Вход/Регистрация
Роздумы
вернуться

Aurelius Marcus Antoninus

Шрифт:

17. Імкнуцца да немагчымага - нямудрасьць. Але немагчыма, каб нямудрыя людзі рабілі інакш.

18. Ні з кім не здараецца нічога такога, чаго-б ён ня змог перанесьці. Здараецца тае самае і зь іншымі, і яны, ці таму, што не разумеюць, што зь імі здарылася, ці таму, што жадаюць пафранціць сваім узвышаным спосабам думаньня, застаюцца цьвёрдымі і непахіснымі. Было-б жудасна, калі-б невуцтва і ганарыстасьць сталіся мацнейшымі за разуменьне.

19. Самыя рэчы ні ў якім выпадку ня сутыкаюцца з душою. Ім няма доступу ў душы, яны ня могуць ні зьіначыць яе, ні прывесьці яе ў рух. Зьіначаньне-ж і рух у ёй залежаць толькі ад яе самой. І якая для яе будзе будучыня, - залежыць ад таго, якія меркаваньні яна палічыць сябе вартымі.

20. Чалавек зьяўляецца для нас істотаю найболей блізкаю, паколькі мы абавязаны рабіць людзям дабро і зносіць іх. Калі-ж хто-небудзь зь іх супрацьдзейнічае выкананьню маіх абавязкаў, тады ён стаецца для мяне ня меней абыякавым, як сонца, вецер, дзікі зьвер. Усё гэта можа перашкодзіць якой-небудзь дзейнасьці, але яны не зьяўляюцца перашкодамі для імкненьня і настрою, бо яны маюць сілу дзеяньня і здольнасьць ператварэньня: бо інтэлігэнцыя (ў чалавеку) ператварае і зьіначвае кажную перашкоду ў пажаданую дапамогу; затым, тое, што было перашкодаю для дадзенага дзеяньня, стаецца сродкам для іншага дзеяньня, а тое, што стаяла на шляху, як перашкода, само паказвае шлях.

21. Паважай найболей дасканалае з усяго, што існуе ў сусьвеце; ім будзе тое, што карыстаецца ўсімі рэчамі і кіруе ўсе рэчы. Гэтаксама паважай найболей дасканалае з існуючага ў табе: яно роднае першаму. Бо і ў табе яно зьяўляецца тым, што карыстаецца ўсім іншым, а тваё жыцьцё кіруецца ім.

22. Тое, што ня спрычыняе шкоды Месту, ня шкодзіць і грамадзяніну. Кажны раз, калі ўзьнікае ўяўленьне пра шкоду, тарнуй наступнае правіла: Калі гэта ня прыносіць шкоды Месту, дык ня прыносіць і мне. Калі-ж Месту спрычынена шкода, дык не злавацца трэба на вінаватага, а паказаць яму ягоную памылку.

23. Часьцей разважай пра хуткасьць, зь якою мінаюць усе рэчы і зьнікаюць, гэтак - рэчы, што існуюць як і рэчы, што прыходзяць да быцьця. Бо субстанцыя падобна, як рэчка, што цячэ няспынна, і дзеяньні бесперапынна зьмяняюць адно другое, а прычыны паддаюцца бязьлікім зьіначаньням. І няма, відавочна, нічога сталага, а побач з намі бязьмерная бездань мінулага і будучага, у якой усё зьнікае. Дык ці ня глупым будзе той, хто пачне ганарыцца чым-небудзь падобным, ці хвалюецца з гэтае прычыны, або скардзіцца, як быццам справа тычыцца цяжару, які павінен цягнуцца вякамі.

24. Успомнім пра сутнасьць у яе суцэльнасьці: якою маленькаю часткаю ты ўдзельнічаеш у ёй; пра ўнівэрсальны час, зь якога табе прыдзелена толькі кароткае і неспасьцярожнае трываньне; пра долю: якою нязначнаю часткаю ты яе зьяўляешся!

25. Хто-небудзь дрэнна адносіцца да мяне? Ну, што-ж, гэта ягоная справа. У яго гэтакая ўнутраная схільнасьць і свой спосаб дзеяньня. Я-ж такі, якім жадае, каб я быў, агульная натура, і раблю так, як жадае, каб я рабіў, мая ўласная натура.

26. Няхай частка твае душы, якая вядзе і кіруе, астанецца незакаламучанаю рухамі цела дарогаю прыемнасьці або цярпеньня; і няхай яна ня лучыцца зь імі, але няхай абмяжуе самую сябе і агранічыць вынікі да свомых для сябе частак. Але, калі гэтыя вынікі ўздымуцца да памеру мужнасьці тых іншых схільнасьцяў, якія, дзякуючы натуры, існуюць у целе, што твораць сабою суцэльнасьць, тады ты не павінен імкнуцца да супраціву адчуваньня, бо гэта натуральным ёсьць: але кіруючая частка не павінна сама дадаваць да адчуваньня пагляду, што гэта ёсьць або дабро, або зло.

27. Жыві з багамі. Той, хто жыве з багамі, хто заўсёды выяўляе ім сваю душу, якая задаволена сваею доляю, дзейнічае ў сузгоднасьці з жаданьнямі гэнія, якога Зэўс даў кажнаму чалавеку, як старожу і кіраўніка, які зьяўляецца часткаю яго самога. І гэта ёсьць кажнага чалавека і зразуменьне і розум.

28. Ці будзеш ты злавацца на чалавека, ад якога пахне потам, ці ў якога няпрыемна пахне з рота? Што яму рабіць? Гэтакі ўжо ў яго рот і гэтакія падпахі, што, наўсуперак яго волі, дыша ад яго такім запахам. Але-ж чалавеча, - засупярэчыць мне нехта, - ён-жа мае розум і можа, пры пэўнай увазе, зразумець у чым ягоны недахоп.
– Так. Але ў такім выпадку і ты маеш розум. Няхай-жа разумная ўпэўненасьць у табе прывядзе ў дзейнасьць разумную ўпэўненасьць у другім. Даводзь, напамінай. Калі ён пачуе цябе, дык паправіцца, і ня будзе ўжо патрэбнасьці гневацца. Ані трагічны актар, ані блудніца. ...

29. Гэтак, як ты маеш замер, адыходзячы адсюль, ... гэтулькі ты маеш сілы жыць тут. Але, калі людзі не ствараюць гэтае магчымасьці, дык разьвітайся з жыцьцём, але як чалавек, які ня бачыць у гэтым ніякага зла. Хата поўная дыму і я выходжу зь яе. Ці-ж уважаеш ты гэта за асаблівую адвагу? Але пакуль нічога ня выганяе мяне, дык я застаюся вольным, і ніхто не перашкаджае мне рабіць тое, што я жадаю рабіць. І я выбраў рабіць тое, што астаецца ў сузгоднасьці з натураю разумнае грамадзкае істоты.

30. Розум Цэлага патрабуе супольнасьці. Таму, меней дасканалыя істоты ён стварыў дзеля болей дасканалых, а болей дасканалых прыстасаваў адзін да аднаго. Ты бачыш, якое ён усюды ўстанавіў падпарадкаваньне і сузалежнасьць, кажнаму даў у залежнасьці ад ягонае вартасьці і прывёў найболей дасканалыя істоты да аднадумнасьці.

31. Якую ты паставу займаў да сёньняшняга дня адносна багоў, бацькоў, братоў, дзяцей, настаўнікаў, узгадаваўцаў, сяброў, сваякоў, хатніх? Ці можаш ты сказаць сам сабе: Да гэтага часу нікога не пакраўдзіў ні словам, ні чынам?

  • Читать дальше
  • 1
  • ...
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • ...

Ебукер (ebooker) – онлайн-библиотека на русском языке. Книги доступны онлайн, без утомительной регистрации. Огромный выбор и удобный дизайн, позволяющий читать без проблем. Добавляйте сайт в закладки! Все произведения загружаются пользователями: если считаете, что ваши авторские права нарушены – используйте форму обратной связи.

Полезные ссылки

  • Моя полка

Контакты

  • chitat.ebooker@gmail.com

Подпишитесь на рассылку: