Уладзiмiр Арлоў
У нас у Серабранцы
Пераехаўшы ў Менск, я жыў спачатку ў падвале бяз адрасу.
Вядома, я мог напiсаць на канвэрце назву вулiцы й паставiць нумар дому, але пошту ў падвал усё адно не насiлi, i ў гэтым сэнсе жылося зацiшна.
Хто завiтваў да мяне на гасьцiны, можа засьведчыць, што падвал быў з усiмi выгодамi й нават бяз вокнаў. Праўда, адтуль трэба было раз-пораз выходзiць на працу, дзе мiлiцыя й склала тры пратаколы за пражываньне без прапiскi.
Пасьля гэтага ў Саюзе пiсьменьнiкаў запыталiся ў мяне, дзе я жыву. Я шчыра прызнаўся: у падвале. Адказныя таварышы пранiклiся шкадобаю i праз год далi мне кватэру.
Так я й апынуўся ў нас у Серабранцы, i цяпер за пражываньне на маёй плошчы без прапiскi маю законнае права скласьцi пратакол на хамяка Хаменнi й на котку Басю (у афiцыйным дакумэньце будзе фiгураваць поўнае ймя: Басота).
Апрача асобаў сумнiцельных i непрапiсаных, у нашым доме ў розны час жылi й жывуць людзi прапiсаныя, вядомыя ды заслужаныя.
Па-першае, у нашай кватэры атайбаваўся калiсьцi пiсьменьнiк Вячаслаў Рагойша, а да яго заходзiў Уладзiмер Караткевiч, якi, кажуць, браў тут чарку й сьпяваў песьнi ня горай, чым ён гэта робiць у забароненым некалi фiльме паводле ягонага раману "Хрыстос прызямлiўся ў Гароднi".
Цяпер у нас у доме жыве крытык i перакладчык Галiна (ашчаджаючы яе спакой, абыйдземся бяз прозьвiшча). Жыве таксама паэтка Валяньцiна, якая зрэдзьчас падпiсваецца псэўданiмам Вiта Гнаная. Атрымлiваецца сапраўдная лiтаратурная вiктарына, да якой можна дадаць пытаньне: якi вядомы беларускi археоляг стаўся героем мастацкага твору ў сувязi з тым, што ў яго ў археалягiчнай разьведцы ўтапiлiся штаны?
Гэты археоляг, купiўшы новыя штаны, таксама на законных падставах пражывае ў нашым доме.
Тут жывуць Алесь, Алiна, ажно два Данчыкi i Дануся.
А калi дадаць яшчэ й небясьпечнага ў нядаўнiм мiнулым нацыяналiста, а сёньня народнага дэпутата Пятра Садоўскага, дык нехта абавязкова скажа: гняздо.
Паблiзу нашага дому ёсьць канал, на якiм вядуцца качкi. Раней па канале плаваў лебедзь, але ня вытрымаў "перестройки" i адляцеў кудысьцi ў эмiграцыю.
А вось яшчэ адзiн знаны нацыяналiст прафэсар Уладзiмер Конан "перестройку" вытрымаў i па-ранейшаму глядзiць на сьвет зь верхатуры суседняга шматпавярховiка.
Часам прафэсар можа ўбачыць, як ранiцой па беразе каналу бегае парлямэнтар Пятро Садоўскi. Мiнакi з захапленьнем назiраюць, як бягун распранаецца й дае нырца. Як кажа адзiн з выбаршчыкаў, на тое ён i народны дэпутат.
Прыбег, значыцца, аднойчы спадар Садоўскi ранiцай на канал i - у ваду. А на беразе сядзiць рыбак з вудаю. А мо й не рыбак, i нiякая ў яго ў руках ня вуда, а партатыўны перадатчык (як кажуць вэтэраны беларускiх выдавецтваў, "мает рацыю"). Сядзiць гэты вудаль i глыбакадумна так кажа:
– Ну што, Пятро, дабегаўся?
Дэпутат зьдзiвiўся, але плыве як нiчога нiякага.
А вудаль удакладняе:
– Вылазь, Пятро. Пераварот.
Дэпутат зiрнуў на дом, а адтуль жонка бяжыць.
Тут ён i зразумеў, што гэта ня жарцiкi. Ды якiя там жарцiкi, калi пiсьменьнiк Барыс Сачанка гэты пераварот прадказваў ад самай зiмы ўжо разоў зь дзесяць.
Народ вудзiў рыбу, а народны дэпутат апрануўся й паехаў хутчэй у парлямант. А тым часам нехта з парлямэнтараў шукаў, куды б зашыцца, нехта, рыхтуючыся да адсiдкi, культурна складаў у партфэль камплект бялiзны з зубной шчоткай, а нехта ехаў ужо ў цягнiку ў Санкт-Пецярбург, каб пачынаць усё спачатку.
Карацей, 19 жнiўня.
Гэта парлямэнтары.
У паспалiтых людзей таксама ўзьнiклi свае праблемы.
Да мяне, скажам, падыходзiць на двары старшыня дамкаму - цiхi такi пэнсiянэр i аматар паддаць, што разьмяркоўваў нам талёны на харч. Гляджу: быццам падмянiлi старшыню: вока гарыць, не раўнуючы, як у якога варашылаўскага стралка.
– Ну, как там, Владимир Алексеевич, ваш Народный фронт?
Я яму:
– А адкуль, прабачце, вы ведаеце, як мяне завуць?
– Э-э, милок, я, к твоему сведению, человек непростой. Я когда-то комсомольский штаб Минска возглавлял.
Мяне неяк мiжволi ад суровай прозы пацягнула на паэзiю:
Цьвёрда трымаўся юнак на дапросе,
Тоячы словы i думкi свае...
"Ня выдам нiкога, апрача аднаго пiсьменьнiка, - прысягнуў я сам сабе страшэннаю прысягай.
– Яму ўсё адно нiчога ня будзе".
I пайшоў слухаць далей радыё "Свабода".
З допытам, як вядома, атрымалася адтэрмiноўка.
I тут я, слабы чалавек, узяў грэх на душу. Пазванiў днi праз тры да былога начальнiка камсамольскага штабу ў дзьверы.