F?ttah evini onlardan bir az aral?da tiks? d?, Az?rbaycana koc ed?nd?n b?ri onun da uzu gulur, daha Mul?vv?hi gor?nd? uzunu yana cevirmirdi. Mul?vv?h h?l? dunyaya g?lm?mis ovlad pay? ucun Allaha h?r gun sukr edib, bu sevinci F?ttaha da b?xs etsin dey? yerin-goyun sahibin? yalvar?rd?.

Bir nec? gun sonra Mul?vv?h onu rahat buraxmayan fikirl?rini arvad? il? bolus?nd? Ruq?yyan?n gozl?ri doldu:

– Arxay?n ol, Sayda da hamil?dir. Dun?n S?idin arvad? bizi bar?sd?rd?. Dedi ki, ikiniz? d? Allah lutf edib, ovlad verib. Sayda honkurub aglad?, sonra da boynumu qucaqlad?, bar?sd?q.

Mul?vv?h ?ll?rini ac?b: – S?n? sukurl?r olsun, Allah?m, m?ni bu tohm?td?n qurtard?n, – dey? ur?kd?n sukur etdi. F?ttah?n ovlad? olmasayd?, ona Nof?li oz t?r?fin? c?kdiyi ucun m?z?mm?t v? nifr?ti bitib-tuk?nm?zdi.

Mul?vv?h B?ndovan?n kul?yind?n qorunmaq ucun evinin ?traf?na sam agaclar? ?kmisdi. Ovlad? bu agaclar?n kolg?sind? oynayacaqd?.

Y?zid ibn M?zy?d art?q B?ndovanda yeni bir s?h?rin ?sas?n? qoymaq ucun gost?ris vermisdi. Paytaxt B?rd?d? otursa da, ibn M?zy?d burada bir liman s?h?ri yaratmaq ist?yirdi. Art?q xilaf?tin h?r yerind?n memarlar, x?ttatlar, sair v? r?ssamlar Arran ?razisin? g?tirilirdil?r. Bu torpaqlar?n b?r?k?tli, x?yallar? gerc?kl?sdir?n bir yer olmas?na h?r gun bir isar?t vard?. T?xmin?n eyni vaxtda S?idin d? arvad?n?n hamil? oldugu x?b?ri yay?ld?. Nof?l sevins? d?, ?misinin ovlad?ndan daha cox Mul?vv?h v? Ruq?yyan?n ovlad?n? dunyaya g?lisini gozl?yirdi. Ozu d? ist?yirdi ki, m?hz oglan dogulsun, ona qardas olsun, o da bildiyi h?r seyi qardas?na oyr?tsin. O ozu kimi at belind?, ?li q?l?ncl?, qorxmaz bir qardas arzusunda idi.

B?ndovana kocuruldukd?n sonra F?ttah?n ?misi ?l-Qas?mi buralara el? valeh olmusdu ki, ill?rl? s?f?r? c?xd?g? ticar?tind?n ?l c?kib oturaq h?yata kecmisdi. O, Lokbatanda d?v? karvanlar?n?n yolu ust? kicik bir karvansara insa edib, g?lib-ged?nl?rin qarn?n? Samax?n?n ?n dadl? qoyunlar?n?n ?tind?n haz?rlad?g? saurmalarla doyururdu.

?l-Qas?mi ?vv?lki t?k?bburunu bir az azaltsa da, xasiyy?ti hec d?yism?misdi. Bir Ramazan iftar?nda Nof?lin ona verdiyi sual? is? hec unuda bilmirdi. “Ag?l yasda deyil, basdad?r” misal?n? oz-ozun? t?krarlay?r, Nof?lin suallar?na bir vaxtlar c?tinlikl? d? olsa, verdiyi cavabdan basqa cavab tapa bilmirdi.

Pislikl?ri kainatda kim yarad?b?

Gunahlara yaran?sdan Yer kur?si n?d?n bat?b?

Yaxs?l?ga yamanl?g?, xeyr? s?ri, insanl?ga iblisl?ri kim c?rnad?b?

Ibad?tmi yer uzunun c?x?s yolu, yoxsa olum?

B?d?vi ?r?bl?rd? yaln?z karvan soyan quldurlar sair olurdu. Tacirl?rd?n, dovl?t adamlar?ndan, din xadiml?rind?n sair nadir hallarda c?xard?. Bu, karvanbasanlar?n daha azad ruhlu q?bil?l?rd?n olduqlar?na d?lal?t ets? d?, seir yazmalar?na s?b?b coxlu suallar?n?n olmas? idi – onlar dunyan? m?kt?bd?n deyil, h?yatdan oyr?nirdil?r.

Indi Nof?lin sual dolu seirini h?r gun t?krarlaya-t?krarlaya saurma satan ?l-Qas?mini, ?slind?, n? sual, n? seir, n? d? tutarl? bir cavab maraqland?r?rd?. Onu maraqland?ran yaln?z pul idi.

Mul?vv?h Ruq?yyan?n k?nizi S?lim?y? taps?rm?sd? ki, son don?ml?r arvad?ndan daha da mugayat olsun. “Cal?s onu gozd?n qoyma. Yaddan c?xarar, ag?r bir sey gotur?r. Bax ki, Ruq?yya vaxtl?-vaxt?nda dogru-duzgun yem?k yesin. Yuxusuna, istirah?tin? diqq?t etsin”. Mul?vv?h karvan yollar?nda, is bas?nda oldugundan ur?yi rahatl?q tapm?r, fikri-zikri arvad?n?n v? dogulacaq ovlad?n?n yan?nda qal?rd?.

S?lim? ona taps?r?lm?s isin ohd?sind?n yaxs? g?lirmis kimi davransa da, art?q Ruq?yyan? ?s?bil?sdirm?y? baslam?sd?. Qad?n, dem?k olar, h?r sey? qar?s?r, “otur, s?n t?rp?nm?”, “ona d?ym?”, “bunu goturm?”, “yem?k ye”, “su ic” v? bu q?bild?n daha n?l?rs? dan?sd?qca, Ruq?yyan?n ac?qlanmaga uzu g?lm?s? d?, hiss edirdi ki, S?lim? onu bezdirir. Bu gun is? Ruq?yya bir sey? ?min oldu ki, S?lim? t?kc? onu bezdirm?yib, s?si g?l?nd? usaq da t?rp?nib qarn?n? t?pikl?yir, sanki etiraz edirdi. Qad?n?n s?si k?sil?n kimi usaq sakitl?sirdi. Eyni t?pkil?ri usaq ?l-Qas?mi il? arvad? onlara d?v?tsiz ziyar?tl?r ed?nd? d? verirdi. Ruq?yya hiss edirdi ki, b?tnind?ki adi korp? deyil…

Vaxt yax?nlasd?qca Mul?vv?h ovlad?n?n dunyaya t?srif buyurmas?n? h?y?canla gozl?yir, arvad?n? bir an bel? t?k qoymamaga cal?s?rd?. Bir gun gun?s batandan sonra mocuz? bas verdi. H?min gun q?bil?d? bir-birinin ard?nca uc korp? dunyaya g?ldi – Mul?vv?h v? S?idin oglu, F?ttah?n is? q?z? doguldu. Mamacalar butun gec?ni ora-bura qac?s?rd?, q?bil? uzvl?rinin sevinc v? h?y?can? bir-birin? qar?sm?sd?.

Usaqlar ucu d? ay parcas? kimi goz?l, saglamd?lar, vaxtl?-vaxt?nda yeyir, yat?rd?lar. Birc? is vard? ki, Qeys durmadan aglay?rd?. Korp?ni y?rgalamaqdan Mul?vv?hin d?, Ruq?yyan?n da qollar? sozl?rin? baxm?r, onun s?si butun q?bil?ni bas?na al?rd?. Nec? logman cag?rsalar da, korp?nin d?rdin? car? tapa bilmirdil?r. Uzun ill?r sonra ovlad sevincin? qovusan Mul?vv?h v? Ruq?yya bir nec? gun ?rzind? sanki nec? il qocalm?sd?lar.

Balaca Qeys ana b?tnind? iki f?rqli ?lin istisini h?mis? hiss edir, bu ?ll?rin onu qorudugunu duyurdu. Amma son vaxtlar ona dogru qara bir kolg?nin g?ldiyinin f?rqind? idi. Bu kolg?nin ozu d?, s?si d? Qeysi qorxudurdu. Dunyaya goz ac?b gun is?g?na c?xandan sonra h?min qara kolg?nin h?niri daha yax?ndan g?lir v? Qeys dayanmadan aglayaraq, sanki oz valideynl?rini x?b?rdar etm?y? cal?s?rd?.

H?l? d? n?f?si qarala-qarala aglayan korp?nin yan?na onun kimi q?g?ldayan, onun boyda bir canl? qoydular. “N?f?si cox il?qd?r. Qoxusu is? h?l? yeni oyr?ndiyim, hec vaxt hiss etm?diyim bir ?tirdir. Ozumu nec? d? xosb?xt hiss edir?m! Sukurl?r olsun ki, qara kolg? d? harasa lap uzaqlara c?kilib! Ana, ata, bax?n, hec aglam?ram! M?n bu n?f?sin daim yan?mda olmas?n? ist?yir?m!”.