– Salam, Abbas.

– Necsn? – Abbas n sorusacagini bilmirdi.

– G"ord"uy"un kimi. – Ayis soyuq-soyuq cavab verdi.

– Yaxsisan, masallah! – Abbasin s"ozlri Ayisnin k"onl"un toxundu. Amma "oz"un"u l alib hec n demdi. Bir xeyli hec biri dillnmdi. Handan-hana Abbas dillndi:

– Pasa dayi necdir?

– Babatdir.

– Yen xst yatir?

– H.

– Mmmdsahla lisah hardadir?

– Bakida.

– Yqin evli olarlar.

– H.

Abbas Ayisni basdan-ayaga s"uzd"u. Ayis yaman dyismisdi. Kndd n g"ozl qiz sayilan ucaboylu, inc qamtli, ag bnizli Ayisy n olmusdu? G"undn yanib qaralmis "uz"u, ariqlayib travtdn d"usm"us bdni Abbasin "uryini kdrl doldurdu.

– T"ut"un gedirsn deysn.

– H.

– Oxumagin qaldi?

– Hami oxusa, kndd kim qalar? – Ayis onun sualina sualla cavab verdi.

– Sn hami deyildin ki! Mktbd sndn yaxsi oxuyan yox idi.

– …

Araya s"ukut c"okd"u. Bir azdan Abbas ckin-ckin sorusdu:

– r getmmisn? – S"ozlrinin Ayisnin xtrin dycyindn qorxub g"unahkarcasina ona baxdi.

– Yox.

Abbas demy s"oz tapmadi. Qhrdn nfsi tngidi. Bu msum qizin bu hala d"usmsinin sbbkari o idi. N desin, nec desin? Amma n is demk lazim idi. Ayis onu bu ctin vziyytdn cixarmaq "uc"un dillndi:

– El fikirlsm ki, sn g"or getmmism. Atami o halda nec qoyaydim? Anam qocalib, ona baxa bilmir, hm d qardaslarim kimi basimi g"ot"ur"ub ged bilmzdim ki…

Ayisnin ssi titrdi. Dolmus buluda bnzyirdi. Abbas isltdiyi g"unahin b"oy"ukl"uy"undn sixildi. Yixdigi bir qlbi nec sagaldacaq ki? Axi bu hec m"umk"un d deyil… Arvadi, usaqlari onun g"unahina srik deyillr ki… Onlar da msumdular. Bir g"unahkar var: o da onun "oz"u.

Abbas onun llrini ovuclarina aldi. Ayisnin kobudlasib dynk kimi olmus barmaqlari onun yumsaq barmaqlarina dynd Abbasin "uryin sanki nestr girdi. Ayisnin dmir d"onm"us llrini dodaqlarina yaxinlasdirdi. G"ozlrindn gillnn yas damlalari Ayisnin llrin d"usnd qiz "oz"un"u itirib llrini geri ckdi. Abbas:

– Mni bagisla, Ayis, – dedi.

Yanaqlari asagi s"uz"uln sanki yas deyildi, od idi, illrl Ayisnin "uryin yigilmis od, onu icindn ridn od.

Ayis yasarmis g"ozlrini sildi. Abbasin g"oz yasina qiymadi. N is deyib, vziyytdn cixis yolu tapmaq lazim idi. "Oz"un"u l alib sorusdu:

– Yoldasini niy gtirmmisn?

– Xstxanadan yenic cixmisdi. Dedim k"orp usaqla uzaq yola cixmaq ctin olar.

– Esitdim oglun olub, tbrik edirm.

– Cox sag ol, Ayis.

Danismaga s"oz tapmirdilar. Bir-birini sevn bu iki adam indi iki yad kimi "uz-"uz dayanmisdi. O mhbbtdn hr ikisin xatirlrdn basqa hec n qalmamisdi, hec n.

– Mn gedim, gecdir, – dey Ayis dillndi.

– Ayis, nec il hsrtini ckmism. Burdan gednd d"us"un"urd"um ki, thsil alib evimiz d"oncm, sn qovusacam. Sveta il m"unasibtim vardi, hamil oldugunu bilnd artiq gec idi. Qizim doguldu, onu orda qoyub gl bilmzdim. Anasini cox dil tutdum, usagi mn vermdi. Illrl bir isiq ucu g"ozldim. Ikinci usagi da mndn bir m"uddt gizli saxlayib, vaxt kecndn sonra bildirdi. B"ut"un "umidlrim itmisdi, sni bir daha g"ormycyimi d"us"un"urd"um. hmd sag olsun, mni tapdi, bacimin arzusunu bildirdi. Inan ki, mcbur etmsydi glmyckdim. O xaraba beldi. N vaxt bataqliga batirsan, xbrin olmur. Ayilib g"or"ursn ki, artiq gecdir… Mn bu d"unyada chnnmi qazanmisam. Usaqlara g"or bu chnnmd qalmisam… gr bacarsan, bagisla mni… Bir d, mni "olm"us bil, m"umk"uns ail qur… – Abbas agir y"uk altinda qalmis adam kimi picildadi…

Ayis klm ksmdn hytlrin girdi. Abbas dayandigi yerdn onun arxasinca xeyli baxdi. «Kas mni s"oyydi, qargayaydi, hec olmasa nifrtini bildirydi… Mhv eldim yazigi…» Ayisnin gnclik travtini itirmis solgun sifti, kobudlasmis llri g"ozlrinin "on"undn ckilmirdi. O vaxt coxunun, o c"umldn onun rahatligini lindn almis g"ozl Ayisdn, o g"ulyn qizdan sr qalmamisdi. Ailli olsa da, Ayis yadindan cixmamisdi. Onun surti g"ozlrindn ckilmmisdi. Nec illr bu g"or"us"u arzulamis, onunla "uz-"uz s"ohbt edcyi ani hsrtl g"ozlmisdi. Onu xyallarinda el mktb illrind oldugu kimi g"ozl-g"oyck, deyn-g"uln tsvv"ur elmisdi. min idi ki, Ayis r gedib, usaqlari var. Axi o, Abbasla yasid idi. Knddn ninki oglanlarin, htta qizlarin da coxu getmisdi. Birc Ayis kimilr, ev-ocaga baglilar kndi trk ed bilmmisdi.

Yurda bagliligi d"us"unnd g"ozlri "on"un Pri glirdi hmis. Yadina onunla bagli k"ohn bir xatir d"usd"u. Onda doqquzuncu sinfi bitirib yay ttilin yenic buraxilmisdilar. Qonsu usaqlari il bir yerd b"oy"urtkn yigmaga getmisdilr. Abbasla Ayis "ozlri d hiss etmdn onlardan ayrilib uzaqlasmisdilar. Vedrlri b"oy"urtknl doldurandan sonra dinclmk "uc"un yaxinliqdaki palidin altinda oturdular. Abbas Ayisnin al yanaqlarina, msum c"ohrsin baxanda qlbindn kecn dli bir istkl onu "oz"un sari ckib b"oy"urtkn yemkdn qaralmis pmb dodaqlarindan "opd"u. Ayis basini qaldiranda b"oy"urtknlikdn onlara baxan Prini g"or"ub cigirdi:

– Ay aman!

Pri yerindn qimildanmadan onlara baxirdi. Bu yasli qadin qrib trzd, soyuq nzrlrl onlari s"uz"urd"u.

– Gedk, Abbas, – dey Ayis ayaga qalxmaq istyirdi ki, Pri el bil yuxudan ayildi. Cevrilib oradan uzaqlasdi. Bir df d olsun d"on"ub geriy baxmadi. O, uzaqlasandan sonra Ayis:

– Bu ifrit hardan glib cixdi? – dey s"oylndi. Abbas da nifrtl o gedn trf baxdi:

– Yqin bizi g"ud"urm"us.

– Sabah b"ut"un knd bilck, – Ayis dillndi.

Onlar uzun m"uddt bu xbrin yayilacagi qorxusu il yasasalar da, Pri bu bard hec n danismadi.