Шрифт:
[23] Buhrer-Thierry G. Op. cit. P. 300. О культе Богородицы на средневековом Западе см.: Iogna-Prat D. Le culte de la Vierge sous le regne de Charles le Chauve // Cahiers Saint-Michel de Cuxa. 1992. T. 23. P. 97–116; Marie. Le culte de la Vierge dans la societe medievale / Etudes reunies par D.Iogna-Prat, E.Palazzo, D.Russo. P., 1996.
[24] Buc Ph. Italian Hussies and German Matrons. P. 215–216. Интересно, что, например, Рихарда, супруга Карла III Толстого, пытаясь очиститься от обвинений в адюльтере, настаивала на том, что она девственница. Т. о. ордалия, к которой она прибегла, должна была не просто отвести от нее подозрения в совершении преступления, это было испытание на святость, сближавшую Рихарду с фигурой Девы Марии и противопоставлявшую ее Еве. Об этом конфликте подробнее см.: Buhrer-Thierry G. Op. cit. Р. 307–308; Stafford P. Op.cit. P. 82.
[25] Airlie S. Op. cit. P. 20–23, 34.
[26] Buc Ph. The Dangers of Ritual. P. 64–65; Stafford P. Op.cit. P. 75–76, 83.
[27] В политических сочинениях того времени Изабелла также нередко противопоставлялась Есфири: Krynen J. Op.cit. P. 141.
[28] «Parisia rerum caput quod oppidum, mirum dictu, non uno populo sed multis ex gentibus haberi atque impleri putavisses. Illic regum omnium ac ducum conventus fieri; unum illud relique nobilitatis haud dubium domicilium esse. Quippe a Carolo repetita tot principium serie, velut dotalem hunc genetricis Dei sanguinem referunt».
– Gilli P. L’epopee de Jeanne d’Arc d’apres un document italien contemporain: edition et traduction de la lettre du pseudo-Barbaro (1429) // Bulletin de l’Association des amis du Centre Jeanne d’Arc. 1996. N 20. P. 4–26, здесь Р. 10.
[29] «Propinquitatibus et affinitatibus multi coniunctissimi, cum nemo non cupissime tante ac tam celebrate domus, amicitiam speraret. Eo itaque fiebat, velut ad comunem omnium tyrannorum Reginam concursus, ut saepe mirari necesse esset, tot gentium principes cum pro se quisque multa equitum milia, vel ad dignitatis speciem vel ad corporis dignitatem…duceret posse intra unius urbis moenia contineri».
– Ibidem. Р. 10.
[30] «Verum haec omnia eo usque divina processit impatientia, tum Gallorum procerum superbia unius prelii momento ad Brittanos ceciderant. Captus rex huiusce regis, captiva soror, nec multo post Brittanici regis uxor facta, captiva mater, quae ne iustus heres paternum regnum capescere: proh inauditum scelus, incognitam feminae vesaniam, confessa est iuvenem se ex adulterio peperisse».
– Ibidem. Р. 11. О восприятии итальяцами ситуации, сложившейся во Франции в первой половине XV в., см.: Gilli P. Au miroir de l’Humanisme. Les representations de la France dans la culture savante italienne a la fin du Moyen Age (c.1360-c.1490). Rome, 1997. P. 94–97.
[31] «E vede con che muodo l’a aidado Dio, chomo per una femena, zioe Nostra donna santa Maria, che salve l’umana generacion, chusy per questa donzela pura e neta l’a salvado la plu bela parte de cristade».
– Chronique d’Antonio Morosini. Extraits relatifs a l’histoire de France / Ed. par G.Lefevre-Pontalis, L.Dorez. P., 1901. Т. 3. Р. 80.
[32] «…et celle / Qui donne a France la mamelle / De paix et doulce norriture».
– Christine de Pizan. Ditie de Jeanne d’Arc. V. 188–190.
[33] McWebb C. Joan of Arc and Christine de Pizan: The Symbiosis of Two Warriors in the «Ditie de Jehanne d’Arc» // Fresh Verdicts on Joan of Arc / Ed. by B.Wheeler, C.T.Wood. N.-Y., 1999. P. 133–144, здесь Р. 140.
[34] «le traictie de laditte Christine … afin de tousjours honnorer le sexe feminin par le moyen duquel toute crestiente a eu tant de biens: par la Pucelle Vierge Marie la reparacion et la restauracion de tout le humain lignaige; et par ladite Pucelle Jehanne la reparacion et restauracion du royaume de France qui estoit du tout en bas, jusques a prendre fin se ne fist venue».
– Thomassin M. // Quicherat J. Op. cit. T. 4. P. 310. Следует отметить, что для усиления параллели между Богородицей и Жанной д’Арк Томассен использовал для них одно и то же определение — Pucelle (Дева).
[35] Schreiner K. Maria. Jungfrau, Mutter, Herrscherin. Wien, 1994. S. 374–381; Mira C. Les nominations de Jeanne dans le «Ditie de Jeanne d’Arc» de Christine de Pizan et dans quelques oeuvres contemporaines: l’elaboration d’un myth // Images de Jeanne d’Arc / Textes recueillis par J.Maurice et D.Couty. P., 2000. P. 89–97.
[36] «Dixit etiam idem testis quod ipsa Johanna sepe ibat, cum quadam sua sorore et aliis gentibus, ad quamdam ecclesiam et heremum dictam de Bremont, fundatam in honore beate Marie Virginis, faciebat multas eleemosynas».
– Proces en nullite. T. 1. P. 271.
[37] «…congregabatque religiosos Mendicantes qui sequebantur exercitum regis, et illa hora se ponebat in oratione, faciebatque decantari per illos fratres Mendicantes unam antiphonam de beata Virgine matre Dei».
– Ibidem. T. 1. P. 324.
[38] «…et in fine dierum committabat se Deo, beate Marie Virgini et sanctis, cum magna devotione».
– Ibidem. T. 1. P. 182.
[39] О смене имени человеком, становящимся правителем страны или претендующим на это звание, из самых последних работ на русском языке см.: Успенский Ф.Б. Имя и власть. Выбор имени как инструмент династической борьбы в средневековой Скандинавии. М., 2001; Литвина А.Ф., Успенский Ф.Б. Выбор имени у русских князей в X–XVI вв. Династическая история сквозь призму антропонимики. М., 2006. С. 199–200, 313–314, 337–339, 350–353, 356–357; Бусыгин А.В. Из истории символики королевской власти в средневековой Норвегии (К истолкованию одного сна в «Саге о Сверрире») // Средние века. 2004. Вып. 65. С. 117–124.
[40] Бойцов М.А. Власть правителя // Словарь средневековой культуры / Отв. ред. А.Я.Гуревич. М., 2003. С. 78–91; Флори Ж. Идеология меча. Предыстория рыцарства. СПб., 1999. С. 138–139, 151–163.
[41] Бак Я. Инсигнии // Словарь средневековой культуры. С. 189–195.
[42] Wheeler B. Joan of Arc’s sword in the stone // Fresh Verdicts. P. XI–XVI.
[43] Михайлов А.Д. Французский рыцарский роман. М., 1976. С. 276.
[44] Бусыгин А.В. Указ. соч. С. 121–122.
[45] Шкунаев С.В. Артур // Мифы народов мира / Гл. ред. С.А.Токарев. М., 1988. Т. 1. С. 108–109.