— Не збірайце анекдоты. Народ мастак сачыняць ix. Але кіраўніку вашага рангу ганебна паўтараць фантазіі алкаголікаў.

Не любіў Лявонцій Мікалаевіч вось такіх разумнікаў з ix гульнёй у самакрытычнасць — «ад нашага глупства», «ад нашай бяздзейнасці». Кажа ад на шай, а мае на ўвазе ад вашай, сябе з дурняў, безу моўна, выключав. Во як пад’язджае:

— Аз мясам што рабіць?

Данеслі яму аб супраціўленні гэтага беларускага татарына, хітругана, i некаторых іншых ва ўрадзе ягонай згодзе з рэкамендацыяй маскоўскіх вучоных: завозіць мяса з зоны на дальнія камбінаты i невя лікую частку, да дзесяці працэнтаў, дадаваць ў кіл басы, у кансервы з чыстага мяса.

— Вы гэта пытаеце ў мяне? Я ў вас павінен спытаць. Вы спецыяліст i кіраўнік.

— З рэкамендадыяй Ільіна i Кандрусевіча нельга згадзіцца. Гэта авантура. Дзяржаўнай тайны з мяса не зробіш, народ узнае — i будзе скандал. Больш таго… думка фізікаў. Мартынюка. Абсталяванне… метал i пры малых дозах будзе накапліваць радыяцыю і, накапіўшы, забруджваць чыстую пра дукцыю.

— Хто сапраўдны авантурыст, дык гэта ваш Мартынюк. Кантроль выводзіць гэтых вялікіх фізікаў на чыстую ваду. Яны выкачал i ад Міністэрства абароны сотні мільёнаў рублёў i вынайшлі… пшык, як той гора-каваль. A ў амерыканцаў падобныя ўстаноўкі працуюць.

— Я заўсёды кажу: самае таннае — украсці.

Не любіў Лявонцій Мікалаевіч спасылак на народ, хоць сам часта спасылаўся. I вось такіх жартаў не любіў: думае іншы, што дасціпна, а на самай спра ве — дурнота, студэнцкая балбатня.

Знешне размова як размова, асобныя павароты яе зацікавілі нават шафера, які ўсё чуў i ўсё ведаў, можа, больш, чым само начальства.

Часам маўчалі. Драмалі. Гаварылі пра староннія рэчы, пра міжнародныя навіны. Зноў вярталіся да аварыі, да сухой вясны, да стану пасеваў. Чатыры гадзіны дарогі — вечнасць. Даўно нехта заўважыў, што бег часу ў дарозе адваротна прапарцыянальны хуткасці руху. Добра, што касманаўты не адчуваюць сваёй хуткасці.

Жоўтая «міргалка» расчышчала дарогу «ЗІМу». Адсталі дзве «Волгі» суправаджэння. Але i на такой хуткасці машына награвалася.

Спыніліся напіцца. Шафёр адкрыў багажнік, каб дастаць з паходнай «маразілкі» баржомі. I Лявонцій Мікалаевіч убачыў, што багажнік забіты скрынкамі, пакункамі. Але найбольш уразіла, што багаж убачыў аграпрам i красамоўна ўедліва пасміхнуўся.

— Што гэта? — строга спытаў гаспадар у шафера.

— Абед.

— Каму?

— Вам, — шчыра i наіўна адказаў стары служка.

— I дзе ж мы з табой будзем яго есці? Забяромся ў кусты? — i знаёма для абодвух памочнікаў узлавана грымнуў:— Дурні! Падхалімы! Аддаць гэта, — хацеў сказаць — «дзіцячаму Дому», але ўспомніў, што дзяцей эвакуіравалі, i на міг задумаўся, каму аддаць: — У бальніцу!

Але дурнямі былі б памочнікі, шафёры, маёр ДАІ, каб аддалі камусьці такія прысмакі. Ікорка чорная i чырвоная, балычок, паляўнічыя сасіскі, загорнутыя ў фольгу… А як жа! Атрымаюць гэта хворыя — аблізнуцца… Як толькі Сам падняўся у райком, скрынкі перакачавалі ў іншыя машыны, у багажніку засталіся толькі бутэлькі баржомі.

Для паездкі па раёне Лявонцій Мікалаевіч «карэктна» высадзіў з «ЗІМа» свайго мінскага спадарожніка — запрасіў да сябе сакратара абкома i Пыльчанку. Сакратара — па рангу. А Пыльчанку — за яго нечуваную дзёрзкасць. Бадай, ніхто яшчэ з адказных работнікаў не кідаў вось так галосна, на нарадзе, папрок кіраўніцтву рэспублікі, вобласці ў бяздзейнасці — «заліваем бяздзейнасць вадой». Нахабнік? Трэба прыгледзецца да яго, панюхаць, чым пахне. Пакідаць на пасту ці выгнаць? Месца тут сёння не святое, аднак пустым не будзе, любому прапануем — не адмовіцца. Але кал i гэты Пыльчанка з галавой, то лепш, як кажуць, на пераправе не мяняць, няхай цягне да чыстага часу.

Такім чынам Уладзімір Паўлавіч апынуўся ў машыне, у якой, між іншым, ні разу яшчэ не ездзіў, здзіўлены такой увагай да сваёй персоны. Сінякоў прасіў яго перад візітам «не лезці ў бутэльку». Ён паабяцаў, хоць ведаў, што моўчкі за спінамі абласной світы стаяць не будзе. I іншы час Сіня коў, безумоўна, прыраўнаваў бы да свайго старшы ні — не па рангу «палез у салон», а цяпер нават парадаваўся, што не яму трэба рабіць даклад на чальству. Баяўся хіба трохі, што стары выкіне фартэль. Але ж, можа, не патрабуюць з сакрата ра адказнасці за вальнадумнасць старшыні райвы канкома.

Пыльчанка атрымаў права вызначыць маршрут інспекцыйнай паездкі. I ён павёз кіраўніцтва ад разу ў Бабіна — у сяло, якое, лічыў, трэба дадат кова адсяліць, хоць яны ў трыццацікіламетровую зону не ўваходзіць. Высокая забруджанасць глебы. Мусілі спыніць палявыя работы.

— Хто спыніў?

Рашэнне прымала бюро райкома. Уладзімір Паўлавіч узяў на сябе:

— Я.

— Хто ацэньваў абстаноўку?

— Вучоныя. Ваенныя.

Ён называў лічбы, элементы, якія выпалі. Ля вонцію Мікалаевічу падабалася дасведчанасць старшыні. Вось так папулярна пра забруджванне, тэрміны распаду розных рэчываў, механізм цыркуляцыі нуклідаў з зямлі ў расліны, з раслін у арганізм жывёлы, ступень рызыкі для людзей, якія застануцца тут жыць, — не расказаў яшчэ ні адзін вучоны. Доказна, пераканаўча, без апакаліпсічных жахаў, але i без заспакаення.