Шрифт:
– Кэндэ хох! – диэн бииги хаыытаатыбыт. Немецтэр ойоосторуттан, адьас чугастан эмиэ «Кэндэ хох!» диир саа иилиннэ.
Биигини сиирэ-халты охсон автомат буулдьалара чубугурастылар. Гурьянов саатын тыаа хабылла тстэ. Биир немец хаыытаабытынан олоро тстэ. Немецтэр ойоосторуттан эмиэ саа тыааата, иккис немец турбахтаан, иээлдьийбэхтээн баран эмиэ оутта.
Олоро тспт немец, олорон эрэн, автоматынан ытарын тохтоппот, онтон немецтэр ойоосторуттан хара клктэр нрс гыннылар, немецтэри саба баттаатылар. Гурьянов биикки срэн тиийэн эмиэ кмлстбт.
– Айыкка! Бу сатана быахтаах эбит дуу? – диэн ким эрэ хаыытаата.
«Кистэлээ» сыппыт бииги уолаттарбыт атахтарын булгурута ыттарбыт немец икки разведчигын плащ-палатканан ооуллубут наыылкаларга сытыартаатылар.
– стх бэриммэтэинэ лрллэр: «Кэндэ хох!» кэнниттэн, киилии истэн бэриммиккит буоллар, атахтаргыт бтн хаалар этилэр.
«Тыл» ыла кэлбиттэр бэйэлэрэ «тыл» буолар буоллулар.
Сарсыарда халлаан сырдаан барда. Туман ктн эрэр. тэ биллибэтэх сиэ курдук тулабыт туп-тунаархай. Салгын сииктээх уонна ханнык эрэ хабархай амтаннаах курдук.
Гурьянов биикки сииктээх кх отунан кмнэн баран окуопабытыгар сытабыт. Пилотка бэргээбитигэр эмиэ оттору кыбыппыппыт, чугааабатах кии билбэт: сири кытта сир буолан, оту кытта от буолан кстр гына сытабыт.
– Уон биэс мнтэ хаалла, – диэтэ Гурьянов, харытыгар кэтэ сылдьар чаытын крн баран.
Туман ктт.
стх сытар дэриэбинэтин сэмнээ харааран кстр.
– Аыс мнтэ хаалла…
– Биэс…
– с…
Эмискэччи илин ттбт р дьигиис гынна. Бииги рдбтнээи салгын суп-суугурас, куп-куугурас буола тстэ. Халлаан т эмэ сырдаабытын рднэн, ттэх-ттэх уоттар, чаылхай баайытык клм-клм гыннылар. Тип-тигинэс, ньип-ньирилэс сири-халлааны дьигиитэр тыас р сатарыйда. Ханнык кстээх эти тыаа, туох ама тэнэиэй, бу тыаска!
Ити «сэрии тааратынан» ааттанааччы советскай артиллерия уоту аста.
стх сытар сирин хара кдэн сапта, буор-сыыс, от-мас р ыыллан тахсар, тттр саккырыыр, онтон эмиэ итиннэээр кстээх ньиргиэр буолар.
Советскай артиллерия! Хайдахтаах модун кй, хайдахтаах уордаах сэбий?!
стх атаын анныгар тэпсиллэн сытааччы снэн, тыыынчанан дьоннор кинини кппттэрэ р буолла. Окучахтан тахсан дьоннор илин халлааны одуулууллара. Халлаан артиллерия уотуттан кыыспыт кнн крхтэрин баараллара. Дьоннор буорга умса тэн сытан сиргэ кулгаахтарын таайаллара. Кинилэр советскай артиллерия тыаын – Кыыл Армия быыыы-босхолуу иэр тилэин тыаын ньиргиэрин ииллииллэрэ.
Кэм кэллэ! Кини дьэ саарда! Советскай артиллерия саарар!
– Ур-ра, ур-ра! Партия иин, Ийэ дойду иин!
Советскай сэриилэр сытар окуопалара бтннтэ тллэх гынарга дылы гынна. Окуопаттан тахсан советскай пехота иннин диэки ыстанна.
Артиллерия уота стх сытар сирин кэлин ттн диэки быраылынна. Инники кирбии хара кдэнэ арыый дьэкэрдэ.
Артиллерия лт мэийбититтэн ордубут стх сорох чааын сэмнэхтэрэ, кэнники й ылан утарылаарга ооуннулар. Ханна эрэ пулеметтар татыгыраатылар, бинтиэпкэлэр, автоматтар тэитэ-ойута ыттылар.
Кимэн киирэн иэр бииги дьоммутуттан ким эрэ оутта, ким эрэ ыараханнык бааыран хаыытыы хаалла.
стх хантан утарсарын кр сытан, тэитэ ытыалыырга, кэм дьэ кэллэ. Снайпер «булда» тахсар, т кыраыта биллэр мнтэлэрэ кэллилэр.
– Гурьянов!
– Чээрин!
Бииги бинтиэпкэлэрбит итийбиттэрэ р буолла.
Окуопаттан быган сытан бииги кимэн киирэн иэр чаастарбытын ытыалыыр немецтэри бултуубут.
Хантан эрэ, стх окуопаларын кэтэин диэкиттэн, пулемет уоту аста. Кимэн киирэн иэр бииги дьоммут хаптайдылар.
– Хантан ытар хара сордоох немеий?
– Ол талахтартан буолуо дуо?
Ыттыбыт. Ытыалаатыбыт. Пулемет лэлээбитин курдук лэлиир. Хантан эрэ кэлэн миинэлэр тэн эиннилэр.
Биигини эмиэ биллилэр. Оскуолка тэн мин саам маын хабыры ытта. Ыксал. Аны туран ботуруонум баранна. Саппаас ботуруоннар Гурьянов окуопатыгар бааллара.
– Мотуруонна аал, мотуруонна, мотуруонна! – диэн Гурьяновка сахалыы хаыытаамахтаатым.
– Что? Матрена, какая Матрена? – диир Гурьянов, кх харахтарынан мичээрдиир. Ыксал кэмэ сэгэттэйим холку да, киэ-куо да эти!
й ыламмын, нууччалыы:
– Ботуруонна аал! – диэтим.
Ботуруоннары ылан баран сс ытыалаатым. Гурьянов саатын тыаа, мин киниттэн чугаым бэрт буолан, кулгаахпар чуугунуур.
Бииги чаастарбыт туран срэн иэн эмиэ хаптайдылар. Ким эрэ табыллан хаыытаата. стх пулемета ытыалыыр. Гурьянов иэдэстэрэ чоххо баттаабыт курдук, кытар гыннылар, онтон кубарыччы тартылар. Окуопатын ииттэн ойон таыста, биигиттэн уонча сааан инники томтор баарыгар срэн тиийдэ. Сргэстии тстэ. Снайперскай сааттан икки-с тгл буруо субурунаата. Ити икки ардыгар мин эмиэ срэн тиийдим.