Yaz glndn onlar az qala b"ut"un bos vaxtlarini burada kecirirdilr. Qizilg"ul talvarinin altinda cay icmyin ayri lzzti var idi. Indi tsvv"ur ednd ki, bu bagi atib harasa basqa bir yer k"ocmlidir, acigindan bilmirdi neynsin.

Sam yemyindn sonra Talih Maralin tklifini rin dedi. Taleh "oz"unmxsus soyuqqanliliqla:

– Hansi axmaq "oz rahat evini qoyub harasa gedr? – dedi v s"ohbt bununla bitdi.

* * *

Qonaq otaginda televizora baxan Talih Aytnin ssin dhliz cixdi.

– Ana, tez ol bura gl, Arifgil k"oc"ur.

Mtbxin pncrsindn ev syalari y"uklnmis masini g"ornd Talihnin "uryi sixildi. Y"uk masininin yaninda dayanmis Arifin 8-9 yaslarinda oglunun g"ozlrindn prisanliq yagirdi. Adtn ssli-k"uyl"u olan dcl mhll usaqlari onun trafina toplasib Arifin iki kisi il sey-s"uy"u masina nec y"ukldiyin tamasa edirdilr. Binanin eyvanlarinda kims g"oz dymirdi. Yqin bu qmli mnzrni g"ormmk, k"ocnlrin narahatligini artirmamaq "uc"un Tali- hgil kimi hiss etdirmdn onlari seyr edirdilr.

Yeddi-skkiz il vvl bu hyt dolu masinlar glnd bu, "umumi sevinc sbb olardi. Hami tz qonsularin kim oldugunu "oyrnmk "uc"un eyvanlara cixar, onlara maraqla tamasa edrdi. Ondaki mnzr indiki il m"uqayis oluna bilmzdi. Illr boyu ev n"ovbsind dayanmis, b"oy"uk ctinlikl istdiklrin nail olmus adamlar onda "oz sevinclrini b"ol"usmy f"urst axtarirdilar.

Indiki mnzr is tamam basqa idi. K"ocnlrin hiss v hycanlarini anlamaq o qdr d ctin deyildi. Onlar k"ocmlrinin sas sbblrini gizlslr s, m"uxtlif bhanlr gtirib, yalanlar uydursalar da, "uzd "ozlrini nikbin g"ostrmy calissalar da, sbbi hami bilirdi v buna g"or d s"oz"u bir yer qoyublarmis kimi hec ks k"ocn qonsulari sogu-suala tutmurdu.

Kdrl onlarin "oz dogma ocaqlarini trk etmlrin tamasa ednlr "urklrind d"us"un"urd"ulr ki, bel bir faci sabah onlarin da basina gl bilr. Arifgilin hara, niy k"ocd"uklrini d"uz-mlli hec ks bilmirdi. Ancaq Talih "uc"un sirr deyildi ki, hmkari skkiz ay issiz qalandan sonra evini kiray vermyi qrara alib. Onlar m"uvqqti olaraq valideynlrinin yanina k"oc"urd"ulr.

Talih Aytn hiss etdirmdn sakitc yataq otagina kecib icridn qapini bagladi, carpayisina srildi. G"oz yaslari sel kimi axir, yastigini isladirdi – bunlar "umidsizlik, k"omksizlik yaslan idi. Bu an d"usd"uy"u vziyytdn cixis yolu olmadigini, qurtulusun m"umk"uns"uzl"uy"un"u "oz-"oz"un iitiraf et-mk onun "uc"un cox agir idi.

O, carsizliyin kulminasiya n"oqtsind idi. Bunu drk edirdi, amma df etmy n g"uc"u, n d taqti vardi. Bu, hqiqt idi – aci v amansiz hqiqt. Bu hqiqt onun sinsin calin-carpaz dag cks d, "uryini siyirs d, varligini alt-"ust ets d, olan-qalan qtiyytini lindn alsa da, onu qbul etmli idi. Edirdi d. Qbul etmyib neynyckdi ki?

Realliq ondan ibart idi ki, sabah c"ork almaga pullari yox idi. "Omr"u boyu n ctin, n m"urkkb vziyytlrdn "oz g"uc"u, agli v iradsi il cixmisdi. Indi d ola bilmzdi ki, bu vziyytdn cixis yolu tapilmasin. Haradansa bir cixis yolu g"or"unmli idi. Lakin haradan?

"Uryind Talehi yamanladi, onun bu an divanda uzanib etinasiz halda televizora tamasa etdiyini fikirlsnd hirslndi. “Kas kisi olaydim, gedib das dasiyardim, amma ailmi bu vziyyt salmazdim”, – dey fikirlsdi. Sonra "uryind "oz"un nsiht vermy basladi: “Dur ayaga, "oz"un"u l al, aglini basina yig, d"us"un, vziyytdn cixis yolu axtar. Snin sinmaga, ruhdan d"usmy ixtiyarin yoxdur. Sn iki qiz anasisan. Onlarin msuliyyti snin boynundadir. "Oz acizliyini onlara g"ostrmy haqqin yoxdur. Hr sey asanliqla d"uzlsydi, n vardi ki? Allah bacadan t"okmz, g"ork "oz"un calisasan”. Sonra "oz"un"u yamanladi: “Bugda c"oryin yoxdursa, bugda dilin n glib?”

Deysn nsihtlri ona yaxsi tsir etdi. Carpayisini sliqy saldi, hec n olmayib kimi "uz"un xos bir ifad verib yenic qonaq otagina kecmisdi ki, telefon zng caldi. Danisan rfiqsi Rasim idi. O, bir nfr tanisinin fl-sf tarixin dair kitablar satin almaq istdiyini bildirdi. Rasim tlb olunan kitablarin adlarini ona bir-bir yazdirdi. Bunlarin hamisi Talihnin sxsi kitabxanasinda var idi. Rasim bunu yaxsi bilirdi, onun pula ehtiyaci oldugunu da hiss edirdi.

– Necy alir? – Talih boguq ssl sorusdu.

– Hr kitaba iki-"uc sirvan verck. Yaxsisi budur, "oz"un alver el.

– Alverlik halim yoxdur, "unvani ver, glib kitablari aparsin.

Telefon dstyini yerin qoyanda Talihnin "uryindn qrib, bu vaxta qdr ona tanis olmayan bir agri kecdi. El bil n is qiymtli, vzsiz bir seyini itirmisdi. Bu halini trafdakilara hiss etdirmmy calisdi. Nec il vvl bu kitablari Moskvadan alib gtirmisdi. Aspiranturada oxuyan Talih onlarin k"omyi il minimumlarini vermis, dissertasiyasini yazib basa catdirmisdi.