Тады вяшчальнiк, надрываючы горла да хрыпаты, пачаў жартаўлiвымi прымаўкамi ўслаўляць мае якасцi: "Цi доўга яшчэ давядзецца нам выводзiць на продаж гэтага каня, старога, слабога, з разбiтымi нагамi, пачварнага ад хвароб i ўсё ж, нягледзячы на яго тупасць i гультайства, наравiстага, прыдатнага хiба што на рэшата для жвiру? Калi б яго каму-небудзь аддаць задарма, дык шкада на яго кармоў!"

24. Такiм лямантам выклiкаў вяшчальнiк у прысутных рогат. Аднак мой бязлiтасны лёс, ад якога я не мог уцячы, куды б нi кiдаўся, гневу якога не мог аслабiць раней перанесенымi пакутамi, зноў скiраваў на мяне свае сляпыя вочы i цудоўным спосабам прыслаў сама адпаведнага для маiх жорсткiх выпрабаванняў пакупнiка. Толькi паслухайце: распуснiка, старога лысага распуснiка, упрыгожанага вiсячымi кудзеркамi, аднаго з тых адкiдаў натоўпу, якiя, пастукваючы ў кастаньеты i сiстры, жабруюць па гарадах i вёсках, возячы з сабой выяву Сiрыйскай багiнi. Загарэўшыся жаданнем мяне купiць, ён пытаецца, адкуль я родам. Той адказвае, што я з Кападакii i даволi мацнаваты. Пакупнiк далей цiкавiцца маiм узростам, а ацэншчык адказвае жартам: "Нейкi астролаг, складваючы ягоны гараскоп, лiчыў яго пяцiгадовым, зрэшты, аб гэтым найлепш ведае ён сам па запiсах, зробленых яго бацькамi ў спiсе грамадзян. Хоць я рызыкую саграшыць супраць Карнелiевага закону, калi замест нявольнiка прадам табе рымскага грамадзянiна, але ты купiш вернага слугу, якi i ў дарозе i дома можа табе спатрэбiцца".

Але тут ненавiсны пакупнiк пачаў задаваць пытанне за пытаннем i нарэшце з трывогай пацiкавiўся, цi спакойны я.

25. А вястун адказвае: "Авечка перад табой, а не асёл, усякую працу выконвае спакойна, не кусаецца, не брыкаецца, можна сказаць, проста сцiплы чалавек у аслiнай шкуры. Гэта i праверыць не цяжка. Усунь твар памiж яго кумпякоў i ўбачыш, якую пакажа ён рахманасць".

Гэтак кпiў вяшчальнiк з распуснiка, а той, зразумеўшы, што з яго насмiхаюцца, абурыўся i выкрыкнуў:

"А цябе, падлу, няхай зробiць усемагутная ўсёнараджальнiца Сiрыйская багiня, святы Сабадзi, Белона, iдэйская мацi i валадарка Венера са сваiм Адонiсам сляпым, глухiм i дурнаватым крыкуном за тое, што столькi часу ты дурыш мне галаву сваiмi бязглуздымi жартамi! Што ты думаеш, дурань, што я магу даверыць багiню непакорлiвай уючнай жывёлiне, каб яна раптоўным штуршком скiнула боскае адлюстраванне, а я, няшчасны, буду змушаны бегаць з раскудлачанымi валасамi i шукаць лекара маёй знявечанай багiнi?"

Пачуўшы гэта, я раптам уздумаў падскочыць па-вар'яцку, каб мяне палiчылi непакорлiвым i дзiкiм i каб торг не адбыўся. Аднак маю задуму папярэдзiў неспакойны пакупнiк, якi паспешлiва заплацiў за мяне семнаццаць дынараў, а гаспадар рад быў ад мяне пазбавiцца i з прыемнасцю забраў грошы. Ён узяў мяне за вуздэчку, сплеценую з альфы, i перадаў повад Фiлебу - так зваўся мой новы ўладальнiк.

26. А той, атрымаўшы новага слугу, павёў мяне да свайго жылля i, ледзь ступiўшы на парог, закрычаў: "Дзяўчаткi, вось я вам з рынку нявольнiка прывёў!" А дзяўчаты тыя аказалiся гуртам распуснiкаў, якiя ўмомант загаманiлi нястройным хорам ламаных, хрыплых i пiсклiвых галасоў, думаючы, што з'явiўся для iхнiх паслуг сапраўдны нейкi раб. Убачыўшы, што не дзева падменена ланню, а мужчына аслом, яны наморшчылi насы i пачалi ўсяк кпiць са свайго настаўнiка, кажучы, што ён купiў не раба, а сабе мужа.

"Глядзi толькi, - казалi, - не зжары адзiн такога дзiвоснага кураняцi, дай i нам, сваiм галубкам, часам iм пакарыстацца".

Гэтак пустасловячы мiж сабой, яны прывязалi мяне на дварэ да ясляў. Быў сярод iх нейкi юнак дзябёлага целаскладу, умелец iгры на флейце, куплены iмi на рынку за ахвяраваннi, якiя яны збiралi. Калi яны насiлi па ваколiцах статую багiнi, ён хадзiў разам з iмi, iграў на трубе, а дома служыў усiм без разбору прадметам заспакаення ненармальнага юру.

Як толькi ён мяне ўбачыў, ахвотна i шчодра насыпаў мне корму i весела загаварыў: "Нарэшце ўсё ж з'явiўся намеснiк у няшчаснай маёй працы! Жывi толькi чым найдаўжэй i дагадзi гаспадарам, каб адпачылi мае стомленыя бакi".

Пачуўшы гэта, я задумаўся аб тых, што чакалi мяне, пакутах.

27. На другi дзень, прыбраныя ў рознакаляровыя пярэстыя вопраткi, бязглузда размаляваўшы твары фарбай брудна-бурага колеру i па-майстэрску падвёўшы вочы, выступiлi яны, прыхарашыўшыся жаночымi намiткамi i шафранавымi сукенкамi з палатна i шоўку. На некаторых з iх былi белыя тунiкi, падперазаныя паясамi, размаляваныя ў вузкiя пурпурныя палоскi на падабенства маленькiх коп'яў у палёце, на нагах былi жоўтыя туфлi.

Фiгуру багiнi, захутаную ў шаўковае пакрывала, яны ўзлажылi на мяне, а самi, агалiўшы рукi да плячэй, неслi вялiкiя мячы i сякеры i, узбуджаныя гукам флейты, з падскокамi выконвалi свой шалёны святы танец. Мiнуўшы шмат хацiн, яны спынiлiся каля дома багатага гаспадара, i ў той жа момант паветра напоўнiлася непрыстойным лямантам, а яны пачалi насiцца, апусцiўшы галовы, хуткiмi рухамi паварочваючы шыi, так што звiслыя валасы развявалiся, утвараючы кола. Некаторыя на бягу кусалi свае плечы i нарэшце двухсечнымi нажамi, якiя мелi пры сабе, пачалi паласаваць свае рукi. Асаблiва стараўся адзiн: з глыбiнi яго грудзей вырывалася парывiстае дыханне, i ён выяўляў дзiкую непрытомнасць, быццам на яго сышоў святы дух, нiбыта божая прысутнасць, замест удасканальваць чалавека, робiць яго хворым i нядужым.

28. Ды вось глядзi, якую ўзнагароду атрымаў ён ад нябеснага наканавання! Прыкiдлiва гучным голасам пачаў ён вiнавацiць самога сябе ў тым, што быццам ён нейкiм спосабам пераступiў святыя законы рэлiгii i пасля таго крычыць, што павiнен атрымаць з уласных рук справядлiвае пакаранне. Нарэшце хапае бiзун, асаблiвую зброю гэтых напалову мужчын, з воўны з доўгiмi махрамi i з рознай велiчынi авечымi костачкамi на канцах i пачынае сам сябе сцябаць, спыняючы незвычайнай сiлай волi боль. Можна было бачыць, як ад парэзаў мячом i ад удараў бiзуна зямля пакрылася нячыстай крывёю гэтых скапцоў.

Гэта вiдовiшча абудзiла ўва мне немалую трывогу. Убачыўшы столькi крывi, выцеклай са шматлiкiх ран, я падумаў, што можа здарыцца, што страўнiк вандроўнай багiнi зажадае аслiнай крывi, як некаторыя людзi бываюць ласыя на аслiнае малако.

Урэшце, цi то стамiўшыся, цi то здаволiўшыся лупцаваннем, спынiлi яны кровапралiцце i пачалi збiраць i складваць за пазуху, дзе месца хапала, медныя, а нават сярэбраныя грошы, якiя iм наперабой падавалi шматлiкiя ахвярадаўцы. Апроч таго, далi iм бочку вiна, малака, сыру i розных гатункаў мукi, а некаторыя прынеслi i ячменю насiльшчыку багiнi. Усё гэта яны прагавiта пабралi i, пазапiхаўшы ў спецыяльна на гэта падрыхтаваныя мяхi, узвалiлi мне на спiну. Такiм чынам, выступаючы пад цяжарам двайной паклажы, я быў адначасова i святыняй i свiрнам.

29. Гэтак пераходзячы з месца на месца, яны абiралi ўсе акругi. Нарэшце, прыйшоўшы ў нейкае сяло, у радасцi ад добрай нажывы, яны вырашылi наладзiць банкет. Iлжывым прадказаннем яны выдурылi ў аднаго селянiна сама тлустага барана, каб гэтай ахвярай задаволiць прагавiтую Сiрыйскую багiню, i, нарыхтаваўшы ўсё, як належыць да вячэры, iдуць у лазню. Памыўшыся там, прыводзяць з сабой на вячэру здаравеннага мужчыну, шчодра надзеленага сiлай клубоў i пахвiны. Не паспеўшы перакусiць такой-сякой гароднiны, гэта бруднае быдла адчула бессаромныя поцягi да сумна вядомай пажадлiвасцi. Яны акружылi натоўпам чалавека, распранулi, павалiлi дагары i пачалi апаганьваць яго сваiмi гнюснымi губамi. Мае вочы не маглi знесцi такой беззаконнасцi, i я спрабаваў гукнуць: "На дапамогу, квiрыты!" Аднак нiякiх гукаў, нi складоў у мяне не атрымалася, апроч яснага, гучнага, тыпова аслiнага "О!". I гукнулася яно зусiм не ў пару, бо ў суседнiм сяле мiнулай ноччу ўкралi асляня, i некалькi хлопцаў выправiлiся яго шукаць, старанна правяраючы кожны закутак. Пачуўшы маё рыканне ў зачыненым памяшканнi, падумалi, што ў доме хаваюць украдзеную ў iх жывёлiну, дык каб не даць злодзею ахамянуцца, увальваюцца знянацку ўсiм гуртам у пакой, i перад iхнiмi вачыма паўстае ўсё тое паскудства. Яны тут жа склiкаюць суседзяў i ўсiм расказваюць пра ганебнае вiдовiшча, падымаючы на смех найчысцейшую цнатлiвасць свяшчэннаслужыцеляў.