Трэба даведацца ў М. Гроднева, як пачувае сябе гэты “герой” дня.

21 чэрвеня 1987 году. Два гады “бушуе” па СССР дух пераменаў. Гэтыя словы не бяру ў іранічнае двухкоссе, бо сапраўды гэты дух адчуваю. Перш за ўсё ў пасмялелым друку. I бадай што больш нідзе.

Сёння выбары ў “мясцовыя Саветы народных дэпутатаў і народных суддзяў раённых (гарадскіх) народных судоў БССР”. Так менавіта белай “вывараткаю” па чырвонаму тлу і напісана ў паштоўцы-напамінку з лозунгам “Усе на выбары”.

У сваю кватэру мы атрымалі чатыры такія “запрашэнні” - на кожнага з нас. Мне добра запомніліся такія яшчэ з 1939 году. Розніца паміж тымі і гэтымі ўсё- такі ёсць: тады яны друкаваліся на шчыльнай тоўстай паперы, а можна сказаць і на тонкім кардоне, як добрыя савецкія паштоўкі, я цяпер - на тонкай паперы. Відаць, краіна ў гэтых адносінах яшчэ бяднейшая стала!

I вось цяпер, у самы разгул савецкай дэмакратыі, “выбары” амаль паўсюдна адбываюцца як і тады - з адным кандыдатам на адно дэпутацкае месца. Які сорам! Ніхто цяпер і не лічыць гэты спектакль за выбары. На іх можна ўжо і не хадзіць, але ж твой “голас” абавязкова павінен быць там. Як гэта робіцца? А вельмі проста: ідзе і галасуе за ўсіх сваіх нехта адзін з сям’і, ці адзін з камуналкі, пад’езду, дома і да т. п. Пакуль мы спалі М. М. схадзіла і за ўсіх (!) “прагала- савала” (?). Кажа, што, як і заўсёды, як і ўсім энтузіястам-“выбаршчыкам”, ёй з задавальненнем выдалі на ўсіх бюлетэні, якія яна оптам і апусціла ў урну, не паглядзеўшы, за каго і куды “галасуе”.

Вось якой якасці нашы галасы аддаюцца за савецкую ўладу! Актыўны пасіў!..

Як і заўсёды раней, на выбарчым участку “давалі” дэфіцыты. М. М. бачыла там зялёныя кубінскія апельсіны і раман Віктара Астаф’ева “Цар-рыба”...

22 чэрвеня 1987 году. Вось чаму Галя ледзь не цэлы тыдзень была з павы- шанаю тэмпературай, абыякаваю да ўсяго і да ўсіх! А, можа, і не бачыла, і не заўважала нічога і нікога вакол сябе? Яна, як цяпер я зразумеў, “даношвала” ў сабе чарговы паэтычны твор. “Нарадзіла” - і адразу вярнулася ў жыццё.

Твор - самы большы з усіх яе ранейшых, недзе каля сарака пераважна ча- тырохрадковых строф. Шэсць невялічкіх раздзельчыкаў і ўступ. Спачатку уступ меў нават сваю самастойную назву - “Паэтычная хвароба”. Вельмі характэрна! Відаць, спярша аўтарцы думалася, што складаецца твор, як і ранейшыя. Але ўжо дадзеная яму назва сведчыць, што “роды” былі незвычайнымі. I праўда! Афармленне белавіка не прынесла супакаення. Стваральная “паэтычная хвароба” шугала яшчэ некалькі дзён.

Стан паэткі можна вызначыць па першых ужо радках, дзе яна скардзіцца, што “прывід казкі... смокча сілы з душы без літасці...” і пытае сама сябе: “О, якую б замову вынайсці,/ Каб растала рухомая муць,/ Каб дазволіла ў квет зазірнуць?”

Мы хутка ўбачым, што замова такая знойдзена, паэтка зазірнула ў “квет” той шчымлівай казкі і ўбачанае перадала нам. Вось некалькі радкоў з тых лісткоў, што я застаў на сваім стале каля пішучай машынкі:

Вецер дужае, хвалі ўздымаюцца,

I блукаюць па небе агні.

Слухай, пан Акіян, досыць бавіцца,

Каханую мне вярні!

Ці замала сплаціў табе смутку я?

Быць пакорлівым сіл не стае.

Ты ж загубіш яе, танюткую,

Ты ж, няўрымслівы, зломіш яе -

Галінку маю міндалёвую...

Хіба ў моры квітнець міндалю?..

Хіба змогуць пялёстачкі кволыя

Шторм, які ці стрываць караблю?

Нарэшце, Акіян аддаў яму яго Анадыямену (так называецца, дарэчы, увесь твор). Ён хіліцца над ёю, непрытомнаю, шэпча ў адчаі, што яна быццам бы “аддала яму (Акіяну) ўсё дазвання”. Але “што ж ты пакінула мне?
– пытае. I раптам:

Варухнуліся веі - і ззянне,

Бы вада праз густое трысцё.

– Ах, дзівача, табе - існаванне.

Зямное маё жыццё.

Пазаўчора, у суботу, калі напісаны быў гэты твор, мы мянялі ў доме кветкі. На змену пажухлым букетам бэзу і півоняў М. М. прывезла з дачы ахапак касачоў, стакротак, язміну і... дэкаратыўнай цыбулі. Учора ж ад “Шчадрынцаў” паступіў пекны букет ружаў. Ага, а ў пярэднім пакоі стаяць у вазе галінкі ўнікальнай смарагдавай мяккае елкі.

Я падумаў і нават сказаў М. М., што варта было б без усякіх намёкаў, а шчыра прэзентаваць хоць адзін букет Галі. За “Анадыямену”! Паводле метаду “амерыканкі” - хай выбірае (раз пазбавіла нас прыемнасці ведаць, чакаць і рыхтавацца). I яна, збянтэжылася, выбрала. Не ружы, а касачы.

Сёння мы з мамай паднеслі сваёй Галінцы сапраўдны сувенір - вялізны букет казачна цудоўных касачоў. Тыя, што ёй тады спадабаліся, - жоўтыя сярэдняй развітасці ці велічыні. А гэтыя - як і не з таго сямейства кветкі. Даўжынёю недзе каля метра. Ставячы ў вялізную крыштальную вазу, мы нямала іх падразалі. Рэдкай велічыні самі кветкі. Як кажуць, “размах крылаў” - пялёсткаў іх - до­брых дваццаць сантыметраў. Але перш за ўсё багаценная каляровая гама. Ну, скажам, сіні не такі ўжо рэдкі колер у гэтых кветак. Важна яшчэ, якія адценні. У нашым выпадку - незвычайна мяккія, тонкія. Прадстаўлены тут і больш рэдкі “касачоўскі” колер - ружовы. I ніяк не можа не здзівіць і не ўзрадаваць любога аматара кветак карычневы колер касачоў! Цёмны, ледзь не чорны!..

Галя - вельмі шчаслівая. А разам з ёю і ўсе мы.

Але ж гэта яшчэ не ўсё. Нам невыказна пашанцавала. Мы не толькі дасталі рэдкай прыгажосці букет, а і забяспечылі сябе пасадачным матэрыялам менавіта гэтых самых элітных раслінаў! Пачынаючы з наступнага году, мы кожны сезон будзем мець гэты цуд і ў сваім агародзе і ў сваёй кватэры!

23 чэрвеня 1987 году. Кватэра нашая не толькі расцвіла пекнымі касачамі. Цёмны яе інтэр’ер пасвятлеў ад прынесеных Iрынкаю партрэтаў маладога Язэпа Пушчы і ягонай жонкі. Гэта фынка збірае, дзе толькі можа, экспанаты для выстаўкі, якую рыхтуе іх музейнае аб’яднанне. Сёння яе ласкава прыняла Станіслава Шпакоўская-Плашчынская. Многа расказвала пра свайго Язэпа, пра яго амаль трыццацігадовы адрыў ад Радзімы - “хапун” паглынуў яго яшчэ ў 1931-м годзе і адпусціў назад толькі ў 1958-м!