Муму была вельмі старая. Іржа аб'ела яе ў розных месцах так, што прасьвечваў рухальны мэханізм, хвост круціўся са скрыпам, часам яна без прычыны спынялася. А калі вочы западалі ў вачніцы, Герасім прыносіў патэльню і біў яе па патыліцы. Яна торгалася, выраз твару рабіўся асэнсаваны, камэры вярталіся на месца. Муму падыходзіла да гаспадара і пачынала ўдзячна терціся аб яго ногі.

Да Герасіма ў катушок яна не заходзіла. Прыладжвалася на парозе і цярпліва чакала. Заўсёды можна было вызначыць, дома Герасім ці не. Калі Муму на варце перад дзьвярыма, значыць ён глядзіць футбол. Калі Герасім выпраўляўся зьбіраць бутэлькі, ён заўсёды браў яе з сабой. Клікаў Муму сьвістам, і яны нясьпешна выходзілі з двара. Герасім ішоў, перакінуўшы праз плячо пару льняных мяхоў, Муму трухала побач, зрэдку забягаючы наперад, спынялася і чакала, пакуль гаспадар зь ёй параўняецца. Празь некалькі гадзін яны дакладна ў такім самым парадку і вярталіся. Толькі на плячах у Герасіма спачывалі два вялізныя, набітыя здабычаю мяхі.

Бутэлькі Герасім здаваў Утылізатару, а на ўтаргаваныя грошы аплачваў спадарожнікавыя каналы. Сума была дробная, але яму хапала, і ён вельмі ганарыўся сваёй незалежнасьцю.

Аднойчы я ўбачыў, што яны ідуць кудысьці разам. Традыцыйных мяхоў для збору бутэлек, што звычайна боўталіся на плячы ў Герасіма, я не заўважыў, але й не надаў гэтаму вялікай увагі. Аднак праз гадзіну са мной зьвязалася берагавая варта. Паводле ідэнтыфікацыйнага нумару яны знайшлі ўладальніка і цікавіліся, што робіць мой катар так далёка ў моры. Я вельмі зьдзівіўся.

— А каго вы бачыце на борце?

Яны адказалі, што там толькі робат у кепцы. Неўзабаве мокрая Муму прыбегла ў двор. Яе хвост прапэлерам круціўся з рыпеньнем вакол сваёй восі, а з пашчы ліліся раскацістыя акорды штутгарцкага канцэрту Мішэля Пэтручыяні. Сьледам за ёй паказаўся Герасім. Ён адразу накіраваўся ў катушок глядзець футбол, але, убачыўшы Муму, зьбянтэжана ссунуў кепку на бліскучую патыліцу і, не саромеючыся нікога, дастаў з кішэні фартуха пачак цыгарэтаў. Ён доўга ня мог прыкурыць, рукі ў яго дрыжалі. Нарэшце ўдалося, ён выпусьціў дым і прысеў на кукішкі.

— Іш ты, значыцца, муха! — толькі й сказаў ён, углядаючыся ёй у вочы.

Я вырашыў яго не чапаць і запатрабаваць тлумачэньняў назаўтра. Але раніцай выявілася, што яны ўжо некуды пайшлі. Аканом расказаў, што Муму чарговы раз прыржавела, Герасім гучна лаяўся, нэрваваўся, зламаў некалькі нажовачных палотнаў, але ўсё ж адпілаваў.

Я, навучаны досьведам, адразу зьвязаўся зь берагавой вартай, яны пацьвердзілі, што Герасім зноў выйшаў у мора.

— Вы яго бачыце? — пацікавіўся я.

Яны пачалі трансьляваць карцінку на мой пляншэт. Герасім стаяў на карме і задуменна глядзеў на небакрай. Ён узяў сабаку за заднія лапы і кінуў за борт. Пасьля ўставіў у рот цыгарэту і закурыў.

Хвілін праз дваццаць Муму ўбегла ў двор і адразу накіравалася на сваё звычайнае месца. Яна прысела там, некалькі разоў паводзіла галавой з боку ў бок і замерла. Вочы згасьлі.

Герасім вяртаўся задаволены. Ён ішоў, выставіўшы наперад бліскучыя грудзі, і на ўвесь голас расьпяваў «Не качагары мы, ня плотнікі». Яго крыху пахіствала, ён нават захрас у браме, абярнуўся і прыгразіў кулаком некаму нябачнаму. Ён ужо дабраўся да другога куплету, калі ўбачыў Муму. Вакол яе ўтварылася невялікая лужына. Дворнік спыніўся, пачаў пільна ўглядацца, але, пабачыўшы, што камэры запалі, пайшоў да сябе і вярнуўся з патэльняй. Ён ляснуў так моцна, што Муму паляцела пад плот.

— Іш, значыцца, муха! — сказаў Герасім, ацэньваючы траекторыю.

Камэры ў вачах у Муму вярнуліся на месца, яна бразнулася аб зямлю, ажыла, радасна завіляла хвастом, спараджаючы пры гэтым жахлівыя гукі дрэнна змазанага жалезьзя, і затрухала да гаспадара, зьбіраючыся, як звычайна, пацерціся Герасіму аб ногі, але той пайшоў у катушок і бразнуў дзьвярмі перад самым яе носам.

А ўначы была залева. Гром грымеў, быццам вялізны асілак тупаў па нашым даху. Маланкі бліскалі штохвілінна, асьвятляючы навакольле яркімі сполахамі. Усё было ненатуральна выразнае, трывожнае, пляскатае. Патокі вады йшлі сьцяною.

— Так… — прашаптаў аканом майго нябожчыка дзядзькі, — такога дажджу даўно ўжо не было. Вельмі даўно.

Стыхія сунялася каля чацьвертай гадзіны. Зь першымі промнямі сонца Герасім выйшаў на двор. Было мокра. Вакол стаялі суцэльныя лужыны, у якіх адбівалася блакітнае неба.

Муму наглуха прыліпла да сваёй будкі. Герасім пахадзіў навокал, пассоўваў кепку, промень сонца адбіўся ад яго бліскучай патыліцы і трапіў у мой пакой. Я думаў, што Герасім пойдзе, як звычайна, па нажоўку, але ён не сьпяшаўся. Дворнік прысеў каля Муму, дакрануўся пальцам, пасьля ўстаў і шпаркім крокам накіраваўся не да сябе, а за куратнік. Праз хвіліну вярнуўся з тачкай, на якую бязь цяжкасьці пагрузіў пральную машыну з наглуха прыржавелай жывёлінай. Галава Муму зь цікаўнасьцю сачыла за дзеяньнямі Герасіма.

Дворнік, ні слова ня кажучы, штурхаў тачку паперадзе сябе. За брамай сядзібы спыніўся, дастаў з кішэні фартуха цыгарэту, крыху патрымаў у руках, нечакана схаваў і пакаціў тачку ў бок мора. Я зьвязаўся зь берагавой вартай і папярэдзіў, каб нічога не рабілі, а толькі трансьлявалі карцінку з свайго дрона мне на экран.

Праз паўгадзіны на пляншэце зьявілася выява катара і Герасіма за штурвалам. За ім ляжала пральная машына з Муму, якая бездапаможна матляла лапамі. Герасім выплыў далёка за буйкі і спыніўся. Ён падняў машыну на выцягнутыя рукі і выкінуў за борт. Зьняў кепку, выцер марскія пырскі з бліскучага мэталічнага твару і разьвярнуў катар. Праз гадзіну ён ужо мёў двор сядзібы і бурчаў пад нос звыклае «Не качагары мы, ня плотнікі, да…»