— Ну, падумайце, дзеці, вы толькі падумайце! — гаварыла яна. — Нейкі жорсткі чалавек адарваў сабаку нагу. (Крыху так перамянілася чутка сярод настаўнікаў: чутка і ёсць — чутка!) Гэта не варта савецкага чалавека. А няшчасны сабака з чорным вухам навек калека. — Яна адгарнула сшытак на патрэбную староначку і працягвала: — Цяпер, дзеці, напішам сачыненне, маленькае і цёплае, на вольную тэму «Я люблю жывёлін». Каб лягчэй пісалася, каб нічога не наблыталі, вось вам план-пытанні.

І яна напісала мелам на дошцы, гледзячы ў сшытак:

1. Як завуць вашага сабаку?

2. Белы ён, чорны ці які?

3. Вострыя ў яго вушы ці абвіслыя?

4. З хвастом ён ці з кароценькай куксаю?

5. Якое ён пароды, калі гэта вядома дома?

6. Ласкавы ён ці злосны?

7. Ці гуляеш ты з ім, а калі гуляеш, то як?

8. Кусаецца ён ці не? Калі кусае, то каго?

9. Ці любяць яго тата і мама?

10. За што ты любіш сабаку?

11. Якія ў цябе адносіны да іншае жыўнасці (куры, гусі, авечкі, алені, мышы і астатнія)?

12. Ці бачыў ты калі-небудзь лася?

13. Чаму кароў дояць, а лася не дояць (свойская жывёла і дзікая)?

14. Ці трэба любіць жывёлін?

Толік сядзеў быццам на іголках, ён не мог нічога пісаць. У агульнай цішыні ён запытаўся, не вытрываў:

— Анпална, а як завуць сабаку з чорным вухам?

Настаўніца паглядзела ў блакнот і сказала:

— Бем.

— Бім! — крыкнуў Толік, узбунтаваўшы крыкам увесь клас.

— Адпусціце мяне, Анпална. Калі ласка! Я пайду шукаць Біма, я яго ведаю — ён вельмі добры. Калі ласка! — прасіў ён жаласна, гатовы ад удзячнасці цалаваць рукі Анпалне.

— Толя! — строга сказала да яго Анна Паўлаўна. — Ты перашкаджаеш працаваць іншым. Думай і пішы сачыненне.

Толік сеў. Ён глядзеў на чыстую староначку сшытка, а бачыў Біма. Здавалася, ён засяродзіўся на вольнай тэме гэтак, як і астатнія, але ён напісаў толькі загаловак: «Я люблю жывёлін». Толькі незадоўга перад званком ён пачаў скоранька-скоранька прыдумляць адказы. Нават і пасля званка ён крыху затрымаўся, а Анна Паўлаўна, як і звычайна ў такіх выпадках, сядзела за сталом і цярпліва чакала. Нарэшце Толік, насуплены, невядома чым незадаволены, паклаў перад Аннай Паўлаўнай сваё сачыненне. І пайшоў.

Работа яго, такім чынам, была зроблена апошняй, таму, як і заўсёды, Анна Паўлаўна прачытала яе першую (зверху ляжыць).

Толік дакладна, нават залішне, адказаў на ўсе пытанні вольнае тэмы, яго твор уключаў нават і паэтычныя спробы, хоць і з яўным плагіяцтвам з моднае песенькі, якую ведае кожны малы.

А цалкам усё гэта было вось так: «Я ЛЮБЛЮ ЖЫВЁЛІН»

Яго завуць Бім. Ён белы з чорным вухам. Вушы абвіслыя. Хвост сапраўдны. Парода паляўнічая, не аўчарка. Ласкавы. Гуляў толькі раз, але нейкі дзядзька-зануда адабраў, такі стары дурань, што і не расказаць. Не кусаецца. Тата і мама яго любіць не могуць, таму што ён чужы, з таблічкаю на шыі. За што люблю, не ведаю, проста так. Курэй, гусей, авечак, аленяў, мышэй люблю, але мышэй баюся. Лася пакуль што не бачыў, яны не жывуць у горадзе. Кароў дояць, каб было малако ў магазінах і каб выконваць план. («А ён жа з дэфектам!» — падумала Анна Паўлаўна.) Лася не дояць таму, што ў магазінах не бывае ласінага малака, і яно нікому не патрэбна. Жывёлін любіць трэба, а сабака — лепшы сябар чалавека. Я склаў зараз песеньку:

Яшчэ я спрабаваў гадаваць марскіх свінак, але мама сказала, што ад іх у кватэры пахне, хоць нос затыкай, і аддала чужой дзяўчынцы. А Біма я ўсё роўна знайду, хоць мяне нават і не пусцілі. Усё адно знайду, сказаў знайду — і знайду. Хоць вы і Анна Паўлаўна, мне ўсё роўна».

У Аняы Паўлаўны вочы пад лоб пайшлі: «Ён жа з рамак выскачыў! Ён жа чортведама пра што думае. У ціхім балоце…» Апошняе яна не дадумала да канца, бо была педагог, а проста адчуваючы сваю правату ад таго, што выконвае абавязак, паставіла двойку.

Вось так яно і атрымліваецца. Анна Паўлаўна была ў ліку лепшых, дзеці яе, здаецца, любілі і слухалі, за выключэннем некаторых, без якіх, між іншым, не бывае ніводнага класа. Выхаванне — рэч складаная, складанейшая, мушу сказаць, відаць, таму Толік і напісаў так адно з першых сваіх сачыненняў: перш-наперш, ад незразумелае крыўды і несвядома, калі мець на ўвазе, што пра марскіх свінак у Анны Паўлаўны ніякіх пытанняў не было ў тэме. Магчыма, падросшы, ён і зразумее сваю памылку, але пакуль што яму гэтага не змысліць. Ён нават не вярнуўся ў клас пасля перапынка. А гэта ўжо — ЧП!

Толік паехаў са свайго новага раёна ў другі, стары, у тую школу №… і распытаўся-такі ў дзяцей пра ўсё: калі яны бачылі Біма і дзе ён жыве. Сабе на радасць, ён даведаўся яшчэ, што нага не адарвана, а толькі вісіць. І пайшоў з дзецьмі да таго дома, да Біма.

Ён націснуў на кнопку званка. Бім адказаў пытаннем: «Гаў!» (Хто там?)

— Гэта я — Толік! — крыкнуў госць. Потым пачуў, як Бім, прытуліўшы да шчыліны нос, фыркнуў і нюхаў паветра. — Бім, гэта я, — Толік.

Бім віскнуў, забрахаў. Так ён крычаў: «Добры дзень, Толік!»