1. Беларусь у рубяжох рассялення i лічэбнай перавагі беларускага народу абвяшчаецца Народнай Рэспублікай.

2. Асноўныя законы Беларускае Народнае Рэспублікі зацвердзіць Устаноўчы Сойм Беларусь, скліканы на асновах агульнага, роўнага, простага, патаёмнага i прапарцыянальнага выбарчага права, не зважаючы на род, народнасць Ь рэлЬгЬю.

3. Да часу, паку ль збярэцца Устаноўчы Сойм Беларусь, заканадаўчая ўлада ў Беларускай Народнай РэспублЬцы належыць Радзе Усебеларускага з'езду, дапоўненай прадстаўнікамі меншасцей Беларуси

4. Спаўняючая і адміністрацыйная ўлада ў Беларускай Народнай Рэспубліцы належыць Народнаму сакратарыяту Беларусь, які назначаецца Радаю з'езду і перад ёю трымае адказ.

5. У рубяжох Беларускай Народнай Рэспублікі абвяшчаецца свабода слова, друку, сходаў, забастовак, хаўрусаў, безумоўная свабода сумлення, незачэпнасць асобы Ь памяшкання.

6. У рубяжох Беларускае Народнае Рэспублікі ўсе народы маюць права на нацыянальна-пэрсанальную аўтаномію, абвяшчаецца роўнае права ўсіх моваў Беларусі

7. У рубяжох Беларускае Народнае Рэспублікі права прыватнае ўласнасці на зямлю касуецца. Зямля перадаецца без выкупу тым, што самі на ёй працуюць. Лясы, азёры і нутро зямлі абвяшчаюцца ўласнасцю Беларускае Народнае Рэспублікі.

8. У рубяжох Беларускае Народнае Рэспублікі ўстанаўляецца найбольш 8-гадзінавы рабочы дзень.

Абвяшчаючы ўсе гэтыя правы i вольнасці грамадзян i народаў Беларускае Народнае Рэспублікі, мы, Спаўняльны Камітэт Рады З'езду, абавязуемся пільнаваць законнага парадку жыцця ў Рэспубліцы, сцерагчы інтарэсы ўсіх грамадзян i народаў Рэспублікі i захаваць правы i вольнасць працоўнага люду. А так сама даложым усіх сілаў, каб склікаць у найбліжэйшы час Устаноўчы Сойм Беларусі.

Усіх верных сыноў Беларускае зямлі клічам памагчы нам у цяжкай i адказнай нашай працы.

Спаўняльны Камітэт Рады 1-га Усебеларускага З'езду. Выдана ў Мінску-Беларускім 9 сакавіка 1918".

Зразумела, гэты дакумент не мог спадабацца ні Берліну (няма яму паклону), ні мяснікоўцам, якія зусім не жадалі страчваць уладу. Нямецкае камандаванне не падтрымала, a мяснікоўцы абрушылі лавіну абрыдлых абраз: "контрреволюция", "буржуазные интриги", "национализм" i г.д., хоць гэтага i ў паміне не было, a быў шчыры клопат сумленных людзей пра свой край i народ, кінутыя на волю лесу.

У Смаленску, у Петраградзе, а пазней i ў Маскве, якая з 12.03 стала сталіцай РСФСР, ведалі, што i як робіцца ў Мінску, на свае вочы бачылі высілкі там, у Расіі, па беларускай справе Зм. Жылуновіча i А. Чарвякова. Ведалі, бачылі, але вырашаць беларускае пытанне зусім не спяшаліся, Беларусі была ўгатавана доля расійскай губерні пад шыльдай "Заходняя камуна" (пазней — "Заходняя вобласць"). Гэты ўпарты аспект не мог не падштурхнуць да новага, больш строгага да Смаленска i Масквы сцэнарыя падзей. Беларускія дзеячы вырашылі: 1) апублікаваць свой дакумент у друку; 2) належна пра ўсё праінфармаваць немцаў; 3) з'ездзіць у Кіеў i папрасіць фінансавай дапамогі, а таксама дыпламатычнай падтрымкі, заклікаць Еўропу прызнаць БНР; 4) паслаць дэлегата ў Савецкую Расію, да Жылуновіча i да наркама па нацыянальных сгхравах Сталіна, каб запэўніць, што аб'яўленне БНР зусім не азначае разрыў з Расіяй; 5) была ўтворана (18 сакавіка) Рада БНР — заканадаўчы орган краю i на 24 сакавіка быў назначаны з'езд Рады БНР з запрашэннем на яго i дэлегацыі віленскіх беларусаў.

Яшчэ раз перачытайма гэтыя пяць пунктаў праграмы дзеяння мінскіх беларускіх дзеячаў ва ўмовах кайзераўскай акупацыі. Дзе i што тут здрадніцкае, злачыннае?

Тым не менш адно з палажэнняў пункта 5 рэзка зменіць сітуацыю. Праз віленскувд дэлегацыю.

Як вядома, Вільню кайзераўцы акупавалі на некалькі гадоў раней, чым Мінск; расійскія вайскоўцы i чынавенства з яе сышлі, здаецца» нават помнік Мураўёву-вешацелю вывезлі ўглыб імперыі; у Вільні задзейнічалі польскі, літоўскі і беларускі асяродкі. Сама па сабе, у супрацьстаянні паміж сабою i ў зносінах з новымі гаспадарамі. Як ужо гаварылася, з помаччу немцаў узвысіліся літоўцы i сцвердзілі сваю дзяржаўнасць.

Дык вось у Мінск, паколькі цяпер быў вольны праезд, прыбыла невялікая дэлегацыя, але ў ёй былі браты Луцкевічы — сярэдняга веку людзі (ім яшчэ не было i 40), але ветэраны палітычнага i грамадскага руху, ідэолагі беларускага адраджэння, тыя, што заеноўвалі на самым пачатку XX стагоддзя БСГ, выдавалі газеты "Нашу долю", "Нашу ніву", "Гоман", выдавецтва "Наша хата", адчынялі беларускія школы i настаўніцкія курсы, збіралі калекцыі беларускай даўніны, спрыялі стаць на ногі Я.Купалу, Я.Коласу, М.Багдановічу, З.Бядулю, М.Гарэцкаму, a ў акупаванай Вільні спрабавалі пасаюзіцца з літоўцамі i стварыць еумесную дзяржаву з соймам i сталіцай у Вільні.

На радзіме, у Мінску, наведаўшы свежую магілу маці, Луцкевічы адразу ж, як кажуць, з галавой акунуліся ў тутэйшае палітычнае жыццё. Асабліва Антон. Ён, будучы старшынёй Віленскай беларускай рады, удзельнічаў у сходзе Грамады, а праз яе — у пасяджэннях Народнага сакратарыята i ў Радзе БНР (у апошнюю яго кааптавалі 18 сакавіка), азнаёміўся з сітуацыяй і, як вопытны палітык, сведка ххоспеху літоўцаў у Вільні, рэзка павярнуў беларускую нацыянальную ідэю ў іншы бок, заклікаў мінчукоў пайсці шляхам віленцаў-літоўцаў. А пачалося ўсё, здавалася б, ледзь не з пабочнага: з абгаворак пра паўнамоцтвы беларускай дэлегацыі ў Кіеў.