Шрифт:
Чумоли индамай ўяолибди. ахратон иш бошланиб, ёмиру-бўронлар хаммаёни музлатиб юборибди. Озуасиз олган ўниз бир аволда ялани чумолининг олдига келибди: “иш чиунича озгина озуангдан арз бериб тургин, очимдан ўлиб олмай”. “Ўз ватида менат илиш ўрнига менинг устимдан кулган эдинг, мана энди ахволингни кўриб турибман” дебди чумоли.
Камбаал
ашшо бир йигит ёочдан ясалган Бут-хайкалча топиб олибди Бутни худо деб тушунган йигитча, “Мени бой бадавлат ил” деб роса сиинибди. Асло фойдаси тегмай яна бирнеча кун ана шу ахволда ялинишни давом эттираберибди. Тоати тугагач йигит айкалчани жахл устида каттакан тошга урибди. Чил-чил бўлиб синган айкалчанинг ичидан олтин ва кумуш тангалар тўкилибди.
“Эй сени ара-ю шунча ялинсам ам бир чаали фойданг тегмади ахмовой, мана энди бир зарба билан кўп мурувват илдинг” – дебди увониб кетган йигит.
Кимки нодонга мехр кўрсатса зарар кўради, адабини бериб ўйса фойда топади.
Икки тувак
Анхорда икки хил тувакни оизиб бормода эди, уларнинг бири лойдан, иккинчиси мисдан эди.
“Менга яинлашмай узодан сузгин” дебди лойдан ясалган тувак, мис тувакка – Озгина тегиб ктсанг мени майдалаб юборасан. шунинг учун мени ам сенга яинлашгим йў.
Бадавлат кишининг ёнида бўлиш камбаал учун ноулай
Бўа ва урбаа
Баа сув ичгани бориб урбаанинг боласини босиб олди. Она урбаа биттага камайиб олган болаларидан суради: “ани укаларинг?” – “У ўлди, хозир бу ердан тўрт оёли хайвон ўтаётиб босиб олди”.
“Унинг катталиги менча борми?”– дебди она урбаа.
“Сен сўрамагин, у билан тенглашмочи бўлсанг “анжир” илиб эзиб юборади” – дейишибди болалари.
Кучсизни кучли билан тенглашиши жуда хавфли.
Дехон ва унинг ўиллари
Дехон ўлими яинлашиб олганини сезиб ўилларига мурожаат илибди: “Болаларим мен тез орада ўлсам керак. Бонинг аеригадир бойлигимни кўмиб ўйганман, ахтариб топинглар”. Буни эшитган ўиллар терлаб-пишиб бони кавлайбошладилар. Хазинани топаолмаган бўлса ам бони бошдан-оё кавлаб ташлашибди, бу келаси йилга хосил учун замин тайёрлабди.
Кишилар учун чинакам хазина – халол менат илишдир.
Тингловчилар диат билан ўтиришларидан Эзоп беад шод эди, ахир уни тинглашларига ўрганмаганда. ани энди аорат ва калтаклашлар ўрнини бир умрга ана шундай машулотлар эгалласа, тенг хуули сухбатлашиш гаштини у ам хохлаган ватда амалга ошираолса, ани энди анабу рупарасида ўтирганларнинг имкониятлари унда ам бўлса, йў унда ечачон еч нарса бўлман эмас, озод бўлмагунча еч нарсага эришаолмайди. улнинг кўрлиги шундами. У ўзи яратган нарсаларга ўзи эгалик илаолмайди, энг мудхиш томони унинг еч андай хууи йў. Ана шунинг учун унинг орзулари, хохишлари севгиси ам йў. арандай орзу-истак ул учун зарарли, чунки уларга барибир эришаолмайди. Бутун умр бошаларнинг хохишини бажариб яшашдан ам уубатли иш бормикан, йў албатта. Бундай беъбахо неъматга эришишимиз учун барча йўллар берк, эришганлар эса уни асло адрламайдилар. Агарда одамлар эркинликни чинакам адрлаганларида эди, хечачон бировнинг эркини кишанламаган бўлар эдилар. Чинакам инсоний аёт билан яшаб ўтиш учун одамзот эркин бўлмои лозим, у эркин бўлмагунча еч бир хохишига эришаолмайди, унга севги ам, эзгулик ам, жамики одамга хос фазилатлар ўгай уларга етишаолмайди, аксинча улардан захмат чекиб ўтади. ул нафаат жисмоний уубатга махкум, у хўрлик ва хаоратлар куршовида бўлишга мажбур. Кишиларни ул илиш истаги бир ёки бирнеча кишига хос эмас, у барчага хос бўлган нусон. Хеч бир жонзот ўз жинсига одам каби зулм илмайди, хайвонот оламида ул илиш ёи ул бўлиш ходисаси учрамайди. У барча нарсага эгалик илиш истаги билан яшаётган одам боласининг хохишидир. улдорлик бу зўравонликдир, шафатсизликдир.
Аполлон
Санъат, илхом ва ёрулик худоси. Аполлон Зевснинг ўли. у кишиларнинг тадирини билади ва белгилайолади. Унинг ароргои Дельфада жойлашган. У ёрулик ёрдамида ер ости аждахоси Пифонни оир жангда малуб илган, бу алабанинг шарафига муаддас ёдгорлик ўрнатилган бўлиб у ерда Аполлоннинг олтин оракўли саланади. Бу олтин оракўл кохинларнинг айтишларича бўлажак воеаларни бехато айтиб бераолар экан. Айтишларича Пифонни енган Аполлон марурланиб Афродитанинг ўли Эротни масхаралаб ўяди. Эрот ўз камалаги билан Аполлоннинг юрагига севги ўини отиб Нимфага нисбатан иш алангасини ёади. Нимфанинг юрагига эса Аполлонга арши нафрат ўзатадиган ўини отади. Аполлоннинг кучли севгисидан очган Нимфа отаси Пенеядан панох сўрайди, ота ноилож уни лавр дарахтига айлантириб ўяди. Шунинг учун бир умр кўм-кўк чирой очадиган лавр дарахтининг баргларини ипга чизиб Аполлон бошига ўраб юрар эди. Бошида лавр гулчамбари, ўлида кифара ушлаган Аполлон учун Дельфага дабдабали хайкал ўрнатилган. Дельфаликларнинг энг севимли зиёратго жойлари шу.
Афина
Донолик худоси Афина, одамларга, санъат хамда хилма-хил хунарларни инъом илди. Аёлларни бичув-тикув, эркакларни кулоллик, темирчилик, кемасозлик ишларига ўргатди. Ўз юртини душманлардан химоя илгани учун ўлкасининг номини унинг исми билан атай бошлашди. Кунларнинг бирида денгиз худоси Посейдон Афина билан бахслашиб олади. Бахснинг мазмуни ким Афинага энгмуносиб совга бераолса ўша Аттиканинг хукмрони бўлади дейишади. Посейдон хассасининг учини ояга урганда сув фаввораси отилиб чиади, бунинг оибатида Афиналиклар мохир денгизчилар бўлиб етишадилар.
Афина ўлидаги найзасини ерга урганда Зайтун дарахти униб чиади, бу юнонлар учун келажакда мўл хосил гарови эди. Афина олиб деб топилди.
Зевс донолик худоси Метида билан турмуш ургандан сўнг ундан худолардан ам устун келадиган из туиилишидан хабар топади, у хукмронликдан махурм бўлиб олишдан ўриб хомиладор Метидани ютиб юборади. Бу воеадан озгина фурсат ўтиб унда атти бош ории пайдо бўлади. Темир худоси Гефестни чаириб бош миясини ириб ечишини буюради. Бу воеадан сўнг очиб кўрилган Зевснинг бошидан муъжизавий ал сохиби Афина туилади. Донолик худоси ва фидоийлик рамзи бўлган Афинанинг олтин хайкали юнонларнинг муаддас саждаголаридир.
***
Одамзот учун ташвишдан холи бўлган жараённинг ўзи йў, шунчалик кўп ташвишлар ичидан у увончларни ам атариб топаолади. Табиий хохишларимизни яхширо ўргансак, унда ёввойиликк яин одамларимиз талайгинадир.
–
Хужайин улоим сизда – деди Дродонинг арсагини эшитиб кирган хизматкор хабаш – нима хизмат буюрадилар?
–
Эзоп билан танишиб олдингми?
–
Албатта.
–