краінаю — Вялікім Княствам Літоўскім і Масковіяй праходзіла далёка на ўсходзе — усяго за сто вёрстаў ад Масквы.

Падданыя і іншаземцы з павагаю і страхам называлі Вітаўта Громам вайны. Князь быў мужны ваяр і добры палітык. Любіў падарожнічаць па сваёй краіне. За тры дні ён, начуючы каля лясных вогнішчаў, мог на кані прыехаць з Вільні ў Полацак.

Усе галоўныя пасады ў дзяржаве за Вітаўтам займалі беларусы. Яны кіравалі нават у тых землях, дзе жылі продкі цяперашніх летувісаў. Вы памятаеце, што дзяржаўнай моваю ў Вялікім Княстве Літоўскім была беларуская. На ёй пісаліся княскія загады, законы ды іншыя дзяржаўныя дакументы. Нямецкі пасол, які прыязджаў у сталіцу княства — Вільню, запісаў у сваім дзённіку, што Вітаўт і ўсе прыдворныя гаварылі па-беларуску.

Пад сцягам з «Пагоняй»

Найбольш небяспечным ворагам нашай радзімы быў тады Тэўтонскі ордэн. Так называлася дзяржава, створаная нямецкімі рыцарамі-крыжакамі. Гісторыкі палічылі: крыжакі нападалі на Беларусь 150 разоў. Яны разлічвалі вынішчыць нашых людзей або анямечыць — гэта значыць прымусіць забыць сваю мову ды звычаі і зрабіцца немцамі.

Вітаўт вырашыў перамагчы Тэўтонскі ордэн. Дзеля гэтага ён дамовіўся з польскім каралём Ягайлам злучыць свае сілы супраць агульнай небяспекі. Дзве дзяржавы рыхтаваліся да вялікай вайны. Кавалѕ кавђлі зброю. Рыцары ўдасканальвалі сваё ваярскае майстэрства. У Белавежскай пушчы князеўскія паляўнічыя нарыхтоўвалі харчовыя прыпасы.

Аб’яднаныя сілы Вялікага Княства Літоўскага і Польскага Каралеўства сустрэліся з крыжацкім войскам каля вёскі Грунвальд, што перакладаецца з нямецкай мовы як Зялёны Гай.

Вітаўт прывёў на бітву сорак палкоў.

Трыццаць з іх прыйшлі пад баявымі сцягамі з «Пагоняй». Тут былі палкі з Полацка, Вільні, Віцебска, Амсціслава, Горадні, Наваградка, Пінска, Берасця ды іншых беларускіх гарадоў. Кожны полк складаўся з коп’яў. Кап’ём называлася баявая тройца: рыцар, ягоны збраяносец і лучнік.