Жаш кезинде ала качуу деген эски салттын курмандыгы болуп, ашыгына жетпей калган Кумарб?н?н оош-кыйыш тагдыры баяндалат. ?м?рбек эк?? б?л?, бирок бир ?йд? бир туугандай болуп чо?оюшкан. Ошондон уламбы, ?з сезимдерин ачык айта албай тагдыр аларды эки б?л?п салган. Ошентсе дагы аруу сезимдери таптаза бойдон калган эки ж?р?к акыры эл??д?н ашканда бир болууга бел байлашат.
Жаш кезинде ала качуу деген эски салттын курмандыгы болуп, ашыгына жетпей калган Кумарбнн оош-кыйыш тагдыры баяндалат. мрбек эк бл, бирок бир йд бир туугандай болуп чооюшкан. Ошондон уламбы, з сезимдерин ачык айта албай тагдыр аларды эки блп салган. Ошентсе дагы аруу сезимдери таптаза бойдон калган эки жрк акыры элдн ашканда бир болууга бел байлашат.
Айгл ШАРШЕН
СЕЗИМДЕР КАРЫБАЙТ
Кумарб эшикте басып жрд. Алтымышка чыгайын деп калса дагы али жаш крнт. Куу турмуштун азабын тартып, саамай чачтары агарып калганы болбосо жзнд анда-санда тшкн бырышы анча байкалбайт. Бала-чакасы чооюп, з-знч турат, кенже уулу зн кймд, келини Аселкан кайненесине з кызындай. Кадимки кыргыздын карапайым кызы, эки небереси чо апалап жанынан чыкпайт.
– Атти, – деп алды Кумарб, – мр чиркин кгмдп баратат ээ, жашоом т жакшырып кетпесе да эл катары жашадым, бир гана кнчм…
– Апа, йг кирип, тамак ичииз, – деген Аселкандын н аны селт эттирди.
– Кирем, балам, иче бергиле, – деди Кумарб. Ойлору албууттанган дайра сымал алда кайда кетип, негедир бгн бала кездеги сйгн кз алдына тартыла улам-улам эсине тшп туруп алды. «Балдар ктп калышты го, менсиз тамак ичишпейт», – деп жанатан бери чырмаган ой-санаасынан суурулуп чыга йг кирди.
– Чо апам келди.
– Чо апа, кайда барды? – дешип эки небереси сырттан кирип орун алган Кумарбнн этегине жармашышты.
– Эч жакка барганым жок, кагылайындар, эшикте эле жрдм.
– Апа, сен бгн ойлонуп калыптырсы да, башка балдарыа баргы келип жатабы? – деди уулу Уланбек.
– Барып келсем жакшы болот эле, бул жамандарды ким карайт?
– Бир жумадай кыдырып келииз, апа, мен йд болом, Улан иштей турсун, йдг кп иштерди жасап алайын, – деди Аселкан жаркылдай.
– Анда мейли, эрте барып келейин, – деп Кумарб алдындагы ашка колун сунду.
Турмуштун соккусу Кумарбн жакшы эле аркы-терки калчап, ысык-суугуна кактады. Турмушта кп азапка туруштук берип, жеилбей жее билсе жашоо эртеби-кечпи з жемишин берээри бышык эмеспи. Анын сыары Кумарб ийилбеди, ноюбады знн ктрмдлг менен балдарын бойго жеткирип, т кыйын болбосо дагы з-знч ттн булатып койду. ч уул, бир кызы бар.
Эми з ордуна жатып алып, ткн балалыгы жннд ойлоду…
Кумарб кп балалуу й-блд чоойгону менен баары ынтымактуу турушчу, э улуусу эле Кумарб, андан кийинкилери жаш. Атасы Сарыбай, апасы Уларкан, алар учурунда жай гана турмуш ткргн адамдар эле. Уларкандын ата-энеси жок, жалгыз сидиси Чынаркан оорудан каза болгондон кийин анын эркек баласын з балдарына кошуп багып алган, атасы бага албайм деп, кээ-кээде келип-кетип турчу. мрбек кичинесинен эле тентегирээк болуп сп келе жатты, Кумарбдн бир жаш кич. Бир кн эк эшикте жрп, уруша кетишти.
– Сен эмнеге менин дептеримди уурдап аласы, сурабайт беле? – деп жини келген Кумарб аны жонго бир муштады.
– Сурабаса эмне болмок эле?
– Сурашы керек болчу, эгер дагы ушинтсе крс бирди, – деп дагы бир муштады.
– Эмне чабасы? – мрбек Кумарбн тртп ийди.
– Сени тарбиялаш керек, болбосо жанда жок тентек болуп кетти!
– Сен тарбиялайт беле мени, оозуду жаап калчы!
– Ата-эне болбосо биз тарбиялайбыз да, апамды болсо укпай баратасы, анан кимди угасы ыя? – деп Кумарб аны карысынан чымчып алды. – Кзд ачып жр!
– Эй, эмне чымчыйчы, таежеме айтам, – деп мрбек бир койду. Алардын чукулдашып кирип келе жатканын уккан Уларкан сыртка чыга калды:
– Эмне болуп кетти?
– Мени ата-энеси жок жетимси деп жатат, – деп мрбек бырылдап ыйлай мурдун жанып алды.
– Жинди болдубу? – Уларкан кызын жекире карап, жемелеп кирди. – Экинчи антпей жргн.
– з эмнеге менин дептеримди уурдап алат, желмогуз, бейбаш!
– Бас нд, экинчи ушуну жетим деп кр, тилиди жулуп алам, жетим эмес, атасы келип жрбйб?
– Ошол багып коюптурбу, биз багып жаткандан кийин ээнбаштык кылбай жрбйб, атам экрд болсо угуп да койбойт.
– Сен эмне болуп калгансы, акылыдан аздыбы ыя, мрбекти Узактан кем крбгн, – деген Уларкан кызын бир муштап, мрбекти йг жетелеп кирип кетти. Кумарб тултудап алардын артынан кирди.
– з балаардан дагы ашык крп бакканыарды баалайт бекен крм, эмитен тил албайт, мектепте ээнбаштык кылат, мугалимдеринен бир кн угаарсыар.
– Сен эмне болуп калгансы, мрбекти жоготоюнбу эми?
– зр билгилечи! – деп коюп Кумарб ичкери кирип кетти.
– Садага болоюн десе, бейбаштык кылбай жрбйсб, ападын арбагы чн сен адам болушу керек, жакшы адам болгун, – деп Уларкан жашын аарчып, з ишине киришти. Кумарб тртнч класс, мрбек чнчд окуйт. Эрте менен Кумарб сабакка кеткенде мрбек анын карандаштарын алып, дептерлерин барагынан айрып, самолет жасап кескилеп ойной берч, эми андайын коюп калды. Ошентип балалыктын тааттуу да, ачуу да кндр акырындык менен тп эсейе башташты. мрбек сегизинчи, Кумарб тогузга окуп калганда Уларкан катуу ооруп калды. Ал ооруканага жаткандан бери Кумарб инилерин з карап, атасынын таап келгенин нмдп, кадимкидей бир йд з тейлеп калган. мрбек т ээнбаш, кндп-тндп йг жолобой жрп, мектепти бткн жылы уурулук кыла коюп соттолуп кетти. Анда мыйзамдын кчт убагы, эки жылдан кийин жазасын тп, бошонуп келди. Бул убакта атасы Тейитбек кп ичип, й-блснн да айрылып, жалгыз жашап калган. Ошондуктан мрбек кайра эле Сарыбайдын йн келген. Уларкан тшк тартып жатат. Кумарб же окуудан жок, йд. знн кийинки иниси да чооюп, э кичс биринчи класска окуп калган. Трт иниси, бир сидиси бар. Тумарб чоойгондон бери эжесине жардам бергенге жарап калды. Сарыбайдын таап келгени бой жеткен балдардын ичкен-жегенине менен кийимине, же Уларкандын дары-дармегине жетпей абдан каржалып баратты. Акыры ал совхоздун директоруна кирип, иш сурады. Кароолчулукка орношуп, жлкпул алып, бир аз ооло тшшт. мрбек дале йг токтобойт, ал абдан келишимд, узун бойлуу, кер мурут жигит болгон. Кийинки кездери Кумарб ага кантип имериле тшкнн з дагы байкабай калды. мрбек йд болгондо кызга тамашалап тийишмей адаты бар.