– Гэта французы, iх чалавек дзвесце, не меней, - пралепятала яна.
– Калi яны знойдуць вас тут, дык спаляць i хату. Хутчэй спускайцеся ў склеп, ды не шумiце! Крый Божа, яны пачуюць вас - тады мы прапалi!

– Топра, топра, - разгублена прашаптаў унтэрафiцэр, - кута мус iсцi?

Маладзiца паспешлiва адчынiла вузкi квадратны люк, i шасцёра салдатаў адзiн за адным таропка сталi спускацца ў склеп па вiнтавой лесвiчцы.

Але як толькi схавалася вастрыё апошняй каскi, Бэрцiна апусцiла цяжкае дубовае века, таўшчэзнае, што сцяна, моцнае, што жалеза, умацаванае на шарнiрах, з турэмным замком, двойчы павярнула ў iм ключ i засмяялася бязгучным, пераможным смехам; яе апанавала вар'яцкае жаданне пайсцi ў скокi над галовамi сваiх вязняў.

Прусакi стоена сядзелi, замкнёныя ў гэтай скрынi, у гэтай моцнай каменнай скрынi, куды паветра сачылася толькi праз закратаваную прадуху.

Бэрцiна ўмiг распалiла агонь, падвесiла над iм саган i зноў узялася гатаваць суп.

– Натомiцца бацька сёння ўночы, - прамармытала яна.

Пасля яна ўселася i стала чакаць. Толькi гулкi маятнiк насценнага гадзiннiка парушаў цiшыню сваiм раўнамерным "цiк-так".

Час ад часу маладзiца нецярплiва паглядвала на гадзiннiк, i ў гэтым позiрку можна было вычытаць: "Ох, як марудна цягнецца час".

Неўзабаве ёй падалося, што пад нагамi ў яе шэпчуцца. Цiхая, цьмяная гаворка далятала да яе з мураванага сутарэння. Прусакi пачалi здагадвацца, што жанчына абхiтрыла iх, i праз нейкi момант унтэр-афiцэр падняўся па лесвiчцы i загрукаў кулаком у века.

– Атшынiць!
– зноў загарланiў ён.

Бэрцiна ўстала, падышла да люка i, перакрыўляючы немца, папыталася:

– Што фам трэпа?

– Атшынiць!

– Мой не атшыняф.

Афiцэр разлютаваўся.

– Атшынiць, алпо мой ламаф цвэры!

Яна зарагатала:

– Ламай-ламай, галубок, ламай!

Ён пачаў дубасiць руляю стрэльбы ў дубовае века, узятае на замок у яго над галавою. Але гэткае века вытрымала б i ўдары тарана.

Леснiчыха пачула, што унтэр-афiцэр спусцiўся назад. Потым усе салдаты па чарзе падымалiся па лесвiчцы, выпрабоўвалi сваю сiлу i вывяралi моц замка. Але пераканаўшыся, што iх намаганнi марныя, яны зноў зграмадзiлiся ў склепе i сталi раiцца.

Маладзiца трохi паслухала iх, потым выйшла з кухнi, адамкнулася i стала ўслухоўвацца ў начную цемру.

Да яе данеслася далёкае гаўканне. Яна свiснула па-паляўнiчаму, i амаль у той самы момант два вялiзныя сабакi выскачылi з цеменi i радасна кiнулiся да яе. Яна моцна ўхапiла iх за аброжкi, каб яны не ўцяклi. Пасля штосiлы крыкнула:

– Эгэй, тата!

Далёка-далёка адгукнуўся голас:

– Эгэй, Бэрцiна!

Яна счакала трохi i зноў крыкнула:

– Эгэй, тата!

Той самы голас, але ўжо блiжэй, адказаў:

– Эгэй, Бэрцiна!

– Не iдзi каля прадухi!
– крыкнула леснiчыха.
– У нас у склепе прусы!

Нечакана здаравенная мужчынская постаць вырысавалася злева i спынiлася памiж двума дрэвамi.

– У нас у склепе прусы?
– занепакоена перапытаў стары.
– Чаго гэта iх туды занесла?

Дачка засмяялася:

– Ды гэта тыя, пазаўчарашнiя. Яны заблудзiлiся ў лесе, вось я iх i пасадзiла ў каталажку!

I яна расказала яму ўсю гiсторыю: як яна напалохала iх стрэламi з пiстолi i як замкнула ў склепе.

– Ну i што ж мне, па-твойму, рабiць з iмi цяпер, га?
– пахмура запытаўся стары.

– Схадзi па пана Лявiня, хай ён прыйдзе са сваiм атрадам, - адказала дачка.
– Ён возьме iх у палон. От узрадуецца!

Цяпер ужо ўсмiхнуўся i стары Пiшон:

– Што праўда, то праўда, узрадуецца.

– Суп гатовы, - сказала дачка.
– Iдзi паеш хутчэй дый адпраўляйся.

Стары палясоўшчык сеў за стол i пачаў есцi, паставiўшы спачатку на падлогу дзве поўныя мiскi сабакам.

Прусакi, пачуўшы галасы, прыцiхлi.

Праз чвэрць гадзiны Велягур зноў рушыў у дарогу. А Бэрцiна падперла галаву рукамi i стала чакаць.

Вязнi зноў заварушылiся. Цяпер яны крычалi, клiкалi, бесперастанку шалёна дубасiлi рулямi ў цяжкае века.

Потым яны пачалi страляць у прадуху, пэўна, спадзеючыся, што iх пачуе якi-небудзь нямецкi атрад, калi акажацца паблiзу.

Леснiчыха сядзела нерухома, але ўвесь гэты галас непакоiў i раздражняў яе. Злы гнеў апаноўваў яе; яна гатовая была пазабiваць гэтых падлаў, толькi б яны змоўклi.

Трывога жанчыны ўсё нарастала, яна часта паглядвала на гадзiннiк i нецярплiва лiчыла хвiлiны.