Jest to ma?a broszura, a nie pe?noprawna ksi??ka pod wzgl?dem wielko?ci, ale pod wzgl?dem tre?ci nie jest gorsza od du?ej ksi??ki. Jest to streszczenie ma?ej rozmowy wyk?adu (mowa na ?ywo), o tym, jak nauczy? si? odmawia?. Algorytm krok po kroku, jak si? tego nauczy?, wyja?nia autor na modelu tr?jk?ta Karpmana.
Dlaczego chce teraz poruszy'c ten temat?
Chce porozmawia'c o tym, ze ludzie bardzo czesto nie potrafia odm'owi'c, nie potrafia powiedzie'c innym ludziom, co's nieprzyjemnego. A je'sli zdecyduja sie to zrobi'c, wtedy czuja sie winni. Zawsze jestem nastawiony na praktyke i nie znosze rozm'ow, je'sli nie daja one zadnych praktycznych korzy'sci. Dlatego nie zaczelabym tej rozmowy, gdybym nie chciala sprowadzi'c jej ostatecznie do konkretnych dziala'n. Chociaz nie bedzie zadnych technik i 'cwicze'n, nasza rozmowa da wglad w to, jak nauczy'c sie m'owi'c „nie”.
Postaram sie wyja'sni'c, jak nauczy'c sie odmawia'c na przykladzie, jakim jest tr'ojkat Karpmana – to psychologiczny i spoleczny model interakcji miedzy lud'zmi w analizie transakcyjnej, stworzony przez ucznia Erica Berne'a, Stephena Karpmana.
Tr'ojkat Karpmana
Model opisuje trzy znane role psychologiczne (lub odgrywanie r'ol), kt'ore ludzie czesto przyjmuja w sytuacjach:
Posta'c, kt'ora odgrywa role ofiary.
Posta'c, kt'ora wywiera presje, zmusza lub 'sciga ofiare – prze'sladowca.
Wybawiciel, kt'ory interweniuje, jak sie wydaje, z checi pomocy sytuacji lub slabemu.
Jestem pewna, ze o nim slyszale's. Kazdy, kto przynajmniej minimalnie interesowal sie psychologia, musi gdzie's uslysze'c o tym tr'ojkacie.
Czesto, je'sli chodzi o tr'ojkat Karpmana, pierwsza rzecza, kt'ora przychodzi na my'sl, sa Tr'ojkaty relacji zaleznych. Na przyklad w rodzinach alkoholik'ow lub narkoman'ow. Oznacza to, ze z reguly w umy'sle pojawiaja sie zalezno'sci zwiazane ze zmiana r'ol. Przyklad wsp'olzaleznego zwiazku w tym modelu tr'ojkata: maz jest alkoholikiem, pijany i bije zone – prze'sladowca. Zona w tej sytuacji jest ofiara. Bedzie wiec trzecia rola – wybawiciela. Policja, kt'ora wzywa, albo sasiad, albo kto's inny. Jednak pulapka tego tr'ojkata polega na tym, ze ludzie zmieniaja wszystkie te role. Kiedy maz wytrze'zwieje i strasznie boli go kac, zamienia sie w ofiare i skarzy sie zonie, a ona moze go skarci'c i zamienia sie w agresora (prze'sladowce) lub przynosi mu ros'ol i zamienia sie w ratownika dla niego. Jednak tr'ojkat zawsze ma trzy role. Oznacza to, ze je'sli zona zamienila sie w prze'sladowce i przeklina, maz ucieknie albo do przyjaci'ol, albo do innej, albo gdzie's indziej, to znaczy na pewno bedzie trzecia rola. A je'sli zona go uratuje i da mu wode i tak dalej, wkr'otce znajdzie sie prze'sladowca, na przyklad jej matka, kt'ora bedzie obwinia'c ziecia za takie zachowanie.
Oznacza to, ze w rzeczywisto'sci zmiana r'ol u ludzi w tym tr'ojkacie jest obowiazkowa. Co wiecej, mozna powiedzie'c, ze ten, kt'ory jest ofiara, jest jednocze'snie w pewnym sensie prze'sladowca i wybawicielem.
Na przyklad ci'snienie krwi kobiety wzrasta i czuje sie ofiara. Ci'snienie wzrasta, poniewaz martwi sie o syna, kt'orego chce nakarmi'c, aby go ogrza'c i tak dalej, to znaczy „uratowa'c”, poniewaz uwaza synowa za prze'sladowce, kt'ory zameczyl jej ukochanego syna.
Jednocze'snie jej syn, kt'ory musi porzuci'c zone i polecie'c do matki, czuje sie ofiara, a ona jest dla niego prze'sladowca, bo zmusza go do cierpienia. Zona tego mezczyzny w tym przypadku jest wybawicielem. Jednak w stosunku do te'sciowej jest prze'sladowca, bo jej nie lubi. Oznacza to, ze kazda osoba jednocze'snie w stosunku do innych ma w sobie te trzy role. Matka w tym przykladzie jest ofiara cierpiaca rzekomo od synowej, prze'sladowca synowej i wybawiciel syna. Syn jest wybawicielem matki, a jednocze'snie ofiara konfliktu dw'och jego ukochanych kobiet, a takze prze'sladowca wobec kazdej z nich, gdy sa w konflikcie. Synowa jest ofiara i prze'sladowca wobec te'sciowej i wybawicielem dla meza.
Dlaczego ten tr'ojkat jest og'olnie uwazany za niezdrowy? Wydaje sie normalne, ze wszyscy istnieja w tych wsp'olzaleznych zwiazkach. Dlaczego to nie jest normalne?
To nie jest normalne, tylko dlatego, ze to wszystko manipulacja. Oznacza to, ze jest to zachowanie manipulacyjne kazdego z uczestnik'ow tr'ojkata. Nawet je'sli ta manipulacja nie zostanie zrealizowana. A czym wla'sciwie jest manipulacja? To wtedy jedna osoba zmusza druga do zrobienia czego's, czego nie chciala.
Конец ознакомительного фрагмента.