Bir azdan anasi astadan, qizinin xtrin dymkdn qorxa-qorxa sorusdu:

– Toya getmirsn?

– Hvsim yoxdur, ana.

– Camaatdan ayibdir.

– Istmirm, mni mcbur elm.

– Hec olmasa yarimca saatliga get. Zeynbi tbrik edib glrsn.

– Orda mnim tay-tusum yoxdur axi… – Ayisnin ssi titrdi. O, qonsu otaga kecib qapini arxasinca bagladi. rl arvad bir-birinin "uz"un baxib k"oks "ot"urd"ulr. Amma bes-on dqiq kecmis Ayisnin geyimli-kecimli halda otaqdan cixdigini g"ornd hr ikisi rahat nfs aldi.

Gec mehi "uz"und, saclarinda gznd Ayisnin bdnini xfif bir gizilti b"ur"ud"u. Onda da el bu vaxtlar idi. Abbasla son g"or"us"u g"un"u. Shri Rusiyaya gedckdi. llrini Ayisnin saclarinda gzdirdi: «Snsiz nec olacaq, bu saclari qoxlamadan nec yasayacam, Ayis? Oxumasam d"unyanin bir yani ucmaz ki…» Abbas poliqrafci olmaq istyirdi. Yaxsi thsil almaq, savadli m"utxssis kimi d"onmk fikri il getmisdi vtndn. Bu gedis son gedis olmusdu… Ayis uzaq xatirlrin m"usayiti il Zeynbgil trf yollandi.

Zeynb Abbasin kicik bacisi idi. Nec il idi ki, hmd nisanlanmisdi. «Abbas glms glinlik geymrm», – deyib illri yola verirdi. Oglan evi «"usyan» edib dey, Zeynb toya raziliq vermisdi. Adaxlilarin evlrinin arasinda birc ev vardi. «N yaxsi ki, hmdin atasi qiz evini mcbur eldi. Yoxsa onlar da yaziq olacaqdilar. N qdr hsrtl bir-birin baxsinlar? Qonsudan qiz sevmk asandi bym? Hr g"un nec df hsrt dolu baxislarla baxmaq olar? Yaxsi ki, Abbasi g"ozlmdilr…»

«Byl glin bir bax!» Ayisnin dodagi qacdi. Hr ikisi g"ozlri "on"und b"oy"um"usd"u. «Bunlar hacan b"oy"ud"ulr?» "Oz"un"un bu fikrindn yenidn kdrlndi. Yadina d"usd"u ki, o, yuxari sinifd oxuyanda Zeynb hl mktb getmirdi. Amma Abbasin yazdigi mktublari gizlin gtirib ona verirdi v hr df d deyirdi: «Qagam g"ondrib, baci». «On-on iki yas onlardan b"oy"uym», – dey qhrl d"us"und"u. – «H, d"uz on iki yas…»

Zeynbgild bir vurnuxma var idi ki, gl g"orsn. Hr bir isl msguldu: kabab ckn kim, iri toy samovarindan cay s"uzn kim, qab yuyan kim.

– Agrin alim, sninc"un olsun! – Zeynbin anasi Zivr xala onu marcilti il "op"ub hal-hval tutdu. Arvadlar bir anda Ayisni d"ovry aldilar. El bil ki, g"und nec df rastlasdiqlari adam deyildi.

– Toyunu g"ork, ay Ayis!

– Zeynbin sag li snin basina!

– Allah sni xosbxt elsin!

Bu xeyir-dualari esidnd hvali bir az da korlandi. Ayisnin fikrinc, bu dualarda thqiredici, tnedici isarlr var idi. Arvadlarin slind "urkdn gln smimi xeyir-dualarini o, "oz"u basa d"usd"uy"u kimi yozdu. «Hansi xosbxtlikdn danisirsiz? Abbassiz nec xosbxt olaram? Elcilri evdn azmi qovdum? G"oz"um kimsni g"ormdi… Daha n xosbxtlik? N "oz"u gldi, n s"oz"u. Yol g"ozly-g"ozly qaridim. D"unnki usaqlar da evlndilr, mn is hl d g"ozlyirm…»

Zivr xalanin tkidlrin baxmayaraq, lini s"ufry uzatmadan Zeynbin yanina qalxdi. Al-lvan geyinib-kecinn qizlar xina mclisini basa vurub by evin, toya tamasa etmy getmk "uc"un hazirlasirdilar.

Zeynb Ayisni g"ornd sevincl boynuna sarilib o "uz"undn bu "uz"undn "opd"u.

– Baci, el bildim glmycksn, – dedi.

Ayis heyrtl Zeynb baxdi. O, coxdan Ayisni bel adlandirmirdi. Lap coxdan. Bu g"un «baci» onun yadina haradan d"usm"usd"u?

Zeynb agzini onun qulagina yapisdirib qrib trzd:

– Qagam glib ey, baci, – dedi.

Ayisnin dizlri sdi, bdni ucundu, dodaqlari syridi. Esitdiyi xbrdn "oz"un"u el itirdi ki, m"uvazintini saxlaya bilmyib taqtsiz halda stula c"okd"u. «Ola bilmz, bs deyirdilr laqmiz yoxdu? Toyun vaxtini n yaxsi bilib? Demli, ns varmis ki, mn demirlr. Zeynb d bilmirmis Abbas niy glmir?» Suallarina cavab almaq istyirdi ki, el bu vaxt on-on bir yaslarinda sarisin, qivrimsac bir qiz qaca-qaca icri girib Zeynbin yaninda oturdu. El bil Ayisnin qarsisindaki balaca Zeynb idi.

– Qaganin qizidir? – Ayis qeyri-iradi sorusdu.

– H, qardasi da olub tzlikc. Baci, vallah biz d bilmirdik. Bu g"un bildik ki, qagam "oz tlb yoldasi olan rus qizi il evlnib. Xcaltindn knd d"on bilmirmis. Qagamsiz toyumun olmasini istmdiyimi hr ks bilirdi. hmd biz bildirmdn soraqlayirmis. Sn dem, bu yaxinlarda "unvanini tapib. Toya glmsi "uc"un cox yalvarib. Qagamin glisini hmd mn s"urpriz edib. Bizimkilr onun evlndiyini bilib cox pis oldular. Snin qarsinda bizi d g"unahkar eldi qagam… Evli olmasaydi, bayaqdan qacib sni mustuluqlayardim… Glisin sevinsk d, hdin ml etmmsi hamimizi xcaltli eldi… Zeynb Abbasla Ayisnin «poctalyonu» idi. Abbas tez-tez kicik bacisi il Ayisy mktub g"ondrr, ya da gizlin s"oz"un"u onunla catdirardi. Qagasini cox istyn Zeynb sevincl «baci»nin yanina cumardi. «Bunlar hacan olmusdu? G"or "ust"undn n qdr kecib! Niy sevgimiz xyant eldi? Evlndiyi qiz coxmu qsngdi? Blk savadlidi, ona g"or? N frqi var? O da basqalari kimi eldi…» Suallarin lind qalan Ayis "oz"un"u toplayib ayaga qalxdi, usagin "uz"undn "op"ub Zeynbl sagollasdi.

«Heyvag"ul"u» calinirdi. Yox, calinmirdi. «Heyvag"ul"u» Ayisni yandirib-yaxirdi, onun olan-qalan sbrini d lindn almaq "uc"un sizildayirdi. Ayisnin kdrini artirmaq, zablarinin sayini coxaltmaq "uc"un inlyirdi. El bil Ayis il d"usmnciliyi vardi. Onu haminin g"oz"un"un qabaginda usaq kimi aglatmaq, sonra is bundan z"ovq almaq istyirdi.

Toyxananin yanindan "ot"ub evlrin getmk istyirdi ki, arxadan kims onu ssldi: o idi, Abbas. Ayisni sanki ildirim vurdu, hycandan "oz"un"u itirdi.

– Xos g"ord"uk, Ayis.