Аатын хараар куруук дааны курус клгэ хаан да арахсыбаттыы олохсуйбут быыылааа. Омуннаах оонньуу да кэнниттэн Аанчык, биирдэ эмэ алаатан, клэн-салан кйгрбтнэн дьиэтигэр киирэригэр аантан били курус дьикти ыар тыына илгийэ тэрэ. Ийэтэ суох олох, кырдьыга дааны, р-кт сырдык араатын мэлдьи клкт тэр быыылааа. Ону улаатан эрэр кыыс син сотору йдбтэ. Ытаан-сооон аатын аймаабат буола сатыыра, бэйэтин кннээи кыалатын кистэнэргэ, хороччу улаатар киичээн тбгн сатаан дьаанарга тргэнник рэммитэ быыылааа.

Онон Аанчык атаах оолуу буолбакка, судургутук, арааа, эр киилии соустук улааппыт эбит. Ордук-хос тугу да крдппт, туруорсубат, баары баарынан, суоу суоунан ылынан, соотохсуйбут аа боростуой оскуолатын ааспыта.

Итини барытын эргитэ саныы сытан Аанчык утуйан хаалла.

Арай тээтэинэ, рдк да рдк хайаа ытта сатыыр. Иэ улааппыт аай, ол иин сэрэнэр курдук, таах дабайа сатаабат, хайата рдгттэн эмиэ да саллар. э диэки кр сатыыр, ол быыыгар тоо ити хайаа ыттар баалааын йд сатыыр. Суох, ыттыахтаах быыылаах да… мээйэ элбээ бэрт. Ыарахан дии, хайдах соотоун ыттыай? Онтон тэригэр хайдах буолуой, ким кэлэн кмлй? Ити икки ардыгар хайа рдгэр Толя турарын крр уонна, туох баар хос санаатын илгээт, иннин диэки дьккйэр… Тиритэ-хорута били тыаллаах чыпчаалга тарбачыан тиийбитэ, аны ким да суох. Хайдах баайыный? Сибилигин баара дии? «Суо-ох, Толя мааын тсптэ-э, эн хойутаабыккы-ын…» – диэн тыал сипсийэргэ дылы. «Чэ, буоллун, сотору, сынньанан баран, бэйэм да тм буоллаа. Толя, бука, тиэтэйдээ. Мин да киниэхэ ыттарбын эппэтэх буоллаым дии». Иигэр итинник саныы-саныы, сэрэнэн-сэрэнэн сыыртан тэ сатыыр. Нааа туруору сиргэ кэллэинэ олоро биэрэр, онтон атаын иминэн дугунан, иин кйэ туттубутунан, тэ сатыыр да, хайа тэллээ чугааан да бэрт…

Ууктан кэлбитэ, хайыы-йэ сарсыардааы кн чаылыйбыт. Хата, мучумааннаах сырыыта тл буолбутуттан рэн, Аанчык санныттан сгээри тэрбит курдук сананна. Ону-маны эргитэ саныы барбакка, куолутунан кннээи тбгэр тстэ…

Марыына эбээ аныгыскы сырыыбар сээргэиэхпит диэбитин йдн, эмээхсин дьууурунайдыыр кнгэр Аанчык кнс халаачык астаата. Онтун итиитинэ саахары уулларан рдгэр саба кутан ордук минньигэс гынна. Эбээни кндлээтэинэ т эрэ рн санаан кыыс мичээрдээн ылла. Ол эйээс тгэни срэинэн бааран бэйэтэ биири да ылан амсайбата, бтэйдии билэр, син биир сблэ. Маннык халаачыгы астаатаына, Толята нааа хайааччы. Ааспыкка оннооор: «Бу кэннэ миэхэ атын туох да аылык наадата суох», – диэмэхтээбитэ, кууан туран истиник да истиник уураабыта. Ол астыныы бэлиэтэ хайабыл буолбакка, тугуй? Кыыс бэркэ кнньрэн аын тэриэлкээ тэлгэтэ ууран сойутта уонна, киээ нам-нум буолары ктэ таарыйа, сээкэйин гына сырытта.

Марыына эбээ бу киээ сээргэии ис хооонун эрдэттэн толкуйдаабыт кэринээх. Аанчык оолонуохтааын уонна хайа баарар трр-уууур аналлаах тууй дьахтар тугу билиэхтээин, туохтан сэрэниэхтээин быраабыла курдук наардаан, оргууй аай кэпсээбитинэн барда. Эбээ барахсан рэтэрдии такайара олус сатанар, бэйэтигэр нааа барсар. Кырдьык да, биэнсийээ барыар диэри сааын тухары учууталлаабыта чуо кстр, куолаа срдээх намыын, исти уонна ылыннарыылаах.

Инньэ гынан Аанчык, ийэ-аа рэин ситэри ааспатах дьылалаах кыыс да буоллар, манна диэн эттэххэ, хата сорох-сорохтортон орто да быыылаах. Эбээ Марыына кыамньылаах рээ хайдахтаах да энциклопедияа суруллубуттааар ырылхайа, астыга уонна, хайа, йднр судургута сыттаа. Ийэлэр бары да кыыс оолорун, эбээ Марыына курдук иннилэригэр тутан олорон, маннык такайбыттара сэрэйиллибэт. Бу олус уустук уонна тустаахха да кппэтэх ттттэн соуччу сонуну дьахтар эрэ барыта оотугар кыайан кэпсээбэт буолуохтаах…

– Дьэ, тоойуом, эппэтээ диэйэин, тулуйа рэммиккинэн саата суох барытын искэр хаайа сылдьаайаын? Кии тутула чараас, туох баарар буолуон сп. Хайа да тгээ, эттэргин эрэ барыны учуоттааччылар, билээччилэр ити быраастар ананаллар. Кинилэр эбээинэстэрэ эбээт. Онон харса суох мунаарбыккын этинэ сырыт, билбэккин ыйыталас. Эн оннугар ким да ону оорботун билэин. Хайа, уонна оо туугар барыта этээ буолуохтаах, – Марыына бг уруогун мас-таас курдук тмктээтэ.

– Кыра аайы улахан дьону, быраастары кутугунатарым сыыа буолбатах дуо? – Аанчык саарыыр.

– Хотуой, ол кыратын-улаханын хаан трн-ууаан эн биллэххиний? йд, хайдахтаах да улуу дьыала, ттэ-мктэ барыта быыкааттан сааланар. Дьолу эмиэ оннук, л кытта соннук буолааччы. Биэбэйим сыыа, арааы саардаын, бу да кыыс. Кии тылын ылын, чмчкр хатаа уонна мккмэ. Илдьэ сылдьар ооор эппиэттээх соотох эн буолбаккын дуо? – эмээхсин, клэ-клэ, блэлээх чэйин рдгэр тстэ, сырылаччы рэн кэбиэ-кэбиэ, минньигэс бэйэлээхтик сыпсырыйан барда.

– Оом хотоку, хата, бу асчыт б кии саа сылдьар эбиккин дии? Минньигэин эриэхсит, – эбээ халаачыгы хайаан, Аанчык имэ тэтэрэ кыыста.

Кини ити халаачыгын кыратыттан буара рйэх. Биирдэ аата лааппыга остуорастыыр эмээхсини дьиэтигэр анаан-минээн ыыран ылан кыыын алаадьылыырга рэттэрбитэ. Аанчык киилээбэтээ, улгумнук рэи ылыммыта. Ол ртгэр эмээхсин сиэннэрин кндлр халаачыгын хайдах оорору биирдэ эрэ крдрбттээх. Онтон ыла кыыс рблн аайы, бурдук б булкуллан, халаачыктыыр айдааннаммыта. Кэнники туттара-хаптара тргэтээн, улам сааыланан, наада буоллаына, крх бэтэрээ ттгэр астыыр буолбута.

– Аанчык, бар, утуй. Кыра-кыратык, иллэсийдэргин эрэ сытан ылар буол. Онту ооо наада. Киээ баас нааа уаама, ол-бу куаан тлгэ тиксээри… Эрдэ сытар кии тээбэт баайы. Оттон ону-маны лгнэйбэккэ утуйдаххына, ол аата срэхтиин-быардыын налыйаын, астыктык сынньанаын, – Марыына куолута бппэт, иитин дьаайарын быыыгар, суоураммыта буолан, Аанчыгын эмиэ утута рдэ…

Толик биллибэтээ ыраатта. Били сыбаайба салонугар алас крс (крс буолаахтаан… кыыс бэйэтэ тбээ тстээ эбээт) кэнниттэн Аанчык биллэн турар срэхтиин-быардыын аймаммыта. Ол эрээри онтун таыгар биллэрбэтээ. Ити Марыына эбээттэн ураты кини ытабылын-сообулун крбт суох.

лэтинэн аралдьыйа сатыы сылдьар кыыс тугу эмэ тобулар кыаа да суоа. Арай биир киээ эмиэ сынньанар хоско дьыбааа олорон телевизорынан кэнсиэр крр баалааа баара, нухарыйан ылбыт быыылааа. Марыына баабыска аттыгар кэлэн чкллбтн билиминэ да хаалбыта. Дьиэр ити киээ эмээхсин лэтин кнэ буолбатах этэ.