Андрэ Маруа
ДОБРЫ ВЕЧАР, ДАРАГАЯ
– Ты куды, Антуан?
– запытала мужа Франсуаза Кеснэ.
– Пайду на пошту. Здам заказное i выведу пагуляць Маўглi... Дождж перастаў. Хмары над Ментонай распаўзлiся. Бярэцца на пагоду.
– Доўга не баўся. Я запрасiла на абед Сабiну Ламбер-Леклерк з мужам... Ну так, я прачытала ў "Эклерэры", што яны прыехалi ў Нiццу на некалькi дзён. Вось я i напiсала Сабiне...
– Ах, Франсуаза! Навошта?.. Палiтыка, якую праводзiць яе муж, мне агiдная, i сама Сабiна...
– Не бурчы, Антуан... Ты ж не скажаш, што Сабiна табе не падабаецца!.. Да таго як мы пажанiлiся, яе лiчылi тваёй нявестай...
– Вось iменна... I яна мне нiколi не даруе, што я аддаў перавагу табе. А потым я гадоў пятнаццаць яе не бачыў; цяпер яна, мабыць, дзябёлая матрона...
– I зусiм яна не матрона, - адказала Франсуаза.
– Сабiна толькi на тры гады старэй за мяне. I ва ўсякiм разе шкадаваць позна ўжо... Сабiна i яе муж будуць тут а восьмай гадзiне.
– Ты хоць бы параiлася са мной... Чаму ты так зрабiла?.. Ты ж ведаеш, што мне гэта непрыемна.
– Шчаслiвай прагулкi!
– весела пажадала яна i выскачыла з пакоя.
Гэта сутычка з жонкай сапсавала Антуану настрой. Яе звычайны манеўр ухiляцца ад спрэчак. Iдучы па дарожцы над морам сярод пахiлых вуглаватых сосен, ён разважаў:
– Разбэсцiлася Франсуаза... Проста нельга цярпець... I добра ж ведае, што я не жадаю сустракацца з гэтай парай. Пра свой намер мне нi слова... Усё часцей i часцей яна ўжывае тактыку гатовага факта... I навошта было запрашаць Сабiну Ламбер-Леклерк? Вiдаць, ёй нудна са мной i дзецьмi... Але каму захацелася пасялiцца тут, у гэтай глушы? Хто мяне прымусiў пакiнуць Пон-дэ-Лёр, свае справы, сваiх блiзкiх i ў маладыя гады супроць сваёй волi зашыцца ў гэтым кутку?..
Калi ён пачынаў успамiнаць асабiстыя крыўды, iм канца не было. Аднак Антуан моцна любiў сваю жонку; ён быў перапоўнены пачуццямi i любiў яе, я сказаў бы, эстэтычна. Мог цэлы вечар нястомна любавацца яе зграбным носам, яе светлымi вясёлымi вачамi, тонкiмi рысамi твару. Але як яна часам умела яго даводзiць! Выбраць мэблю, плацце, кветкi, - на гэта Франсуаза была мастак. Што датычыцца людзей, тут у яе не хапала такту. Антуану было вельмi балюча, калi яна зневажала каго-небудзь з яго сяброў. Ён адчуваў i сваю адказнасць i сваё бяссiлле. Потым доўга асыпаў яе папрокамi, яна моршчылася, але не звяртала асаблiвай увагi, ведаючы, што вечарам каханне возьме верх i ёй будзе ўсё даравана. Потым ён прызнаў яе такой, як яна ёсць. А гадоў праз дзесяць пасля жанiцьбы пераканаўся, што яна ўжо не зменiцца.
– Маўглi, сюды!..
Ён зайшоў на пошту. Па дарозе назад яго думкi аб Франсуазе сталi яшчэ болей змрочнымi. Хоць бы яна была верная. У гэтым ён не сумняваўся, аднак яе какецтва i нават неасцярожнасць надта ўжо кiдалiся ў вочы. А цi быў бы ён шчаслiвейшы з Сабiнай Ламбер-Леклерк? Ён уявiў сабе сад у Пон-дэ-Лёры, дзе яго, маладога хлопца, прымала Сабiна. Увесь горад сцвярджаў, што яны жанiх i нявеста, i самi яны, нiчога аб гэтым не гаварыўшы, былi ўпэўнены, што пажэняцца.
"У Сабiны быў агнявы тэмперамент", - падумаў ён, успомнiўшы, як некалi на танцах яна тулiлася да яго.
Яна была першай дзяўчынай, з якой ён трымаўся смела, мабыць, таму, што адчуваў узаемнасць. Яна была жаданай i любай. Потым з'явiлася Франсуаза, i тады ўсе iншыя дзяўчаты перасталi для яго iснаваць... Цяпер ён прывязаны да Франсуазы. Дзесяць гадоў сямейнага жыцця. Трое дзяцей. Канец мелодыям вясны.
Сустрэўшы яе ў гасцiнай, прыгожую, свежую, у муслiнавым плаццi ў яркiя кветкi, ён забыў пра свой гнеў. Гэта яна, Франсуаза, стварыла iх дом, iх сад, якiмi так захапляюцца госцi. Гэта яна, Франсуаза, угаварыла яго кiнуць завод i выехаць з Пон-дэ-Дёра незадоўга да эканамiчнага крызiсу. Так што, калi ўсё па справядлiвасцi ўзважыць, то яна прынесла яму болей шчасця, чым гора.
– Мiшлiн i Бако абедаюць з намi?
– запытаў ён.
Ён гэтага хацеў. Прысутнасць дзяцей развеяла б няёмкасць сустрэчы з чужымi людзьмi.
– Не, - адказала яна.
– Дзецi лiшнiя. Будзе прыстойней, калi нас сядзе чацвёра... Iдзi папраў гальштук, Антуан.
"Прыстойнасць" - вось яшчэ слова, якога ён цярпець не мог. "Што ж тут прыстойнага?
– разважаў Антуан Кеснэ, завязваючы гальштук перад люстэркам. Сабiна пачне да ўсяго прыдзiрацца, Франсуаза будзе какетнiчаць з Ламбер-Леклеркам, мiнiстр пыхлiва вымаўляць свае догмы, а я сам, нiкому не патрэбны, буду сядзець памiж iмi, як сыч".
– Прыстойнасць!..
Пад'ехаў аўтамабiль. Рэзка прытарможаныя колы заскрыгаталi на гравiйцы. Антуан i Франсуаза Кеснэ прыцiхлi з выглядам нядбайнай дзелавiтасцi. Праз хвiлiну Ламбер-Леклеркi ўвайшлi ў дом. У Сабiны былi чорныя, крыху кучаравыя валасы, гладкiя плечы i прыгожыя вочы. Яе муж страшэнна аблысеў, тры валаскi тырчалi на яго чэрапе, як бар'еры на iпадроме. Вiдаць было, што ён не ў гуморы. Мабыць, гэты званы абед для яго быў, як костка ў горле.
– Добры вечар, дарагая, - прамовiла Франсуаза, абдымаючы Сабiну.
– Добры вечар, пан мiнiстр...