Цяпер я ўжо быў спрактыкаваны. Праўда, на гэты раз я збудаваў лодку амаль за паўмiлi ад вады, таму што блiжэй не знайшоў адпаведнага дрэва, але я быў упэўнены, што здолею спусцiць яе на ваду, бо бачыў, што справа, якую задумаў, гэтым разам была мне па сiле, i цвёрда вырашыў давесцi яе да канца. Амаль два гады пайшло ў мяне на збудаванне лодкi. Мне так страшэнна хацелася атрымаць нарэшце магчымасць плаваць па моры, што я не шкадаваў нiякае працы.

Трэба, аднак, заўважыць, што будаваў я гэту новую пiрогу зусiм не для таго, каб пакiнуць сваю выспу. З гэтай марай я даўно ўжо развiтаўся. Лодка была такая малая, што не было чаго i думаць пераплысцi на ёй сорак цi болей мiль, якiя ляжалi памiж маёй выспаю i мацярыком.

Цяпер у мяне была больш сцiплая мэта: аб'ехаць вакол выспы - i толькi. Я ўжо аднойчы пабываў на супрацьлеглым беразе, i адкрыццi, якiя я там зрабiў, так зацiкавiлi мяне, што мне яшчэ тады захацелася агледзець усё ўзбярэжжа, якое мяне акружала.

I вось цяпер, калi ў мяне з'явiлася лодка, я вырашыў, чаго б гэта нi каштавала, аб'ехаць сваю выспу морам. Перш чым рушыў у дарогу, я старанна падрыхтаваўся да свайго падарожжа. Я змайстраваў для свае лодкi невялiчкую мачту i пашыў такi ж невялiчкi ветразь з кавалкаў парусiны, якой у мяне было яшчэ дастаткова ў запасе.

Калi лодка была аснашчана, я выпрабаваў яе ход i ўпэўнiўся, што пад ветразем яна iдзе даволi прыстойна. Тады я прыбудаваў на карме i на носе невялiчкiя скрынкi, каб захаваць ад дажджу i хваль правiзiю, зарады i iншыя неабходныя мне рэчы, якiя я буду браць з сабой у дарогу. Для стрэльбы я выдзеўбаў у дне лодкi вузкi жолаб.

Затым я ўмацаваў раскрыты парасон, нахiлiўшы яго так, каб ён быў якраз над маёй галавой i баранiў мяне ад сонца ўсё роўна як стрэшка.

Дагэтуль час ад часу я рабiў невялiкiя прагулкi морам, але нiколi не заходзiў далёка ад свае бухты. Цяпер жа, калi я меў намер агледзець межы свае маленькае дзяржавы i падрыхтаваў сваё судна для далёкага плавання, я занёс на яго палову казiнай тушы, глiняны гаршчок падсмажанага рысу i ячменныя праснакi, якiя я ўжо сам пёк.

6 лiстапада я накiраваўся ў дарогу.

Праездзiў я куды больш, чым разлiчваў. Справа ў тым, што хоць мая выспа i была сама па сабе невялiкая, але калi я павярнуў да ўсходняй часткi яе ўзбярэжжа, перада мной узнiкла непрадбачаная перашкода. У гэтым месцы ад берага адыходзiць вузкая града скал; iншыя з iх тырчаць з вады, iншыя схаваны ў вадзе. Града заходзiць мiль на шэсць у адкрытае мора, а далей, за скаламi, яшчэ мiлi на паўтары цягнецца пясчаная водмель. Такiм чынам, каб абагнуць гэту касу, давялося даволi далёка ад'ехаць ад берага. Гэта было вельмi небяспечна.

Я хацеў нават павярнуць назад, таму што не мог з дакладнасцю вызначыць, як далёка мне давядзецца прайсцi ў адкрытым моры, пакуль я абагну граду падводных скал, i баяўся рызыкаваць. I, апрача таго, я не ведаў, цi здолею павярнуць назад. Таму я кiнуў якар (перад тым як адправiцца ў дарогу, я змайстраваў сабе нешта накшталт якара з абломка жалезнага крука, якi я знайшоў на караблi), узяў стрэльбу i сышоў на бераг. Убачыўшы непадалёку даволi высокую горку, я ўзлез на яе, змераў на вока даўжыню скалiстай грады, якая адсюль была добра вiдаць, i вырашыў рызыкнуць.

Але не паспеў я дабрацца да гэтай грады, як апынуўся на страшнай глыбiнi i следам затым трапiў у магутны струмень марскога цячэння. Мяне закруцiла, як у шлюзе вадзянога млына, падхапiла i панесла. Пра тое, каб павярнуць да берага цi звярнуць убок, не было чаго нават i думаць. Усё, што я мог зрабiць, гэта трымацца каля самага краю цячэння i старацца не трапiць у сярэдзiну.

Мiж тым мяне зносiла ўсё далей i далей. Калi б быў хоць невялiкi ветрык, тады б я здолеў узняць ветразь. Але на моры стаяў поўны штыль. Я працаваў вёсламi з усяе сiлы, аднак справiцца з цячэннем не мог i ўжо развiтваўся з жыццём. Я ведаў, што праз некалькi мiляў тое цячэнне, куды я трапiў, сальецца з другiм цячэннем, якое абгiнала выспу, i што, калi да таго часу я не здолею звярнуць убок, я беззваротна загiну.

А мiж тым я не бачыў нiякай магчымасцi звярнуць.

Выратавання не было: мяне чакала верная смерць - i не ў марскiх хвалях, таму што мора было спакойнае, а з голаду. Праўда, на беразе я знайшоў чарапаху, такую вялiкую, што ледзь здолеў падняць яе, каб узяць з сабой у лодку. Быў у мяне таксама добры запас прэснай вады - прыхапiў свой самы большы глiняны збан. Але што гэта азначала для няшчаснай iстоты, якая трапiла ў бязмежны акiян, дзе можна праплыць тысячу мiляў i не ўбачыць нават прыкмет зямлi!

Пра сваю пустэльную, закiнутую выспу я ўспамiнаў цяпер як пра зямны рай, i адзiным маiм цяпер жаданнем было вярнуцца ў гэты рай. Я аддана прасцiраў да яго рукi.

– О мая пустыня! Ты падаравала мне шчасце!
– усклiкваў я.
– Мне ўжо нiколi цябе не пабачыць. О, што цяпер будзе са мною? Куды занясуць мяне бязлiтасныя хвалi? Якi ж няўдзячны я быў, калi наракаў на сваю адзiноту i праклiнаў гэтую цудоўную выспу!

Цяпер ён для мяне быў такi дарагi i мiлы, i мне было горка думаць, што я павiнен ужо навек развiтацца з надзеяй яго ўбачыць зноў.