А зрэшты, што гэта каму дасць, ці што ад каго адбярэ? Можа, таму я і збіраўся складаць гэтыя “звесткі” аж цэлых дзесяць дзён - з дня апошняга Пленуму праўлення СП БССР, дзе мы сустрэліся з Г. Грыбоўскай?

Аднак будзем праўдзівымі, хоць перад сабою! Не мізэрнасць задания выклікала ў мяне такую апатыю ў яго выкананні. Не, не і не! Цэлы мінулы тыдзень я ду­шою і сэрцам быў у Польшчы - там, дзе знаходзіўся мой любімы пантыфік.

Я даволі злосна забяспечыў сабе знешнія фактары, што ў маіх умовах добра дапамагалі мне сапраўды быць там, перад святым тронам. З даволі сціплай выявы Святога Айца Яна Паўла II я змайстраваў сабе прыстойны зашклёны абразок.

Ён і цяпер стаіць у зале на самым відавоку сярод заўсёды свежых, найлепшых кветак маёй зямлі. Па некалькі разоў на дзень я аббягаў бліжэйшыя і не зусім блізкія кіёскі, каб купіць газеты з апошнімі звесткамі пра візіт Яна Паўла II на сваю ашчасліўленую цяпер ім Радзіму. Я не прапусціў ніводнай польскай газеты гэтых дзён, якія паступаюць толькі ў Мінск. Цікавыя, значныя, на мой погляд, паведамленні, я набываў у двух, а то і ў трох экземплярах - каб некаму яшчэ зрабіць добрую паслугу. Мне часта дапамагала ў гэтым мая М. М.

У адзін з гэтых дзён мне добра пашэнціла - я захапіў у кіёску, што ў пера- ходзе пад ГУМам, часопіс “Kobieta і Ёуеіе”, у якім змешчаны вельмі прыстойны матэрыял пра Папу-паляка, аздоблены двума вялікімі, каляровымі, сімпатычнымі здымкамі. Адзін - Ён за сваім пісьмовым сталом. Другі - на прагулцы. Асабліва гэты апошні мне даспадобы. Неўзабаве, думаю, ён будзе аздабляць інтэр’ер маёй кватэры - трэба пашукаць адпаведную рамку.

Апроч выхадаў з дому за газетамі, я спыніў у гэты час усе паходы. Я павінен быў быць заўсёды дома, прыслухоўвацца да ўсіх перадачаў Польскага радыё. I я не прапусціў ніводнага паведамлення ні з Варшавы, ні з месцаў, дзе ў дадзены момант знаходзіўся Вялікі Пілігрым. Вядома, я лавіў уважліва, наколькі мяне хапала, кожнае яго слова. Большага эмацыянальнага ўздзеяння як ад іх, яшчэ ніколі на сябе не адчуваў. За гэты тыдзень я прайшоў найвыдатнейшы ў маім жыцці навучальна-выхаваўчы курс. Курс Найвялікшага Педагога Сучаснасці Яна Паўла II! Курс Глыбокай Духоўнасці! Курс Чалавечнасці!

А ці чакаў я такога эфекту ад гэтага Святога Візіту, калі так часта канкрэтная яго матэрыя датычыла непасрэдна мяне?! Вось, напрыклад, у Любліне Святому Айцу паведамілі, што гэты яго побыт тут будзе ўвекавечаны пабудовай новага касцёла Блаславёнай Марыі Уршулі Ледухоўскай. А Яе ж святы вобраз я з ра- дасцю і гонарам нашу ў сваім сэрцы ўсё жыццё! Кожны дзень, усё сваё жыццё, я карыстаюся падоранымі ёю мне кнігамі...

А ў Лодзі Сам Пантыфікат гаварыў пра гэтую маю Святую Настаўніцу. Ён гаварыў яшчэ і пра цудоўную жанчыну Ванду Мальчэўскую, партрэцік якой з маленства захоўваю ў сябе з часоў шчаслівай блізкасці з Незабыўнай Матухнай Марыяй Уршуляй.

15 чэрвеня 1987 году. У адным з красавіцкіх нумароў “ТгуЬипу ludu” нядаўна я прачытаў, што цяпер адзначаецца 75-я гадавіна сербска-лужыцкай “Дамавіны”.

Пасля таго, як я пазнаёміўся з паэзіяй гэтага невялічкага славянскага народу, што спрадвеку жыве ў Германіі, пасля знаёмства з некаторымі яго прадстаўнікамі, мне ўжо ён не быў абыякавы. Хоць з некаторым спазненнем, я ўсё-такі паслаў сёння віншаванне ў Будышын - дырэктару выдавецтва “Domovina” Мэрціну Бэнадзе, цудоўнаму чалавеку, выдатнаму выдаўцу.

Дзякуючы днямі сказаным цёплым бацькоўскім словам Яна Паўла II у адрас кашубаў, я адразу ж прыгадаў лужычанаў, калегу Мэрціна, іх знамя- нальную гадавіну. I ў выніку паслаў туды ліст. Хацеў было так і напісаць, чаму нарадзілася ў мяне такая ідэя. Аднак падумаў, што, не ведаючы рэлігіі Мэрціна, не варта пакуль спасылацца на гэтага найвышэйшага іерарха Каталіцкай Царк- вы, каб не выклікаць, не дай Бог, непатрэбнай рэакцыі. Мэрцін жа можа быць і некатолік.

18 чэрвеня 1987 году. 75-годдзе Пятра Бітэля. Віншаваць яго ад СП ездзілі толькі Вячаслаў Рагойша і я. Ды фотакарэспандэнт Каляда.

Вёска, некалі мястэчка, Вішнева. Тут многія гады жыве юбіляр, тут яму і наладзілі свята. Наладзіў перш за ўсё райкам партыі - той якраз “дабрадзей”, які ў свой час люта цкаваў яго.Столькі было прамоваў і ніхто і слова не вымавіў пра тое шматгадовае цкаванне. Толькі адна маладая жанчына сказала, што “А магло б быць кніг у Пятра !ванавіча і больш”. Затое ўсе без выключэння дакучліва прыгадвалі ягоны ўзрост, не саромеючыся рабілі акцэнт на тым, што “ззаду засталося ўсё жыццё, наперадзе - трошачкі”. Адзін нават нечага пажадаў “на тыя дні, што яшчэ адпушчаны” яму.

Можна здагадацца, што ў гэтыя хвіліны тварылася на душы ў юбіляра, якія карціны прасоўваліся перад яго вачамі. Ён не мог не бачыць сярод іх і абразкоў, як мучыўся і “хітраваў” ён у лагеры, каб нелегальна займацца літаратурнымі словамі, як 30 гадоў не можа выдаць добры свой пераклад на беларускую мову шэдэўра Адама Міцкевіча “Пан Тадэвуш”, як наогул яго адмаўляліся друкаваць, як не давалі яму магчымасці працаваць згодна з атрыманай прафесіяй, як пакаралі яго амаль пажыццёвым забыццём. Колькі ж мінула юбілеяў, якіх “не заўважалі”. А гэта вось першы толькі. Горкі гэта юбілей! Мы сядзелі побач - ён і я. Так захацеў ён: “Каб не вы, не было б і гэтага майго юбілею”, - сказаў ён. “Каб вы былі, быў бы надрукаваны і “мой” “Пан Тадэвуш”, - дадаў, перавёўшы дыханне.