– Махтанабын, ээрдээр. Суох-суох, эрдэ буолбатах, саамай табыгастаах… – диэбитэ эрээри, Аанчык салгыы ситэри эппэтээ.

Кнтрк рдк остуолуттан, тымныы тимир ктэлгэ тирэнэн, бэркэ сэрэнэн тсптэ, тиэтэлинэн танан барбыта.

Халаатын быакаччы курдаммыт быраас кыыс бэрт рйэхтик эрэиинэ бэрчээккилэрин тыастаахтык турута тыытан устуталаабыта, туох эрэ суурадаыннаах ииккэ бырахпыта, ыга хаппахтаабыта: «Ол аата ийэ буолабыт, сотору учуокка туруохпут уонна бииргэ кэтэниэхпит, кэлиэхтээх киибитин ктхпт», – диэн уураахтаабыта. Кини истиник мичээрдээбитэ уонна кумааыга ийэ буолуохтаах эдэр дьахтар тугу толоруохтааын, тутууохтааын сиилии суруйа олорбута.

Аанчык быраас кыыстан тугу эрэ чгэйи бэлэхтэппиттии санаан ылбыта. Ол иин буолуо, кумааыга тиэтэллээхтик сыр-сыр тыаыыр уруучука тбт кытта кини дьылатыгар кыттыгастаах курдуга. Мантан ыла кыыс соотох бэйэтэ аны иккиэ буолбуттарын туоулаабыт бастакы суруйуу кини уйулатыгар итинник дириник хатаммыта.

Крдрн тахсан, сатыы олорор уопсайын диэки хаампыта. Соуччу сонунтан мттбтэ дьэ арыый ааан, арааы эргитэ санаан барбыта. Дьиктитин, кини киини йдр буолуоуттан соотох бэйэтэ сотору баайы иккиэ буолуохтара баар ээ. Эс, тоо иккиэ эрэ буолуой? Кини, Аанчык таптыыр уолун Толигы кытта лэр дии, оолорун олус ктхтэрэ, таптыахтара. Кыыс буоллаына т-маас Толя курдук кыраыабай, ыраас сэбэрэлээх буолуо. Оттон уол буоллун? Оччоо, оччоо… Аанчык бэйэтин курдук бэрт номоон, ис киирбэх да буоллун ээ. Соннук, кыыс булгуччу Толяа маарынныан наада эбит, нааа кэрэ, нарын буола улааттаына, дьон бары хайгыы, с, мичээрдии крхтэрэ турдаа. Кинини куруук р-кт арыаллыа, дьоллоох-соргулаах эрэ дьон тулалыа. Оттон уол ийэтин курдук дьннэээ саамай сп, кииэхэ барытыгар харахха быраыллара булгуччу буоллаай? Син биир сириллэн туора да крлл суоа эбээт.

Итинник баламат санаатыттан иигэр бэйэтэ да кыбыстан, Аанчык иийэ-бгэ охсон, бэйэтиттэн бэйэтэ кнн, салгыы тугу да ыраламмат буола сатаата. Бэйи, киээни ктххэ, Толя рээ бттэр эрэ ууо суоа, булгуччу кэлиээ. Оччоо Аанчык сэрэнэн эрээри, эмиэ соуччу баайытык бу сонунун быктарыа. Оо, т эрэ рэр, уол кинини эмиэ олус таптыырын, кн аайы эппэтэр да, срэинэн сэрэйбитэ ыраатта. Оччотугар оолоноллоро кинилэр иккиэннэрин дьоллоро буоллаа…

Кыыс уопсайыгар кэлэн суунна-тараанна, ааата уонна лэтигэр барардыы ооунна. Кини бу Оо дьиэтигэр лэлээбитэ хайыы-йэ сыл ааарыттан орто. Хоугар иккиэлэр эрээри, анарааы кыыа уоппускатыгар дойдулаабыта ыраатта, сотору кэлиэхтээх. Ол кэмэ Аанчык бэйэтэ олордо. Кырдьыга, соотоун буолбатах, кэлэ-бара Толик хонуктуур буолбута син ырааттаа.

лэлиир сирэ ырааа суох, субу уопсай кэтээр турар аныгылыы мааны ооуулаах, соторутааы тутуу дьиэ. Оолоро да диэн, эрэйдээхтэр бары быыкаалар, кини блр србэ биэстэр. Аанчык манна кн лээ киирэригэр кслэрэ эмиийдээх эрэ этилэр. Быраыллыбыт, сириллибит барахсаттары бытыылкаттан суосканан аатар кини соруга этэ. Сууларын уларытан, сууннаран-ыраастаан, саалыы суулаан оронноругар сытыарар. Кими эрэ эмкэ илдьэр, кими эрэ уйатын туорайыгар ыйаммыт тыаыыр оонньуурдарын сахсыйан саарата сатыыр. Ол икки ардыгар хайаларын эрэ эмкэ, массаж хоугар таар, атыттарын тттр аалар. Сытар ооо илиитэ хаан да киилии тиийбэт, биир кэм массыына курдук хаба тардан ылар – срэр, ылар – суутун уларытар, ылар – аатар, ылар – эмиэ тттр сытыарар.

Эрэй диэтэи, ити хас биирдии хамсаныыта, ол аата лэтэ, оолор эрэйдээхтэр ытабылларынан доууолланар. Ким эрэ ыырар, сэргиир, ардыгар эмиэ да кыыырар курдук ытыырын Аанчык аны арааран билэр буолбута. Инньэ да гыннар, хайыай? Србэ биэс кырачааа соотох ийэ буолар нааа уустук. Дьиэр, этээтэ буоллар, хас биирдиилэрин трппт ийэ бэйэтэ чк, кн быа ббэйдиир аналлаах этэ. Кини икки илиитэ итиччэ элбэх ооо, хайдах да гын, син биир тиийбэт. Кып-кыра барахсаттар тот эрэ буолалларын хааччыйар кыахтаах. Сорохтор, сууларын уларытааккын, сонно илиттэхтэринэ да, аныгыскы уочаракка, Аанчык хаан биир-биир барыларын бтэриэр диэри, сыталларыгар эрэ тиийэллэр. Дьиэр, лэ ирдэбилигэр этиллэринэн, барыта чааынан болдьохтоох. Ол эрээри оо робот буоллаай, эн чааскар кыаммат. Ааабытын сыыын сонно тута ииктээн баран хам аччык буола тэр, тохтоло суох ытаан бэбээрэр эрэйдээи кини, тбгн быыыгар кистээн, булгуччу эбии аатар. Аынара оччо. Тыынар тыыннаах эрэйдээх сыыа-халты тсптэ эн ханнык да быраабылаар баппат. Буолаары буолан тр иликтэриттэн тулаайах хаалбыт бу оолор…

Аанчык, оолорун аынан, син биир быыкаатык да буоллар быыс булан, ааан иэн сууларын анныгар илиитин батары биэрэн, илийбитин-илийбэтэин бэрэбиэркэлиир. Инчээй буоллаына, тута иккистээн уларыта охсор. Оччоо эрэ ытаан мэрбэнээбит сирэй, «уу» гынан, мичээрдииргэ дылы гынар. Онуоха ууннук ымманыйан туруо баарай, кураанах суоскатын айаар угаат, кыыс салгыы срнэн кэриэтэ атын дьаалыгар ыстаннаына эрэ барытын кэмигэр толорор, бтэрэр кыахтанар.

Ити сс кыра диэн манна баар саастаах сиэстэрэ кини кэлээтин кытта сэрэппитэ. Оолор улааталлар, хамсаан, туран-олорон бардахтарына, ирдииллэрин биллэхтэринэ, ытабыллара кср, крллэллэрэ эбии уустугурар. Ону да кыыс йдбтэ. Биирдэ эмэ илиитигэр ылан ктхтнэ, ииллээбиттии ах барар кырачааны, ама, тугу да билбэт диэ баарай? Кимнэээр бэркэ илиини араараллар, кыратык да чугааатаргын, соотохто хатааста, силим курдук сыста тэллэр уонна, туох дииргин кпптт, чуумпура иийэллэр. Кып-кырачаан тарбахтарынан тскэр хатана тэллэр уонна эйэргээбиттии уу-хаар баспыт харахтарынан мичээрдээн мунаналлар. Сып-сырдык саархайдыы харах, сороо кх, сороо хара… эрээрилэр тоо эрэ бары биирдик, крдр-ааттаар курдук кррг дылылар. Оччоо, хайа да бэйэлээх дьахтар, бу кырачаан барахсаны халбарыччы анньар кыаыттан ааара буолуо ээ. «Эрэйдээхтэр ийэлэрин эрэйэллэр ээ, быыыта» дии санаатаына, бэйэтинэн охсон, ийэтэ суох улааппыт оо сааын санаан, уйадыйан ылааччы. Ол иин ити туунан санаабат буола сатыырга кини кэнники ыйдарга син мээнэ рэннэ.

Манна ксэ ыалдьааччылар сыталлар, ол аата эмтэммэт, эбэтэр уустук ыарыылаах диэн, трттрн кытта кинилэртэн ийэлэрэ аккаастаммыттар. Чэгиэн баайы кырачааннары ардыгар иээччи, клэй дьон бырахпыт буолаллар. Сорохтору онтон-мантан булаллар. Олору кэтээн крллр, доруобай буоллахтарына, оото суох ыалга ииттэрэ биэрэллэр. Онуоха халы уочарат. Сороор быыылаан атын куораттартан, омук дьоно эин кытта ылаллар дииллэр. Ол тоотун, т уустугун, кллэнэрин-кллэммэтин Аанчык билбэт, ыйыта да сатаабат. Иигэр оолоруттан нааа кнр, кимиэхэ да биэриэн баарбат да, бопсор кыаа, биллэн турар, суох. Кини тыын соруга – бу оолору кннэтэ кр-харайыы, хаста да аатыы. Онон бтэр. Ытыыр-ыгылыйар буоллахха, бириэмэин таах ыыттаххына, хайа эрэ оо аччык хаалар кутталланар буолаахтаатаа.

лэтин кыамньылаахтык уонна тргэнник толорорун иин кыыы хайгыыллар. Оннооор Саа Дьылга ээрдэни кытта бириэмийэ биэрэн турардаахтар. Эбиитин эиил рэххэ киирэргэ мэктиэлиэхпит диэбиттэрэ.

Онтон Аанчык олус рбтэ, бука, ити эппиттэрин хоту сблэниэ дааны. Быйыл учуутал буолбут кии дуу диэн таах туттарсан крбтэ да, баала ситэ хапсыбатаа, кыайан киирбэтээ. Дьиэр, атын дьоо итинник кэпсиир эрээри, кини рэххэ киирэ сатаабыта иэ истээх этэ. Биллэн турар, тгрк тулаайах кыыы баала да гртэ суоун рднэн ылбыттара. Миэстэ кырыымчык, баалаах бааам этэ. Кини рэххэ киирбитин истэн, докумуонугар илии баттаан деканаттан тахсан истэинэ, биир ытаабыт-соообут, кып-кыыл уостаах, будьурхай баттахтаах дьахтар, арааа, оото хапсыбатах быыылааа: