— Дык вось, Дзёня, — працягваў я, — большая небяспека — мусульмане: маналітная вера, моцная на яе падмурку ідэалогія, здаровыя сем’і па дзесяць дзяцей; і педзікаў ніхто не жэніць, і дзетазабойства ніхто не ўзаконьвае.

— Гэта так, — прамовіў з сумам Дзяніс і троху падумаўшы, рашуча выдаў план: — Трэба неяк супрацьстаць ім!

Можна было толькі ўсцешыцца такою непасрэднасцю. Трэба аддаць належнае гарачым праваслаўным — паўстаць за сваю нацыю яны гатовы ў любую хвіліну дня і ночы. Узнікла палымянае жаданне падтрымаць брата па веры і запісацца разам з ім у добраахвотнікі, каб вырашыць праблему адным марш-кідком. Але перад гэтым хацелася зазірнуць і ў корань.

— Супрацьстаяць трэба, — пачаў я, — але пакуль мы дзяцей забіваем, а яны нараджаюць, любое нашае супрацьстаянне — фікцыя. Таму, сябар, толькі калі асабістым духовым адраджэннем. Хаця прагі да яго народ наш “веруючы” не праяўляе… — корань апынуўся не вельмі абнадзейваючым. Каб не было на душы так гаротна, вырашыў я пералічыць і станоўчыя аспекты: — Але растройвацца не трэба, Дзёня, няхай ідуць — трэба ж камусьці будзе засяліць нашу зямлю, і Еўропу гэту дэградуючую таксама. А ў нашым царстве, глядзі як добра ім будзе: нават сцяг мяняць не трэба — той жа чырвоны-зялёны і тут, ну мо толькі мову падправіць прыйдзецца, ды і тое таксама не нашую — нашую мы ўжо даўно за танны газ продалі. Дык якая нам розніцца, Дзёня? Няхай ідуць!

— Вось, Дзімон, а чаму мы так да мовы роднай адносімся? — падхапіў Дзяніс. — Яна такая ж у нас прыгожая…

— Прыгожая, Дзёня, прыгожая… Выхоўваюць нас такімі бяспамятнымі і бязроднымі… — з заўсёдным болем прамовіў я. А што было мне яшчэ казаць? Я зрабіў пару глыткоў моцнай кавы і задаў сябру рытарычнае пытанне: — Але там, дзе чалавек можа мовы выракчыся, дык чаму ён не можа выракчыся духовасці? Вось і жывем: адзін кажа, маўляў, каму ў век глабалізацыі трэба ваша мова, давайце “гаварыць нармальна”; а іншы гаворыць: каму ў век лібералізма трэба вашы сем’і, давайце жаніць гамасекаў. Таму, Дзёня, усё законна: духова — дэградуем, фізічна — выміраем.

Дзёня слухаць такое спакойна ўжо не мог і, абурыўшыся, знайшоў канцы:

— Усё гэта ачмурэнне ідзе да нас з Захаду, са Штатаў! У нас, на Русі, у праваслаўных,ніколі такога не было.

“Ну во,— усміхнуўся я сам сабе,—не паспеў парадавацца я такому клопату за мову, як паляцела чарговая дзіда.” Такі наезд на Штаты трошку засмучваў: ЗША—любімая мая краіна. Пасля, канешне, Ізраіля. Але, калі я вытрываў святога Мікалая II, дык і тут трэба было трываць. Тым больш, як бы гэта так мякчэй мовіць, “нелюбоў” да Амэрыкі—гэта не праваслаўная канцэпцыя. Дзе ты не размаўляй у нас з чалавекам, у каторага баліць за духовую дэградацыю народа, абавязкова выявіш па Фарынгейту ад 33 да 212 градусаў нянавісці да Еўропы і ЗША—Садома і Гаморы сучаснасці. Безумоўна, некаторая аргументацыя ў такім стаўленні ёсць (асабліва, калі гаварыць пра Садом), але надзвычай павярхоўная, а болей тутэмоцыяў чыста на псіхалагічным узроўні—ненавідзець Захад нас вучаць ужо год сто. Мінімум. Гэтую нянавісць асуджаць нельга, гэтая нянавісць ратавальная: яна проста і хутка тлумачыць усе нашыя беды—раз; янаабсалютнапераконвае нас, што мы лепшыя за іх—два.

Не, праведны чарвяк зусім не дыхаў нянавісцю,ён проста трошку памыляўся, і таму я вырашыў акуратна сябра падкарэктаваць.

— Не зусім яно так, Дзяніс, калісьці ні ў нас не было дзікунства такога, ні ў іх. Але паглядзі: каталіцкая Польша—аборты і шлюбы гамасекаў забароненыя; пратэстанцкія ЗША—забароненыя ў 39-ці штатах з 50-ці. І там, заўваж, шмат палітыкаў нацыянальнага ўзроўню, каторыя імкнуцца забараніць дзетазабойства і шлюбы підарастаў шляхам правак у Канстытуцыю. Той жа Ромні, каторы цяпер балатуецца ў Штатах, пад палову Амерыкі падтрымоўвае яго, — цвёрдым голасам прамовіў я кожны сказ і прапанаваў:—А зараз давай нас возьмем: дзе ты бачыў такіх палітыкаў, каб у прэзідэнцкай праграме была прапісана забарона абортаў і садоміі? Вось табе, браце, і праведная Русь!

— Гэта нейкі жах, Дзімон… — пасля доўгай паўзы прамовіў ён.

— Гэта нават і не выказаць “што”, Дзёня.

— Санчоўс, ну а ты штодумаеш?

— А што тут думаць—як заўсёды імпэтна адгукнуўся той,—підарасаў—у топку, а жанчына…няхай сама вырашае—гэта ейнае асабістае жыццё і яе цела.

Так, наконт підарасціі ў турме нікому нічога даказваць не трэба. Хаця і тут ёсць свае нюансікі. Калі з таго боку зоны підараст—гэта і той, каго, і той, хто; дык з гэтага боку підарастам лічыцца толькі той, каго, а той, хто—гэта нармальны ціпа мужык, каторы за пару пачак “Прымы” проста спраўляе жывёльныя свае істынкты.

А з абортамі адмазкі з гэтага боку зоны гэткія ж алагічныя ды абсурдныя, як і з таго. Я, пачуўшы іх з вуснаў Санчоўса, нават саркастычна хмыкнуў,—паўсюль адно і тое ж. Чаму так? Мо таму, што і Сатана паўсюль адзін і той жа?

— Санёк…—выдыхнуў я, ужо нават троху стаміўшыся ад гэтай паўсюднай аднолькавасці,—калі б жанчына сама па сабе і рабіла аборт, дык была б хоць логіка ў тваіх словах. Ці мужанёк ейны каб рабіў ёй. На іх саміх і было б тады гэтае пракляцце. Але ж не, яны не робяць самі, яны ідуць да дзяржавы! А дзяржава гэта хто, Санёк?!—ужо і не заўважаў я сам, як павялічваў гучнасць—так хацелася мне выказаць набалелае хаця б гэтым сценам, —дзяржава—гэта ўсе мы! І таму кроў на ўсіх нас! І на ўсіх пракляцце:на дэпутатах найперш, прымаючых такія законы; на прэзідэнце, падпісваючым іх; як вынік—на ўсіх, хто такіх заканадаўцаў абірае; на медыцыне ўсёй, якая чалавеказабойствам займаецца…Ды на ўсіх, Санёк, на ўсіх! І замест таго, каб узняцца, мыадмахваемся:гэта асабістая справа жанчыны! І дзяржава—маўчыць—ёй таго і трэба! Цэрквысядзяць на месцы, баяцца іх згубіць!

Мы ўсе замоўклі. У мяне ад крыку нямога, які крычы, а не выкрычыш, усё ўнутры калацілася. І самае жахлівае было ў тым, што з адзіночак тых я мог дакрычацца да большае колькасці людзей, чым калі б галасіў на якой шматлюднай плошчы.

— Праваслаўе, Дзімон,—паправіў мяне Дзяніс,—і Філарэт заўжды катэгарычна выступалі супраць абортаў.

— Не выступаць трэба,Дзяніс!—крыкнуў я, усміхнуўшыся ў сваёй адзіночцы, —гэта мы з табою ўсё, што можам з нашых клетак, дык толькі супраць выступаць. А Філарэт не ў клетцы, і не пратэстант, якіх трымае дзяржава за ворагаў, і не каталік, якіх пабойваецца, а мае сур’ёзную ўладу, з якою мог бы, —зрабіў дапушчэнне я, але тут жа выправіўся,—ды не “мог бы”, але абавязаны, — і працягнуў: —зайсці ў кабінет да самадзержца і, ўмоўна гаворачы, адкрыўшы дзверы нагою, паставіць яго перад фактам: “Заўтра аборты будуць забароненыя!” А ён заместа гэтага абвешаў узурпатара з ног да галавы ардэнамі за духовае адраджэнне Беларусі! А ў чым адраджэнне, Дзёня? У тым, мо,што за 20 год тры мільёна дзетак абартавана?