Ev catanda l cantasini bir knara atib "uz"uqoylu divana yixildi. Xeyli vaxt belc uzanili qaldi. D"us"unmk, ntic cixarmaq iqtidarinda deyildi. B"ut"un zalari agriyirdi. Aydinin kobud barmaqlarinin agrisini, odlu dodaqlarinin tmasini bdninin hr yerind hiss edirdi.

Birdn telefon zng caldi. vvl dstyi g"ot"urmk istmdi. Amma telefon aramsiz olaraq sslnirdi. Nhayt, lini dsty uzatdi. Aydin idi:

– Mnm, Aydin. Esidirsnmi? Axsama kimi sn vaxt verirm. gr qayidib yanima glmsn, hr seyi acib Rsid deycym.

El bil danisan Aydin deyil, hansisa uzaq planetdn glmis yad bir adam idi. Ssi el soyuq idi ki, Zrif "us"ud"u.

– N? N dedin? – o, qulaqlarina inanmadi.

– Esitdiyini. gr qayidib bura glmsn, hr seyi rin danisacagam.

– Axi nyi danisacaqsan? Bizim ki, aramizda hec n olmayib.

– Xeyr, olub, sn mniml olmusan.

Zrif esitdiklrin inanmadi.

– De, Aydin, n istyirsn de. – Zrif taqtsiz halda dstyi yerin asdi.

* * *

Gec yarisi qapi zrbl d"oy"uld"u. Zrif diksinib yatagindan qalxdi, hycandan "uryi sixildi. Qaranliqda ayaqlari il basmaqlarini axtardi. Bir tayini ayagina kecirtdi, amma o biri tayini tapa bilmdi. Hirslnib o biri basmagini da soyundu. Isigi yandirmadan qapiya getdi. Acar yerindn kskin araq iyi onu vurdu. Qapini acib rini icri buraxdi. Rsidin ickidn qizarmis qzbli siftini g"ornd her seyi anladi: Aydin dediyin ml etmisdi. Rsid salam vermdn, klm ksmdn otaga kecdi. Zrif d "uryi s-s onun ardinca icri girdi. Birdn "uz"und acilan silldn m"uvazintini saxlaya bilmyib yanindaki stula asdi, aradan da yer yixildi. Bu, el ani, el tez bas verdi ki, Zrif "oz"un"u itirib bir klm s"oz dey bilmdi. Rsid onun yaxasindan tutub ayaga qaldirdi, indi d o biri yanagina sill ckdi. Sonra is yumruqlan il onun bdnin agir zrblr endirmy, s"oy"uslr yagdirmaga basladi. Zrif agridan qovrulsa da, ssini cixarmirdi. Qrib bir inadla, birc damla g"oz yasi axitmadan b"ut"un bunlarin n il bitcyini g"ozlyirdi. Onu qrib bir etinasizliq, heyrtamiz bir biganlik b"ur"um"usd"u. Daxili sakitlikl, inadcil tmkinl bunun n il qurtaracagini g"ozlyirdi. Hr seyd oldugu kimi bunda da bir sonluq olmali idi. Bu sonluq bir saatdanmi, yarim saatdanmi, hacansa glckdi. Birc sbr etmk lazim idi. “Sbr il acilar bagli qapilar”, – dey "oz-"oz"un tlqin edirdi.

Rsid, nhayt, yorulub stulda oturdu. Arvadinin "uz"un baxmadan dedi:

– Paltarlarimi yig, hmislik gedirm. Snin kimi xlaqsiz qadinla bir damin altinda qala bilmrm.

Zrif m"utilikl rinin paltarlarini yigmaga basladi. Hec n sorusmadi, hec sey demdi. Nhayt, isi sona catdiranda Rsid iri yol cantasini g"ot"ur"ub boguq ssl:

– Sndlrini hazirla, mhkm yolu il ayrilacagiq, – dedi. Sagollasmadan qapini cirpib getdi.

Zrif onun arxasinca qapini qifillayib otaga qayitdi. N aglamaga, n d d"us"unmy taqti qalmamisdi. El paltarli halda divanda uzandi. Onun "uc"un zaman, vaxt mfhumu "oz mnasini itirmisdi.

Shr yuxudan oyananda g"uzg"ud "oz"un"u g"or"ub qorxdu. "Uz"u, bdni basdan-basa g"oy lklrl "ort"ulm"usd"u. Bunlar Rsidin yumruqlarinin izlri idi. Bu g"or"unn yaralar onu agritmirdi. Qlbind daha b"oy"uk, daha drin yaralar g"oynyirdi. Bu g"or"unmyn yaralar onu "old"ur"urd"u. Basini dhstli bir agri b"ur"um"usd"u. Iliq dusun altinda bir xeyli dayandi. Qurulanib "uz-q"oz"un"u sliqy salmaq istdi. Lakin n qdr calisdisa da g"oylri hec c"ur gizld bilmdi. Bu halda is ged bilmzdi. Yenidn divana uzandi. G"ozlrini yumub d"unnki hadislri beynind saf-c"ur"uk etmy basladi. Qrib bu idi ki, Rsidin gedisi onu zrr qdr d agritmamisdi.

slind o, Zrifnin hyatindan coxdan getmisdi. Asya onu coxdan Zrifnin lindn almisdi. D"unn ona l qaldirmaqla, onu “xlaqsiz” adlandirmaqla is o, Zrif "uc"un hmislik "olm"usd"u. Rsid on bes ild onun vfasini, sdaqtini, fdakarligini, mhbbtini qiymtlndirmmisdi. Ani shvindn is tez xbr tutmusdu. Lakin Zrifni n cox heyrtlndirn Rsidin qrib soyuqqanligi idi. O, Zrifdn hec n sorusmadan, hqiqti "oyrnmdn. Aydinin dediklrinin dogru olub-olmadigini yoxlamadan arvadini dhstli skild czalandirmisdi. Onunla k"uc qadini il ediln kimi rftar etmisdi. Illrdn bri ailsin xyant edn, bundan hec bir mnvi zab ckmyn, n yaxin adamini agir iztirablara mniz qoyan bir adam onu xyantd suclamisdi.

Zrif "uryind bu vaxta qdr hiss etmdiyi qrib bir y"ung"ull"uk duyurdu. O, buxovdan azad olmusdu. D"unnki hadisy o, "uryind minntdar idi. Yoxsa rsmn aynlmaq onlar "uc"un ctin olacaqdi. D"unnki hadis is hr seyi hll etmisdi. Bir sey onun "uc"un aydin olmusdu: o. Rsidin yolunda b"oy"uk bir mane idi. Bu maneni yox etmy Rsid coxdan f"urst axtarirdi. Sakit, mehriban, drdkes Zrif buna imkan vermirdi. Kim bilir, blk d"unnki hadis olmasaydi, onlar "om"urlrini belc basa vuracaqdilar. Rsid fikri-zikri Asyanin yaninda oldugu halda, "oz evind qonaq kimi dolanacaq. Zrif is qadin "uc"un n b"oy"uk drd olan sevilmmk czasini ck-ck g"unlri aylara, aylari illr calaya-calaya yasayacaqdi. Bir evd iki yad frhsiz "om"urlrini s"urmy mhkum edilckdi.

Rsidi anlamaq olardi, o, Zrifni sevmirdi. Bs Aydin? Bs onu satqinliga n vadar etmisdi? Onu n mcbur etmisdi ki, sevdiyi qadini bel insafsizcasina, rhmsizcsin czalandirmisdi? Bu rzilliy sbb n idi? Zrif n qdr fikirlsir, bas sindirirdisa da Aydinin hrktinin mnasini anlaya bilmirdi. Bir sey s"ubhsiz idi ki, onun Zrifnin "uryin vurdugu yara hec zaman sagalmayacaq.

Dalbadal kecirdiyi sarsintilar izsiz "ot"usmdi. Zrif yataga d"usd"u. O, bir hft yorgan-d"oskdn qalxa bilmdi. Bir hft sonra, agrilari kecib "oz"un glnd g"uzg"uy baxib g"ozlrin inanmadi: vvlki Zrifdn yalniz bir c"ut iri, qara g"oz qalmisdi. Iki n ziz adamini itirmk izsiz "ot"usmmisdi. Bu itkilrdn hansi daha agir idi? slind Rsidi o, coxdan itirmisdi, sadc olaraq bunu etiraf etmkdn qorxurdu.

Onlari bir-birin baglayan tellr coxdan nazilmisdi. Yalniz rsmn r-arvad idilr. Bs Aydin? Zrif "uc"un o, uzun illr boyu yaxin hmdm, ziz dost, m"ohkm sirdas olmusdu. Hec ks dey bilmdiyi, htta n yaxin rfiqsi Sbiny bel etibar etmdiyi drdlrini d Aydina deyirdi. Bu, el-bel bagliliq deyildi, sinaqlardan cixmis, drinlsmis hiss idi. Bs niy Aydin birdn-bir bel d"on"uk cixmisdi? Onun bu xyanti kim lazim glmisdi? Zrif drin tss"uf hissi il d"us"un"urd"u ki, onun coxdan bri qorxa-qorxa g"ozldiyi xyant slind bu idi: Aydinin ona xyanti.