Шрифт:
– Бу манна хооонун тааарбыттар, – Коля Софронов «Кыым» хаыаты тэниччи тутан учууталыгар аалан биэрдэ.
Бары сонурааын, суугунаыы буолла. Хаыат иккис балаатыгар П.А.Ойуунускай «Артыаллар, уруйдаа!» диэн балай да уун хооонун хас да колонканан бэчээттээбиттэр. Туох да быаарыы, комментарий суох. «Тоо дьиибэтэй? Ол аата чгэй буолаары гыннаа дуу?..» – Гаврил Васильевич тн иигэр р, сэргэхсийии, эрэмньи санаа иэйиитэ саба халыйан киирэргэ дылы гынна.
– Оолоор, бу хооону бары аахтыгыт дуо?
– Ааан.
– Суох, бии ааа иликпит…
Интэринээттэр эрэ аахпыт, ааардара ааа илик буолан таыста.
– Дьэ оччоо исти! – Гаврил Васильевич кмэйин оостон, р ктллэн туран, рэ-дьрэ тыллары эгэрэ-дэгэрэ тэрэн доргуччу ааан барда:
Мин атас доорум,
Мичиниир кмм,
Аалардыыр наначчаан,
Артыаллаах Аанысчаан
лэлээн тиийэр,
гтэ ииллэр…
Клмнр-мичиниир
Кнд кх биэбэккэм,
Клмнр-дьиримниир
Кх тырым сибэкким
Долгуйан нусхайар,
Долгуйа умайар.
Кылаас иэ уу чуумпуга куустаран, бары ылы-чып ииллээн олордулар. й-санааны манньытар, клр, крдэр тыллар эдэр срэхтэри угуйар, санааны ктр, эрэли скэтэр кстэрэ тыл дэгэтин алыптаах музыкатыгар кубулуйан, эттэригэр-хааннарыгар иэн киирэргэ дылы буоллулар.
Кулааы-тойоту,
Кубулат моойу
Кн сирин рдттэн
Кх сирэм кнттэн
Этириэс эиэххэ!
Эпчиник тэбиэххэ!
Артыаллар-холкуостар,
Аармыйа норуоттар,
Бииги ксптн,
Биир кэлим пптн
Ким кыайыай! Уруйдаа!!!
Ким хотуой! Уруйдаа!!!
стхх, утарсар кстэргэ эйэлэспэт сыыаа ыырар, к-уоу, сайдыыны, эрэллээх олоу уруйдуур крээннээх тылларынан тмктэнэр урут хаан да итиниэхэ маарыннаах суруйууну истибэтэх, рэппэтэх оолорго хооон илбистээх ураты тыла-, йг-санааа иэр дьайыыта йдрн-санааларын ркттэ. Гаврил Васильевич хооону ааан бпптн кэннэ кылаас иэ чочумча уу чуумпуга иийдэ. Онтон хаыаты кичэллээхтик суулуу тутан хааайыныгар тннррн кытта, с-махтайыы, дьиктиргээин суугуна ииллэн барда.
– Гаврил Васильевич, Ойуунускай туох иин хаайыллыбытай? – Миша Николаев, ким да санаппатах чып кистэлэ хараа дьыала ыар хаппаын сэгэтэн кррд, аргыый ыйыппыт с, холку куолаа уопсай кгээни тохтотон, кылаас иэ бтнн кулгаах-харах буолан тыаан олордо.
Оо диэтэххэ олуурдаах ыйытыылаах буолан биэрдэ. Эдэр учуутал бэйэтэ дааны мунаах санааа ылларбыта. Уонунан уун сылларга норуот ст аатыран умнуллубут поэт хооонун тоо бэчээттээбиттэрин дьиктиргии, таайа сатыы олорбута. Мээнээ бэчээттээбэтэхтэрэ чахчы, ол аата хайаан да туох эрэ чгэй ттгэр уларыйыы тахсаары гыннаа. Туох да быаарыы, комментарий суоун иин соруйан таайтаран, дьон йн-санаатын бэлэмнээн тааардахтара. Гаврил Васильевич бэйэтэ да билбэтинэн чэпчии тстэ.
– Платон Алексеевич Ойуунускай поэт эрэ буолбатах, кини революционер, республика салайааччыта этэ. Кинини «норуот ст» диэн буруйдаан хаайбыттара.
– Революционер эрээри хайдах стх буолбутай? – хара киитэллээх рдк хатыыр Юлий Шадрин долгуйбут быыынан сырдык ньалаххай баттаын ртэ анньыммахтаата.
– Ол срдээх уустук боппуруос…
– Оттон хоооно чгэй баайы дии.
– Э-ээ, баайы, кулааы утары…
– Киниэхэ итинник революционнай ис хооонноох суруйуулар, этиилэр элбэхтэр.
– Советскай былааы утары суруйбута дуу?
– Суох.
– Оччоо тоо хаайаллар?
– Бу хооонун тоо бэчээттээтилэр?
– Хоооннорун оскуолаа рэппиккит дуу? – оолор бииртэн биир олуурдаах ыйытыыларыгар хооон ааптарын биллибэт кистэлэ дьылата, суостаах-суодаллаах сураа-садьыга барыта тмллэн иэргэ дылыта.
– Оолоор, бу олус уустук, сэрэхтээх боппуруос диэн сс тгл этэбин. Хаайыллыаыттан ыла хоооннорун рэтэри боппуттара. Оттон бу хооонун тоо бэчээттээбиттэрин билбэтим. Баар, туох эрэ уларыйыы тахсаары гыммыта буолуо.
– Ии, кырдьык, баар, оннук буолуо…
– Гаврил Васильевич, эн Ойуунускай атын хоооннорун билэин дуу? – Миша Николаев чллркй куолаа уопсай кгээни баыйан чуолкайдык иилиннэ.
– Мин кини хоооннорун, олохотун элбэи аахпытым, сороун нойосуус билэбин.
– Ээ, хата ааан иитиннэр эрэ.
– Кырдьык, истиэхпитин баарабыт.
Гаврил Васильевич, оолор боломтолоохтук крн-истэн кэтээрдии иийэн олороллорун крн, крдлэрин быа гыммата. Туран кылаас иннигэр сис туттан тттр-таары хаамыталыы сылдьан, «рл кэриээ» диэн хооону р ктлллээхтик доргуччу ааан барда: