— Чаму? — з усмешкаю ў голасе перапытаў Дзяніс.

— Відаць, з-за Бібліі: і тады, калі мы ў царкву дамаўляліся ісці, чытаў ты яе, і потым бачыў я цябе пару разоў, — у памяці маёй паўстаў белы чалавек, пастаянна чытаючы Біблію на высокім ганку пякарні. — А тое ж многія нават не адкрываюць яе ды ўмудраюцца лічыць сябе веруючымі. У лепшым выпадку, калі трапляецца рэлігійны праваслаўны, дык чытае якіх-небудзь пустэльнікаў.

— Я таксама чытаю… — нібы засмуціўся Дзяніс.

— Гэта іншае, сябар, — паспрабаваў я мякка патлумачыць свае словы, — і я чытаю, і ўсё, што трапляецца пад рукі: і пратэстантаў, і каталіцкіх багасловаў і нават праваслаўных, каторыя даказваюць, што апроч як у праваслаўі збаўлення няма — нават у самых адыёзных аўтараў можна нешта знайсці для сябе. Таму, чытаць трэба ўсё, але не чытаючы Біблію чалавек не можа быць хрысціянінам. А гэта ўсё словы: праваслаўе, каталіцтва, пратэстантызм — Хрыстос не ствараў канфесіі. Я знайшоў Яго ў пратэстанцкім храме, ты — у праваслаўным, але гэта другасна, першасна — Біблія! — сцвердзіў я, ўжо стоячы на нары ля вакна і заклікаў сябра мяне падтрымаць: — Разумееш, Дзёня?

— Разумею, — сцішана прамовіў той.

— Біблія і малітва — рэчы, без якіх нельга быць хрысціянінам, — хацелася мне аптымістычней завершыць сваё казанне, але выйшла гэта з некатораю журботаю. З журботаю прамовіў я тыя два словы, бо і тады адчуваў, і разумею сёння, наколькі цяжка, а часам нават немагчыма трымацца такіх, падавалася б, простых арыентыраў: Бібліі і малітвы. Бывае не стае ніякіх сілаў, каб элементарна адкрыць Кнігу кніг, каб проста пагаварыць са Стваральнікам. Хаця, падумаць можна, ну якая тут праблема: адкрыў ды пачытаў, узняў рукі ды заклікаў Бога? Не ведаю, але часам гэта не проста праблема, а праблема сур’ёзная: чытаеш, а галава пустая, і, перагортваючы старонку, не разумееш нават, аб чым ты толькі што варушыў вуснамі; пачынаеш маліцца, а разумееш, што можаш толькі стагнаць. І тады пераконваеш сябе: ладна, давай хаця б выць — лепш так, чым ніяк. І выеш. А бывае, што пераконваеш, пераконваеш і пераканаць не можаш. І тады шукаеш, чым бы такім важным і лёсавызначальным заняцца. Адбываецца гэта нават у падсвядомасці, бо свядомасць баіцца табе прызнацца, што ўсе твае жыццёванеабходныя справы — гэта адно толькі прыкрыццё поўнага духовага бяссілля. І я, каб не быць у вачох Дзёні кімсьці, кім я не ёсць, хацеў было распавесці яму, як часта сам няверны ў тым, да чаго заклікаю яго, але тут да нашай міжкамернай евангелізацыі далучыўся Санёк:

— І што, так ужо ўсе Біблію чытаюць?

— Мала хто, Санёк, — уздыхнуў я, — вельмі мала.

— А астатнія, па табе выходзіць, — колка гукнуў ён у адказ, — няверуючыя?

Даваць цвёрдую ежу суседу майму было нельга — толькі малако, і таму я вырашыў не ўжываць радыкальных фармулёвак, а падрабязней патлумачыць.

— Санёк, — прамовіў я па-сяброўску, — навошта нам гэтыя спрэчкі? Вызначэнне веруючага дае сам Хрыстос. Ведаеш, што Ён адказвае на тваё пытанне?

— Што?

— Веруючы ў Мяне — гэта той, — гаворыць Ісус, — хто слухае словы Мае і выконвае іх. Дык вось цяпер скажы, як можа нехта быць веруючым, хто не тое, што не выконвае, але нават і не слухае?

— Не ведаю… але ж людзі кажуць, што вераць, — ужо без іроніі адказаў Санчоўс.

— Кажуць-та яны кажуць, — давялося мне паўтарыць, абдумваючы, чым бы секануць па гэтым “кажуць”, і тут жа прыгадаў, што самы падыходзячы меч ёсць у Якуба. — Але Біблія сведчыць: “Ты верыш? Добра робіш, але і бесы вераць ды дрыжаць!” Ты чуеш мову гэтую, Санчоўс?! — узвысіў я голас.

— Чую, — пакорліва адказаў той.

— Ну і ўдумайся тады: бесы таксама вераць! Але чым твая вера адрозніваецца ад бесаўской?

Санёк, відаць, ушчэнт заблытаўся ў філасофіі сучасных вернікаў, бо раздражнёна прамовіў:

— А фік іво ведае.

А я працягваў апеляваць халоднай зброяй:

—Таму і атрымоўваецца, што чалавек, каторы Біблію не чытае і не моліцца, каб чуць і выконваць Яго слова, мае такую ж веру як і бесы. Але людзям, Саня, — захоплены я ізноў падняў дыцэбелы, — так хочацца называць сябе веруючымі! Яны-та лічаць, што набываюць гэтым квіток ў Валадарства Божае! Аднак іх чакае сур’ёзны абломчык у той дзень, калі апостал Пётар, трымаючы у правай руцэ ключыкі, скажа ім:

“А вы хто?”

“Дык гэта, Пётра, мы ж веруючыя,” — адкажуць тыя.

Пятра, ясна рэч, нахабнасць такая здзівіць:“Ну-ка, ну-ка, давайце разбяромся,” — скажа ён, так, па-простаму, і, ўзяўшы ў рукі Пісанне, прачытае: “Кожны, хто прыходзіць да Мяне, —казаў вам Хрыстос, — і слухае словы Мае і выконвае іх” (Лк. 6:47),—згорне Кнігу Пётра на апошніх словах і паглядзіць на тых, з фальшывымі квіткамі ў руках.

“Цяпер вы — слухалі Ягонае слова?”

“Не”, — палыпаюць небаракі вачыма.

“А выконвалі слова?” — запытае апостал ізноў.

“Не”, — адно і застанецца адказаць тым, бо ніхто яшчэ не прыдумаў, як выконваць тое, што не чуеш і не чытаеш.

“Дык а якія ж вы веруючыя?” — будзе падведзена выснова.

“Ну во такія і веруючыя, Пётра!” — развядуць рукамі цуда-вернікі.

“Ну во ў такое і валадарства вам тады!” — скончыць праверку апостал-камень і леваю рукою ачысціць ад самападманваючыхся нябёсы, і зваляцца гэткія веруючыя ў сваё валадарства, дзе вераць і дрыжаць веруючыя бесы.

— Ну ты і нагаварыў, Зміцер, — уражана прамовіў Санёк.

— Ды я і сам у шоку, — адказаў я паўжартам і клікнуў на помач Дзёню: — Дзёня, ну скажы ты яму: так ці не?!

— Санчoўс! — крыкнуў Дзёня.

— Ну.

— Слухай Дзімона, ён кажа праўду.

Казанне скончылася дружным гогатам.

У гэткім духу бавілі мы тыя дні. Увайшло ў нас у парадак баўбатаць, лежачы на нары, доўга і аб усім. Бывала мы замаўкалі на гадзін пару, у асноўным, калі елі і спалі, і тады Санёк вылазіў на рэшку і выдаваў: