Шрифт:
Настрой у гаспадара быў вясельны, таму цягнула пагарэзнічаць: падтрымаць свата i папалохаць намесніцу. Але Кацярына добра яму памагла ў арганізацыі вяселля, не яму — Вользе Андрэеўне, i з яго боку было б бестактоўна псаваць госці сваёй, што вядзе ўвесь рэй, добры гумор. Ды ўрэшце гэтыя бясконцыя спрэчкі не вельмі i цікавілі яго, прынамсі, тут, на вяселлі, абрыдлі на рабоце. Больш цікавіла моладзь. Вушамі лавіў спрэчку «гаспадароў жыцця», а вачэй не спускаў ca «спажыўцоў», якія то вальсавалі ў сур’ёзных танцах, то выкручваліся, дрыгаліся ў сучасных, модных.
Ледзьве не праслязіўся ад замілавання, кал i музыкi зайгралі стары вальс i на круг першымі вьшшлі маладыя — Ірына i Глеб. Здзівіўся, што сын яго ўмее так танцаваць, не ведаў, выходзіць, усіх яго здольнасцей. Дарэчы, ён сам у маладосці быў нядрэнны танцор. А Вольга яго дык тая рэдка, толькі ў дзявочай кампаніі, выходзіла на круг, а таму i не навучылася як мае быць; пасля шлюбу прызналася, што саромелася з-за беднага адзення свайго. За маладымі выйшлі Барыс i Тамара. Ім ажно запляскалі. Чаму? Ці не таму, што шмат хто падумаў пра тое, пра што i ён, бацька: «Харошая пара была б». Не ведаў, што гэтага яшчэ ўдзень пажадала i Вольга. Цікава, ці жадаюць гэтага Іван Іванавіч, Марыя Пятроўна? Але Іван Іванавіч — во цецярук! — так затакаваў, што яму не да моладзі, a маці Тамарына недзе парадак наводзіць i не бачыць, хто вядзе малодшую дачку, каму запляскалі госці.
Аднак хутка Уладзімір Паўлавіч пераканаўся, што сыны яго дылетанты ў танцах. Сяргей Плечка — во хто мастак i віртуоз. Ведаў даўно, што ўсе здольнасці ў камсамольскага сакратара ў нагах, аднак не мог не залюбавацца, калі той выйшаў спачатку з незнаёмай дзяўчынай, а пасля з той жа Тамарай. I што асабліва здзівіла: чартоўскі прыгожа выкручваліся яны i ў тым танцы, які ў іншых абставінах ён назваў бы крыўляннем. Ды пільнае вока бацькі не ўбачыла, як на танец Сяргея i Тамары глядзеў Барыс, якімі вачамі. Не адчуў стары Пыльчанка набліжэння буры, не ўбачыў i не пачуў, як развіваліся падзеі. Тамара i ГІлечка станцавалі раз, другі. Калі Сяргей i трэці раз рушыў да дзяўчыны, Барыс загарадзіў яму дарогу, кляшчамі сціснуў руку вышэй локця, пакуль што мірна адвёў у бок ад гасцей.
— З Тамарай не танцуй!
Плечка звыкся, што танцаваць з ім дзяўчаты лічылі за гонар i ніколі ніхто з гарадскіх хлопцаў не сказаў яму такіх слоў, яго прымалі, як настаўніка танцаў.
Хлопец здзівіўся.
— Чаму?
— Я не паўтараю двойчы. I не даю тлумачэнняў.
Нядобра — крыва, як бы грэбліва, іранічна пасміхнуўся Плечка, абразліва пасміхнуўся, як бы ска заў: «Які ж дзікун! А яшчэ капітан! Афганец!»
Барыс узарваўся. Але — надзіва самому сабе — стрымаў выбух гневу. Танцуючы пасля гэтага з Тамарай, ён адтаптаў ёй чаравікі, можа, таму яна з радасцю згадзілася на новае Сяргеева запрашэнне. Плечка меў дурную рысу — рабіць на злосць: ах, ты так, дык я вось гэтак! I ён, на злосць Барысу, пачаў запрашаць адну Тамару, хоць навокал нямала дзяўчат жадалі патанцаваць з такім майстрам.
П’янаватага Барыса такія яго паводзіны пасля папярэджання завялі на поўныя абароты. Выявіўся характар школьнага задзіры, забіякі — той характар, які прынёс нямала турбот, хваляванняў маці. Кал i Барыс паступіў у ваеннае вучылішча, Вольга Андрэеўна неяк прызналася мужу: «Сумую я па Борку, але… можа, i нядобра гэта… сплю спакайней, чым тады, калі ён дапазна гуляў невядома дзе». Тады Пыльчанка працаваў у вялікім горадзе — Мазыры, i Барысавых прыгод баялася не адна маці, у бацькі складваліся цяжкія адносіны ca старэйшым сынам. А бравага афіцэра Уладзімір Паўлавіч палюбіў. Калі Барыс прыязджаў на пабыўку, трохі непакоілі хіба яго легкадумныя адносіны з дзяўчатамі. Але помніў, што ў маладосці I сам, здаралася, назначаў па тры спатканні на вечар, любіў разнастайнасць. «Афганскі ўзлёт» Барысаў — за паўтара года два званні, два ордэны — напоўніў бацькоўскае сэрца гонарам i радасцю. Ён быў проста ўлюбёны ў старэйшага сына i лічыў, што цяпер каштан Пыльчанка не можа зрабіць глупства, як ніколі не зрабіў i сам ён пасля таго, як вырас да інструктара райкома.
Па сабе мераў сына. Таму i не звярнуў увагі, што Барыс пераетаў танцаваць, калі танцаваў Плечка. З Тамарай. Хадзіў вакол круга тых, хто танцаваў, што тыгр вакол статка антылоп, — насцярожаны, пільны.
Плечка адчуваў, як каштан сочыць за ім, i ў перапынках лоўчыўся знаходзіцца ў акружэнні моладзі. Гэта яму лёгка ўдавалася, бо, акрамя прыпяцкіх Глебавых сяброў, усе раённыя яго ведалі, калгасныя, можа, нават лепш, чым гарадскія.
Але ў адной паўзе Барыс усё ж злавіў Плечку каля плота, дзе той курыў — далей ад дзяўчат, далікатны хлопец.
— Я што табе сказаў?
— А што?
— Памяць адчопаў? З галавы ў задніцу вытрусіў?
— Навошта так некультурна?
— Ты хочаш вучыць мяне культуры? Кажу апошні раз: да Тамары не кранайся!
— Ха! Выходзіць, з Афганістана ты не ордэны прывёз, a душманскія манеры. Нахапаўся там, як сабака блох…
Не ведаў Плечка Барыса, не ведаў, што гэта не той чалавек, якому можна беспакарана сказаць абразлівае глупства. Хто разумнейшы мог бы з яго ўспышкі за сталом вывесці, як яму баліць гэты Афганістан, i не чапаць яго больш.
— Я табе, гніда, пакажу, чаго я хапнуў. Я цябе хапну!
I… хапнуў. Прыёмам каратэ падхапіў лёгкага танцора, перакуліў цераз галаву i, як мяшок, кінуў цераз плот на вуліцу, у канаву.
Некаторыя ахнулі, іншыя засмяяліся.
Тамара кінулася да Барыса, схапіла за рукі, як бы спалохаўшыся, што ён выкіне яшчэ кагосьці.
— Што ты робіш, дурань!
Плечка нейкі момант не адзываўся — у шоку быў, ці што? — а потым заенчыў.
Уладзімір Паўлавіч не бачыў самой аперацыі. Пачуў енк. Яму растлумачыў сват, ca смяшком нядобрым: