Не могучы заснуць у духаце, Н. круціўся да паўночы, тады задрамаў і прачнуўся ў ранні, калі цягнік стаяў у горадзе. Н. трэба было праехаць яшчэ адну станцыю. Дзяўчына выходзіла. Яна азірнулася, вочы іх сустрэліся, але яна адвяла свае і хутка выйшла.

"Да пабачэння" ці «дзякуй» яны, такія, чамусьці ніколі не кажуць.

Н. ішоў дамоў ад станцыі лесам. Пахла вясною. Снегу нават тут, пад дрэвамі, амаль не было. Зыркае, непрыемнае, ненатуральнае ў лютым месяцы сонца свяціла ў вочы.

Н. дастаў цыгарэту і, прыкурваючы, заўважыў, што ў яго дрыжаць пальцы. Не верачы яшчэ, стараючыся не думаць ні пра што, ён пайшоў хутчэй; не, хада не памагла, а з кожным крокам невядомая трывога толькі нарастала і нарастала. І вось ужо не трывога, а страх, паскудны, ліпкі, той самы, сімптомы якога тысячы разоў прасочаныя ў мастацкіх творах і раскладзеныя да драбнюткай драбязы ў медыцынскіх даведніках… Знешніх прычын для гэтага страху ніякіх, але на што ні паглядзі, пра што ні падумай — усё страшна… Чаго я тут, у лесе, адзін? Куды я іду? Што буду рабіць двое сутак выхадных? Не дзён, а менавіта сутак, бо ведаю, што не засну… Гэтыя хвоі, бярозы, сонца — нашто яны?..

"Значыць, вярнуўся? — задыхаючыся, спытаў, як у старога знаёмага, у гэтага страху Н. — А я ж быў думаў, назаўсёды знішчыў цябе! Столькі часу ты не падаваў нават знаку!"

Ён спыніўся, заплюшчыў вочы, паклаў далонь на левую грудзіну. Сэрца барабаніла часта-часта. Было адчуванне, што з кожным яго ўдарам патыліца і шыя наліваюцца свінцом, і вось-вось — і Н. не зможа нават павярнуць галавы.

"Я амаль не спаў у душным вагоне. Мозг стаміўся. Я еду да маці, да Жанчыны. Жанчына-прыцягненне і адначасова небяспека, страх. Стомлены мозг згубіў на хвілю кантроль над падсвядомасцю і мозг разладзіўся. Арганізм рэагуе па-свойму: сустрэча з Жанчынаю — небяспека, вяртайся назад. Не, к чорту Фрэйда. Калі б гэта было так, тады было б кожны раз, падчас кожнага майго прыезду. А гэта не кожны раз".

"Неўрастэнія. Самая звычайная, як ва ўсіх творчых людзей. Я амаль год пісаў аповесць, увесь час думаў пра яе. І на працы, і дома, і ў сне. Пракручваў варыянты. Тое, што надрукуецца, будзе адзін з дзесяці амаль розных варыянтаў. Выходзіць, за год я напісаў дзесяць аповесцей! Вось адкуль стомленасць галавы, а не ад душнага вагона. Вось цяпер можна прышпільваць і Фрэйда… Ну, а далей? Я ведаю гэта, а мне не лягчэй, а яшчэ страшней. Мозг больш не кантралюе работу арганізма".

"Хочаш быць шчаслівым — будзь ім", — згадаў Н. вядомае выслоўе і адчуў да яго проста агіду. Які тупагаловы, таўстаскуры дурань мог выдумаць такое? "А я вось хачу быць шчаслівым — і што? Ды палец дзвярыма прыцісні і паспрабуй быць шчаслівым! А тут душа прышчэмленая…»

Цэлы дзень наперадзе, а потым бяссонная ноч, а потым яшчэ дзень… Тады, праўда, цягнік" — і Мінск.

Мінск! Вось што яго выратавала б! Калі думаеш пра Мінск, тады і страх неяк меншае… Вярнуцца, сесці за стол, закапацца ў свае паперы, прытуліцца да жонкі, пазваніць сябрам, гарэлкі, урэшце, выпіць. Расслабіцца, забыцца любым чынам, каб толькі ацалець, каб толькі не было ГЭТАГА.

"Я паеду сёння ўвечары", — падумаў Н. і адчуў дзікую палёгку.

Ён працягнуў перад сабою далонь — ніводзін палец не ўздрыгнуў. Сэрца застукала роўна і спакойна. Моцным рабілася цела, лёгкаю — галава. Здалося, каб да яго былі падключаны датчыкі медыцынскай апаратуры, што кантралявалі б яго фізічны стан хвіліну назад і цяпер, датчыкі, відаць, зашкалілі б. Яны паказалі б, што былі два зусім розныя чалавекі: першы — разваліна на парозе смерці, другі — малады, звычайны, трохі, можа, узбуджана-радасны хлопец.

Н. хацелася павярнуцца і зараз жа, пехам ісці да Мінска.

Пад вечар сабраліся чорныя хмары, лінуў дождж. Ён ліў усю дарогу, пакуль Н. з маці, закручаныя ў слюдзяныя накідкі, дабіраліся на станцыю. Н. гаварыў без упынку, смяяўся, жартаваў. Узбуджаны настрой не пакідаў яго, але ўспаміны пра страх жылі і Н., размаўляючы з маці, у думках не пераставаў аналізаваць ранішні прыступ. Карцела да канца разабрацца, разгадаць зброю ворага, каб потым не падпускаць яго да сябе.

"Можа, у мяне проста павышаны ці паніжаны ціск, перад такім зімовым дажджом? Адсюль і пальцы пачынаюць трымцець, і галава наліваецца свінцом… А я "прышпільваю" Фрэйда ды стомленасць мозга…"

Цягніка доўга не чакалі.

І вось цёплае, сухое, светлае купэ. Дождж у акно. А тут так утульна. Адзін. Паспаць бы… Не, тузанулі дзверы. Малады, высокі, п'яны, з кіёчкам. "Выпі са мною". — "Дзякую, не хачу". — "А я вып'ю! Заслужанае! Ты служыў?!" Ага, вось яно — вядома, «афганец». Зараз пачнецца: кішлакі, душманы, засады… Не, новая мода — "чачэнец".

"Рота, целая рота легла под Моздоком!", і п'яныя слёзы і ўсхліпванні.

Адзіны ратунак — сядзець і ківаць моўчкі, пакуль не зойдзе новы пасажыр і «чачэнец» на яго не пераключыцца. Прыпынак, пасажыры — маладая маці з маленькай дачкою. Гуд бай, «чачэнец», пераключайся. І прабачце, жанчына. Я вам не зайздрошчу. Падсядае: "Как это вы одна, без мужа? А я в Чечне роту в бой водил…" Не адказвай, дурнічка. Адказала, усміхнулася. Прапала… "Мужу нельзя таких жен одних отпускать… Вот у нас в Чечне тоже был случай…»