Уйларына бирелеп барганда, колагына таныш тавыш килеп брелде:

– н ул! – дип кычкырды хатын-кыз тавышы, – Тотыгыз… н!..

Бу аны з башында, з уйларында ягыраган ялгыш тавыш шикелле иде. Тик алай булып чыкмады… Илнур, нрс булды икн дип борылып караганчы, кемдер аны арт чмечен ниндидер каты нрс белн тондырды. Днья йзеп китте. Илнур чайкалып беркадр торды да ирг ауды.

– Коткаручы! – дигн тавышы ишетелде кемнедер, – Вт, мен сине д чират итте…

Коткаручы… йе шул, ул ниндидер кызны кчлндн коткарырга телгн иде… Тик хаталанган булып чыкты. Беркемне д коткарырга киркми икн… Хтта ярдм сорап кычкыручыларны да… Коткарган хлд д бу халыкны, бу илне дрр рвешт коткарырга кирк. Барсын берьюлы. ул… м мен… Аны инде бер д коткармаячак. Ярым ушсыз булып ирг егылган егетне бернич кеше аяусыз типкли… Илнур башын капларга тырышып бгрлнеп ятты. Башыа басып сикерлре д бар. Аяусыз хзер кешелр. Тик барыбер тнене трле урыннарына элккн аяк эзлреннн сызлану кала иде. Ерактан ниндидер авазлар ишетел:

– , коткаручы булырга телдеме?…

– Герой буласы килдеме?..

м башта калкып чыккан уйларны да зрлек итеп тиблр. Типс тимер зрлек, дигн сз бар бугай… Болар уйларны да з…

"Герой буласы килдеме?.." лл нинди сер двер бу… Батырлык хрмтт булырга тиеш бит инде, з геройларын кешелр югары бялрг, аларга тилшерг омтылырга тиешлр. рхлд, элек-электн шулай килгн. бгенге тормышта ниндидер батырлык кылган кешелрг сантыйга караган кебек карыйлар: акылы аек, пстихикасы дрес булса кеше мондый адымга барырга тиеш тгел, дип уйлыйлар. Хтта ткн заманнарны каарманнарын да трлеч пычратырга, аларны беклеген кимчелек итеп крстерг телчелр бар. Намус, гаделлек, кешелеклелек кебек тшенчлр д шундый ук хлд. гр кем белндер сйлшкнд бу хакта авыз ачасы икн, ул сине тылап та тормый, йогышлы чире барлыгын белгндй, тиз арада китрг ашыга. Монда да нкъ теге фильмдагы шикелле: тышы бер трле, эче – бтн. Кешелрне ген тгел, хис-тойгыларны да, ртрле билгелмлрне д…

аны чынлап та герой буласы кил иде. з Ватанын илбасарлардан азат иткн ата-бабаларына ти егет булырга тели иде. Ил бит инде ул. Илне ирлр якларга тиеш. Халык чен, илдге кешелр чен ирлр аваплы булырга тиеш. Тик аны бу телклрен уртаклашырга атлыгып торучы юк, шунлыктан аны телглн м тормышны р кренеше диярлек ан рхтен тоз сипкндй тоела иде.

* * *

Кеше нинди авыр хллрг калып кайларда гына егылса да аны яклаучы фрештсе була, дилр. Аа да з фрештсе килеп сарыла. ирд бгрлнеп яткан гдсен канатлары белн каплый да:

– Хле ничек сине? – диеп сорый.

– Ыы, – дип авап бир Илнур м керфеклрен ктреп карый. Тнге парк карагылыгын ертып, якты нур булып аны янында фрешт басып тора. Йзеннн ягымлылык, наз, ярату бркел. Илнурны ышыклар чен елгн канатларыннан якты нур тама.

– Тор, – ди ул, – Монда ятма. Никадр авыр булса да торып басарга тырыш. Аунап ятучыларны кадере юк. Хтта алтын булсалар да.

Илнур торырга маташа. Тик буыннары тотмый. Егыла.

– Син кчле, – дип дрт сти фрешт, – Син аягыа басарга тиеш.

Илнур тагын торырга маташа, дрт аяклап, сабый бала сыман мкйлп беркадр бара, аннан бераз ктрел тшеп аякларына баса да чайкалып тора. Тир-ягына каранып ала. Нрслр булганын, зене ничек шушы хлг тшкнен хтерлрг тырыша. Тн. Карагылык. Агачлар. Кошлар тавышы. Кайдадыр якында машиналар шавы ишетел… Бтен тне сызлый. Сулыш алган саен нрсдер чнчеп-чнчеп куя. Аз гына кчндергн саен аяк буыннары зелеп кит… Нрс булды со бу?

– Кыйнадылар сине, – ди фрешт, аны йзе кренми, сзлре ишетелми, ни йткнен Илнур сзсез д алап тора, – Сине йбтлеге кабхтлек белн авап бирделр.

м ул барсын да исен тшер. Келен чиксез рн билп ала. Ул бит йбтлек эшлрг, кемгдер ярдм итрг телгн иде. Лкин аны йбтлеген кабул итмделр… Гомер буе шулай булды бугай. Кабул иткн хлд д гариплп кабул иттелр. йбтлекк урын юк микнни со бу дньяда?

– Кешелрг беркайчан да яхшылык кылма, – ди фрешт, – Аларны берсе д моа лаек тгел. Хтта ти-ние д.

Аны согы сзе бик сер булып ишетел. ти-нилрг игелек эшлрг кирк. Монсы канга сегн нрс. Шуа Илнур:

– Кем син? – дип сорарга мбр була, – Ник алай дисе?

– Мин сине фрешт. Син – минем Аллам.

– Мин алла тгел.

Фрешт елмайган кебек ит:

– Син – алла. Сине кебек йбт кешелрне барсы да – алланы бер леше, димк, алланы бербтен итче.

– калганнары? – дип сорый егет, зе яклашырга телгн теге кызны кз алдына китереп, – Калганнары кем?

– Алар – чп.

блки чынлап та шулайдыр ул. зен карата кылынган игелекне кабул ит алмаучылар, аа начарлык белн авап кайтаручылар, блки, чынлап та чптер… Лкин фрешт Илнурга уйланып торырга ирек бирми.

– Син е кайт, – дип талп ит, – ле без тагын очрашырбыз.

м юкка чыга.

* * *

Фрешт юкка чыгу белн Илнурны кз алдында ир-егет гдсе пйда булды. Кыйналудан томаланган аы белн егет аны кем икнен алап бетер алмады. Уртача буйлы. Ныклы гдле. Ул китрг ыенган иреннн тукталып, Илнурны чайкалып атлаганын бераз карап торды да кире килеп култыклап алды. Куллары кчле иде.

– Ярый, болай кайтып итлмисе инде син. йд, безне зкк кагылып чыгабыз. с-башыны карарсы, зене тртипк китерерсе…