– Чэ, ити курдук, – диэтэ Бэргэн, киилэрин халы соус оонньоуутуттан саллан, кэпсэтиини бтэрэ охсоору, – Ксенья сотору соуруу сынньана барар, мин иит-хомуос аалыам уонна каникулбар дойдулуубун, аны кн рэх аыллыбытын кэнниттэн кэлиэхпит.

– Чэ, сп, – Дьарааыннара боччумура охсон Бэргэнниин илии тутуста уонна н таырдьа таыстылар, дьиэлээх хааайын олбуор ааныгар диэри атаарарыгар саата-иэтэ хам буолбат:

– Биир усулуобуйалаахпын – тн олус хойутаабаккыт, уонтан киээ кэлииккэ лип хатанар.

– Биирдэ эмэ бырааынньыкка хойутаатахпытына, ыалга хоно хаалыахпыт, онтон атыныгар эрдэ баар буолуохпут, эчи бу диэки тн сырыыланар куттала да бэрт ини…

– а-а-ах! – Дьарааын мааа табыллан кллэ, – дьэ, кырдьык, бэйэтин дууатыгар стх эрэ кии бииги оройуоммутугар тн мэнээктиэн сптх.

Кыыстаах уол эмиэ быыллаах-буордаах уулуссаларыгар баар буоллулар.

– Куаана суох дьиэ дии? – диэтэ Бэргэн, арыый тэйэ тспттэрин кэнниттэн.

– Хааайын хайдах эрэ балабыай тыллаах-стх, киини кыбыыннарыах да, ргэтиэх да курдук, – Ксенья санаатын малтаччы эттэ.

– Ээ, кырдьаас дьон бары итинник тылга тииэр буолан хаалаллар, туох буолуой, санааар тутума уонна куоракка дьиэ дэбигис кстбэт, итини да былдьыы иликтэринэ кэпсэтэн, ылар буолбуппутугар махтал, – диэтэ уол, кыыы саарбаалаппат гына.

– Тылга тииии – кырдьыы бэлиэтэ, – диэн, Ксенья бэйэтэ-бэйэтиниин кэпсэтэрдии ботугураата.

Сотору Ксенья соуруу ктт, оттон Бэргэн рэин мртэ охсон, саа дьиэлэригэр кыыы таастарын кытта иит-хомуос, чаанньык-чааскы атыылаан аалан хаалларда уонна дойдутугар айаннаата. Сайын устата кыыын, оо, ахтан да биэрдэ! лнэ эбэ кытылыгар этинээх ардах тн хайдах курдук имэирэ-дуоуйа таптаа сыппыттарын ымпыктаан-чымпыктаан йдтнэ олус сылаанньыйан, эт-этэ итийэн кэлэрэ, эмиэ да: «Кэргэннэнним дуо, тоо тргэнэй, холостуой олоум барахсан, бырааай, аны бэйэм бэйэбэр сылдьан бттэим», – диэн курутуйа саныыра. Дойдутугар аймахтарыттан тасты убайа аах эр бааллар, кинилэргэ ыал буолан эрэрин туунан иитиннэрдэ да, дьоно онтон рэн р кт тспэтилэр, кннр истэн эрэ кэбистилэр, арай сааа, кэм дьахтар кии буолан, кини балаыанньатын йдн эттэ: «Харчы кыратык бэрсиэхпит».

Биир киээ почтаттан аыйах тыллаах тэлэгирээмэни аалан биэрдилэр: «Куоракка эргилинним, аабар эттим, эйигин кэтээбин», – диэн. Кэргэн ылан эрэр кыыа куоракка кэлбитин кэнниттэн Бэргэн туруон-олоруон булбата, сарсыарда уугуннаына, тннк сабыытын быыынан тыргыллар кн бастакы сардааларын кытта Ксеньята мичээрдээбит мсснэ кстн кэлэрэ. Киээ утуйаары сыттаына, балаакка анныгар рс долгуннара кытылга охсуллар тыастара уонна ыраах хойутаабыт мотуор тыкыныыра, ону кытта субу р тэбэ сылдьар тыгынас эмиийдэргэ тнэн саба тэн, уотунан умайар уостары уа-таала уурааынтан тумнаста туймаарыы, куугунуу кт сыралан уотугар ууллуу умсулана срээ мунааы нлтэ мннэрэрэ, хараа ирим-дьирим буолара, тыынар салгына тиийбэтэ…

Ол иин оттоон бтэн, ходуаларыгар бтэик кэбииилээх оту туруорсаат, Бэргэн суаллык куораттаата. Бу сырыыга уопсайыгар таарыйбакка да, дьиэлээх-уоттаах кии сиэринэн, тута Сайсарыны быста. Срээ тэбэ-тэбэ кэлииккэ аанын тосуйбутугар, кинини эрэ кэтээн турбут курдук Дьарааын саата:

– Кимий? – диэтэ уонна хоруйдуурун кытта:

– Оок-сиэ, хааайын кэллэ! – диэн саа аллайда уонна кэлииккэни сэгэттэ.

– Дорообо, доор! Оттон кэргэни дьиэтин сууйан-тараан, кии билбэт гына оорон, эйигин ктэр, билигин суох, куораттаабыта, аны тыаттан аата кэлбитэ, дьэ ктт киини тэн-ааньан, тургутан крр буолуо, ойооскор хатырыкта хаалан, хачыр-кучур тыаыыра буолуо, а-а-аах! – гэинэн эмиэ бэрт сатаархайдык кллэ.

Бэргэн суумкатыгар чугас бэлэмнии анньыбыт сугун барыанньалаах бааканы хостоон ууммутун, киитэ рэ-кт ылла:

– Махтал, куорат чугаыгар сир аа млтх, урут Горнайтан, Маарас аттыттан сыл тахсар отоммутун булар этибит, быйыл мэлийдибит.

Уол олбуор иигэр турар дьиэтин аанын тэлэйэ баттаат, соуйан, аан чанчыгар йнн турда. Муоста кытархай кырааската саардыллан, кии халтарыйыах айылаах клмрдэс лааынан кылбачыйар, оох р оппуоханан сотуллубут, быыынан бырдьайар буор мэлийбит, билиитээ ыга хаппахтаммыт кстрлэ, кэтит орон утуйар тааа сибэкки ойуулаах анал сабыылаах, курууба ойуулаах устуоралаах соотох тннк анныгар кыракый остуол кх ыскаатарыгар кини атыыласпыт ииттэрэ кэккэлээбиттэр, орон рднээи долбуурга аыйах кинигэ, кытыытыгар Шолохов статуэтката. Кыыс оо барахсан диэн дьэ маннык буоллаа, барыта уруккутун курдук, сайыы нуурал киээ кс-кстэригэр йммт уоллаах кыыс хартыыналара да уларыйбатах, ол эрээри дьиэ иэ исти, ыраас, орун-оннугар: «Ксеньям барахсан т да хааайка буолсу, – диэн иигэр рэ санаата уонна кини аатын кытта билсэриттэн эмиэ да дьулайан кэллэ, – дьэ хайдах-туох билсиии буолар, соотох кыыыгар тиэрдибэккэ сирэн кэбиспэт ини, хайыахпыный – син биир хаан эрэ хайаан да крср-билсэр тгэммит туаайыахтаах буоллаа…»

Уол ааны тттр аан, аан айаар бачыыкаларын хаалларда, ол кэнниттэн дьиээ сэрэнэн сыбдыйан, Шолохов статуэткатын илиитигэр ылан ыаранатта – мрамор кыра олбохтоох, хараа кырааскалаах ылтаын буолан лис курдук, кэтээр: «ск. Арапов Г.Е.» диэн суруктаах, тттр уурда, онтон оох рднээи кстрлэни аспытыгар миин сыта саба биэрдэ. чгэй, олус чгэй! Оок-сиэ, кэргэннээх буолар диэн бэрт да эбит!

Сис туттан, оох эркинигэр сыстан турда, уун-утары кыыстаах уол бугул тэллээр кхслэринэн сыстан сылаанньыйан олорор хартыыналара, ити курдук кинилэр Ксеньятынаан эмиэ баран ииэхтэрэ буоллаа олох суолун устун бэйэ-бэйэлэригэр йнн, тохойо кырдьыахтарыгар диэри…

Кн кэлэн, саахсаа сайабылыанньа биэрбиттэрэ, саахсаланыы туунан докумуону ылар кннэригэр бииргэ рэнэр уолаттарын-кыргыттарын ыыран, кафеа хас да остуолу холбуу тардан бэлиэтээбиттэрэ. Ити курдук орто дойдуга Бэргэн уонна Ксенья Уйбаныаптар диэн ыал баар буолбута.

Кыыдаан кыын обургу муустаах кырыанан илгистэн, тымныынан силлиэрэн кэлэ охсубута. Сайсарыга Бэргэннээх олорор ыалларын олбуорун иэ ыраастык крдьллбтгэр сиппиир уонна туора крдьэх анньыллыбыттар. Олбуор иигэр онтон атын туох да суох, уу чуумпу, бгн Ксеньята тоо эрэ хойутаата, Бэргэн сарсын буолуохтаах сэминээргэ бэлэмнэнэригэр, бэйэтэ да йдбтнэн, тннгнэн таырдьаны одуулаа олорор буолар. Бэйи, бу кыыс тоо хойутаата, рээ бпптэ да син балачча буолбута чахчы. Уулуссаа массыына тыаа тохтообутугар, эмиэ кр тстэ – кэлииккэ аылынна уонна буут эти скпт Дьарааын улахан дьиэтигэр клкччйдэ, кэнниттэн кууллааы туппут кии батыспыт. Ити аата, ыаллара тыаттан кэллээ, лааппыларга эт тамты эстэн, билигин тыаттан ситимнээх дьон эттэрин-ттэрин булунан олороллор. Эбэтэр ити Дьарааын курдук, кэлэри-барары, ылсары-бэрсэри сатыыр дьон, хантан эрэ эти-балыгы аалан бааарга илдьэн атыылаан, син п-харчы булуналлар быыылаах.