Iki il sonra onlar orta mktbi basa vurdular. Mehriban Bakida Pedaqoji Instituta qbul olundu, Kismis is Odessada Dnizcilik Mktbin girdi.

O vaxtdan d"uz bes il kecirdi. Bu m"uddt rzind Mehriban ilk df idi ki, yasmn cicklynd dogma rayonda olurdu. Hr sey bes il vvl nec idis, indi d elc idi. Amma bu, zahirn bel idi, slind hr sey dyismisdi. Indi basqa usaqlar "oz usaqliq d"ovr"un"u yasayirdilar. Bir vaxtlar onlarin "otd"uklri yollardan kecir, oynadiqlari oyunlarla baslarini qatir, "oz qaygisiz hyatlarini yasayirdilar. Mehribanin tay-tuslari coxdan usaqliq adli sirin d"unyadan ayrilmisdilar. Kecmis illrdn yadigar qalan birc Fatma xalanin yasmnlri idi.

Fatma xalanin hytindn boylanan yasmn salximlari bu df onun "uryini q"uss il doldururdu. Onlarin zrif tri qlbind kecmis xatirlri oyadirdi. Mktb yoldaslari "uc"un cox darixmisdi, onlardan "otr"u lap burnunun ucu g"oynyirdi. Bu xatirlr icind, s"ozs"uz ki, qucaginda "oz"undn b"oy"uk yasmn dstsi tutmus Kismis d vardi. O, daha tez-tez g"ozlri qarsisinda canlanirdi. Bir mhlld yasadiqlari nec illr rzind onlar ikic df "uz-"uz dayanmisdilar. Daha dogrusu, Kismis ona cmi-c"umltani bir c"uml demisdi. Sonra is Mehriban Kismisin xtrin dymisdi, hm d yaman dymisdi. Oglanin g"ozlri yadindan cixmirdi: incik, prisan, k"usk"un g"ozlri. "Otn bu bes il rzind, kim bilir, nec df Kismisin o prt hali g"ozlri "on"und canlanmisdi. Hr df d "oz-"oz"un etiraf etmisdi ki, g"unah isldib, Kismisin "uryin brk toxunub, onun qlbini qirib. «Kas Kismisdn "uzr istyydim, gec d olsa "uzrxahliq edydim…»

Mehriban qaranliq d"usn kimi evlrinin qarsisindaki skamyada oturdu. Yenic ev qayitmisdi ki, k"ucd b"ulb"ul ch-chin oxsayan fit ssi esidildi. Qulaqlarina inanmadi. "Uryi hycanla d"oy"und"u. «Bu, Kismisdir!» – dey sevincl fikrindn kecdi. Bir an sonra fit ssi tkrar olunanda hec bir s"ubhsi qalmadi. Bir g"oz qirpiminda bayira cixdi: lakin kims yox idi. Birdn qonsu tindn picilti ssi esidildi. Tez hyt d"us"ub, cprin arxasinda gizlndi. Bir azdan qol-qola gln iki qaralti onlarin qapilarina catdi.

– Yasmnlr hardandir? – qiz sorusdu.

– Fatma xalanin bagini yolusdurmusam. – Bunu deyn oglan Kismis idi. Onun ssini o saat tanidi.

– Qorxmadin?

– Yox, tcr"ubm var. Mktbd oxuyanda bir df bu bagi qart elmism. Bir qizdan "otr"u.

– Qisqaniram ha! Bir d bel seylr dem, – qizin ssi titrdi.

– O, mnim ilk mhbbtim idi. Dasa dyn ilk mhbbtim. Sn is son mhbbtimsn. Yasmn qoxulu sevdamsan. "Omr"um boyu mni yasadacaq sevdam.

Onlar "uz-"uz dayandilar. Sssiz kecn bir nec dqiq sanki Kismisin s"ozlrinin tsdiqiydi.

– Gedk, birdn evdn axtararlar mni, – dey qiz hycanla dillndi.

Qonsunun hytinin tusundan kecnd isiqda arxalarinca baxanda bu ucaboy, yarasiqli oglanin bir vaxtlar sisqa, qarasin olduguna g"or Kismis cagrilan Ilham olduguna inana bilmdi… Mehriban «toyunda barisariq», – deyib "oz"un tskinlik verdi…

On bes dqiqdn, blk d yarim saatdan da cox idi ki, g"ozlri yumulu halda, hrktsiz uzanmisdi. Bilyind g"ucl hiss ediln nbzindn basqa onda hec bir hyat lamti hiss olunmurdu. Siftinin rngi avazimis, g"oz cuxurlari drinlsmis, dodaqlari g"oyrmisdi.

G"ozlrini alayarimciq acib Nazimin lini buza d"onm"us lindn buraxmadan g"ucl esidilck ssl:

– Nazim, mni tk qoyma, – dedi.

Anasinin birdn-bir dyismis sifti sanki Nazim hkim oldugunu unutdurdu. O, "oz"un"u itirib n edcyini bilmdi. Lakin bu, bir an ckdi. Sonra el bil agir yuxudan ayildi. lini onun lindn ckib bir az vvl hazirlayib saxladigi iynni qoluna yaxinlasdirdi. llri sdiyindn damari g"uc-bla il tapdi, mhlulu ctinlikl yeridib onun hacan tsir edcyini g"ozlmy basladi. Saniylr, dqiqlr el agir kecirdi ki, sanki zaman donmusdu. Bir xeyli kecndn sonra anasinin "uz"und yenidn hyat lamtlri g"or"unnd yayligi il alninda, boynunda damci-damci donub qalmis soyuq tri sildi. Onun lini yenidn llrinin arasina aldi. Barmaqlarinda zif, g"ucl hiss ediln hrart duyanda sevincdn g"ozlri yasardi.

Iki ay idi ki, Xdic yataga d"usm"usd"u. "Omr"u boyu shrlr xoruz banindan da tez oyanib axsamlar hamidan gec yatmaga adt edn, ayaqlari altinda yer titryn, bir an bel issiz qala bilmyn Xdic indi bu balaca otaqdan bayira cixa bilmirdi.

Bu kicik «mhbsd» kecn g"unlr ona zab verirdi. "Uc-d"ord addim atan kimi yorulur, g"ozlri qaranliq gtirir, taqtsiz halda carpayisina uzanirdi. Bel hallarda hr seydn bezib:

– Dag boyda bdn s"oz"um baxmir, – dey qhrl dillnirdi. Xstlnndn bri tez-tez g"oz"un"u bir n"oqty zillyib n bards el hey d"us"un"urd"u. Hrdn is deyinirdi:

– Isim-g"uc"um t"ok"ul"ub qalib… Ev-esik basli-basinadir… Bag-bagat yiysizdir… Andira qalmis xstlik l cksydi, bir rahat nfs alardim. Qurban oldugum m"ohlt versydi, bir yin-basiniza baxardim.

– Ay ana, "oz"un"u bu qdr darixdirma, bax, g"orrsn, tezlikl sagalacaqsan. Bir qdr sbr el, infarktin drmani yataqdir. Birc ay sakit uzanib, dava-drmani vaxtinda qbul etsn, zifliyin kecib gedck, – dey Nazim ona "urk-dirk verirdi. "Oz"u is hkim hssasligi il anlayirdi ki, anasinin vziyyti agirdir. El agirdir ki, hr an, hr dqiq onu itir bilrlr. Lakin bunu hamidan – atasindan, baci-qardasindan, arvadi G"ulcandan bel gizldirdi. Ndns bu aci hqiqti onlara demy c"urt etmirdi. Anasi "uc"un bir sey ed bilmdiyin, lindn hec n glmdiyin g"or "oz"un"u qinayirdi. Onun bu halina g"or "oz"un"u g"unahkar sayir, lac ed bilmdiyin g"or "uryind "oz"un"u ittiham edirdi. «Bes qpiklik hkimliyin yoxdur. lindn hec n glmir. "Oz dogma anana sfa ver bilmirsns, onda hkim deyilsn. Get, "oz"un basqa pes tap!»