Гениюш Лариса Антоновна
Шрифт:
Зямля
Дарагая матуля-зямля, Бог на тое мне даў дзве далоні, каб я гладзіць ласкава магла Твой дыван машастова-зялёны. Знай, згараная скіба мая, ціхім шчасцем пранятая маці, можа, гэтак аддана, як я, гладзіць толькі галоўку дзіцяці. Мне жыцця для Цябе не шкада, паэтыцкім мы зроднены духам, Бог і слёзы на тое мне даў, каб Цябе заліваць ў час засухі. І на тое мо сэрца ў грудзёх, каб сагрэць Цябе словам і чынам, i на тое натхненне даў Бог, каб Цябе апяваць безупынна. Там…
Там, дзе сонца свеціць на даліны, дзе гуляе вецер па лясох, пасля буры там на небе сінім тчэ вясёлка цудны паясок. Там гартаць хацела б бесканечна ўсё ў душы, што Бог калісьці даў, каб пад гоман ветлівы, сэрдэчны на сялібах жменямі раздаць. Хараство пазнанае рассеяць, дзе сівы атручаны палын, і разліцца хвалямі надзеі ля цвярдое нёманскай скалы. Пакажы дарогу
Праходзяць дні, і цяжкасцю грабовай паўсюль спадае ўсенародны боль, а цёплае і грэючае слова ўнутры мне моўкне чорнаю журбой. Ад цёмных зданяў свет кругом цямнее, бяздольным браццям нельга памагчы, у тонкіх пальцах крышыцца надзея, і сцюжай неба сіняе маўчыць. Тады, о Ты, што ўсім раздаў так многа, а толькі нас пакінуў як сірот, пачуй мяне і пакажы дарогу, якой ісці, каб узнімаць народ. Вецер гойдае
Вецер гойдае лёгка каромыслам, з вёдзер плёскае сінню вада. Ля калодзежа дзеўка сароміцца — просіць хлопец вадзіцы падаць. А вада серабрыцца крынічная, адбівае дзяўчынанькі твар. Дзіўна сэрцы пяюць пераклічкамі, і вада не пагасіць іх жар... З вачэй, небам пагодным напоўненых, з вуснаў спелых – пахучых малін, ніці доўгія, ніці чароўныя сэрца хлопцу тугой спавілі. Нават конь не заглушыць капытамі, не суцішыць і вецер тых дум, дзе краса і вада недапітая серабрыцца крыштальна ў саду. Не бяроза, вятрамі расчэсана, не пакінуты ветлівы сад, – толькі сінія вочы пралескамі дзіўнай смагаю вабяць назад. Калі выйдзе дзяўчынанька сумная, над крыніцай галоўку нагне, вочы смелыя ў твары задуманым толькі бачыць скрозь слёзы на дне. I пытаецца птушак над сёламі, і пытаецца вольных вятроў, калі рук сваіх ліллямі кволымі сакалу згасіць смагу ізноў. Калі сочнымі вуснаў малінамі пацалунак памкнецца аддаць, калі слова пачуе адзінае, што умее, што будзе кахаць... Над палямі, лясамі, загонамі, над гасцінцаў шырокай смугой паплылі хмары ўсцяж перагонныя, і дзявочыя вочы з тугой... Я не сама
Я ж не сама, красуюцца галіны і сыплюць лісця золата знарок. Я не сама, на небе шнур птушыны насустрач мроям вылецеў здалёк. I вабяць далі да магутных ўзлётаў ў паднебны край, дзе крыўд няма і зла. Я не сама, паходняю ля плоту ў асенні дзень юргіня зацвіла. I сонца глянула, прабіўшыся праз хмары, каб даказаць, што свет яго не згас, на холад рук рабіна дробным жарам па жмені сыпле восеньскі акрас. Я не сама, бо вецер ліст асенні узорнай тканню сцеле па зямлі і гне трысцё, і пражай-павуценнем снуе ля ног сухія бадылі. А калі ночы не запаляць зораў, і ўдарыць сцюжай лютая зіма, і віхры ў полі загалосяць хорам, ўсё ж буду плакаць з імі не сама. Ноч
Ноч, цемені вечнай таемная пані, выходзіць, крадзецца з-пад стрэхаў нязнаных. Йдзе пэўна на змену дня яснай святыні – ніхто не стрымае, ніхто не запыніць... Чалом ясным сонца дзень нізка сагнуўся, яшчэ міла глянуў, яшчэ усміхнуўся, праменнямі бліснуў і ў чырвані згінуў, бы ясную голаў сцяла гільяціна. Заціхла зямелька ў час сумнага скону, да гнёздаў трывожна прыпалі вароны, і людзі у сёлах, і зверы між бору, схаваліся ў хаты, зарыліся ў норы. I толькі пугач, рыцар ночы адзіны, смяяўся і плакаў з сухое галіны. Ноч-пані ўсе сэрцы слабыя маніла, брыльянтамі зоры ўгары запаліла, ў даверра людское скрадалася ценем і вабіла душы у бездань, у цемень. Йшлі людзі без смеху за цёмнаю паняй, забыліся ў горы, што прыйдзе світанне і выплыве сонца. Не газніцай зораў, а праўдаю вечнай асветліць прасторы. Кір
Любоў і праўду я бяру на шчыт, і з імі йду бясстрашна ў цяжкі час; я не пяром, а гастрыём душы пішу крывёй счарнелаю да вас. Жалобны кір над маім прошлым лёг: не ўчую больш матулі цёплых слоў — на вуснах ёй заціх апошні ўздох, як тысячам замучаных рабоў... Равы братоў, цяжкія сёстраў дні, страшэнны боль апошніх бацькі год, людскія душы, сёлы у агні, а на крыжы замучаны народ. Хоць неба сёння срогае маўчыць, я ў адраджэння веру ясны цуд: любоў і праўду, свой магутны шчыт ўздымаю смела прад панамі пут. Не страшна мне іх мсцівасці і кар, бо ў маім сэрцы — вера, не сумлеў, ў маёй душы — не попел, але жар, ў маіх вачох — не слёзы, але гнеў... Дзяды
Дождж падае вонку прыцішаным звонам, дождж льецца, дождж плача на шыбах аконных. Балючы стогн ветру даносіцца з даляў, і зоркі на небе нам ноч не запаліць. У храмах сціх гоман малітваў нядзельных, на могілках свечкі даўно дагарэлі. А ў краі, дзе думы мае безупынна, чакаюць у хатах дзядоў на гасціну. Да нас не забудзьце зайсціся, дзяды – хопіць малітваў у нас і яды. З сёлаў забытых, з лагчын і бароў і з наднямонскіх старых цвінтароў дом мой наведайце ў промнях агню, вокны шырокія вам адчыню; гэтак прыходзьце, як колісь жылі, весткі прыносце із роднай зямлі. Душу вам вышлю насустрач сваю, палкай малітваю вас напаю, сэрца маё каля вашых магіл, там, дзе сумуе мой край дарагі. Хвіляй таёмнай, у поўначы час з Божае волі чакаю на вас; разам мы просьбаў гарачы наш жар слаць будзем шчыра прад Божы алтар… Сумна і пуста ў вокнах маіх – мёртвых няма, не відно і жывых. Ціха вакол, непраглядная цьма, толькі над прорвай стаю я сама. Будзем прасіць за тых, хто не забыў ні роднае мовы, ні бацькавых ніў. Хто мёртвых васкрошваў святою рукой, Той нас не пакіне ў хвіліне цяжкой.