І распаўсюджваецца гэтая хвароба не горш за іншыя. Якому-небудзь шчасліўцу пашанцавала знайсці такі самародак. Слава аб ім разносіцца далёка навакол. Усе аб гэтым ведаюць, усе яго бачаць, і кожны думае: а чаму ж і мне не можа пашанцаваць? І пачынаецца гэтая залатая ліхаманка.

Сотні, тысячы людзей кідаюцца шукаць, — і вось сярод гэтых тысяч зноў аднаму пашанцавала. Зноў слава ідзе, зноў усе бачаць толькі яго, і зноў тысячы людзей бягуць.

А аб тых тысячах, якім не ўдалося знайсці, ніхто і не думае, ніхто іх не лічыць.

Есць такія дзівакі, якія дзесяткі год, амаль што ўсё сваё жыццё шукаюць самародкі і ўсё спадзяюцца знайсці велізарны кавалак золата хоць перад смерцю.

Так праславіліся на ўвесь свет Аўстралія, Паўднёвая Афрыка, Каліфорнія і Аляска (мясцовасць Кландайк) у Амерыцы і часткай — наша Сібір.

Вядома, што ў такіх выпадках больш за ўсіх, — можна сказаць, выключна, — можа спадзявацца на поспех толькі той, хто першы з'явіўся ў невядомы куток.

І вось з гэтага боку нашыя падарожнікі мелі шчасце. Не лічачы Чунг-лі, які, зразумела, не мог усё даследаваць, у гэтых месцах яшчэ ніхто не быў. Значыцца, можна было спадзявацца на самародкі.

Скот яшчэ раней папярэдзіў сваіх таварышаў, дзеля чаго яны едуць, растлумачыў, што большую частку знойдзенага золата павінен будзе атрымаць ён, бо снараджэнне экспедыцыі каштуе грошы, што без яго яны ўсё роўна не маглі б паехаць, але кожны атрымае ў залежнасці ад свае здабычы.

Зярняткі золата, якія яны ўбачылі, як мікробы, заразілі ўсіх залатою ліхаманкай. Усім здавалася, што вось-вось яны знойдуць шмат золата. Пры гэтым кожны думаў яшчэ, што ён схавае для сябе асабіста добры кавалак.

Яны забыліся і аб ежы, безупынна капаліся ў пяску і каменнях.

І вось аднекуль зверху яны пачулі голас:

— Памажы, божа! Ці многа золата ўжо знайшлі? Усе адразу азірнуліся і бачаць — высока на скале стаіць Чунг-лі, а за ім выглядаюць яшчэ два нейкія чалавекі.

— Чунг-лі! — вырвалася з грудзей.

— Ты жывы? — запытаўся Скот.

— Лічыце, як хочаце! — смеючыся адказаў Чунг-лі.

— А хто там яшчэ з табой? — зноў спытаўся Скот.

— Гэта мой брат Хунь-чжы, а гэта наш сябар Качу, — паказаў Чунг-лі.

— Хто гэта такія? — звярнуўся Скот да Кандаракі, бо сам ён, зразумела, не ведаў усіх сваіх рабочых.

— Гэта тыя два рабочыя, што ўцяклі нядаўна, перад нашым ад'ездам, — растлумачыў Кандаракі.

— А Файлу дзе? — крыкнуў Скот.

— Ен палічыў за лепшае застацца тут назаўсёды. Кланяўся вам, — здзекаваўся Чунг-лі.

— Ах, падлюгі! — закрычаў Скот. — Вы забілі яго! Вы наўмысля падрыхтавалі ўсю гэтую справу!

І ён ухапіўся за стрэльбу. Але яго спадарожнікі яшчэ раней пачалі страляць.

Вядома, трое таварышаў добра ведалі, што іх гутарка скончыцца такім чынам, і падрыхтаваліся ў належны момант схавацца за каменнямі.

— Шкада, што мы маем адну стрэльбу на трох і нам не хапае куль, а то мы таксама адказалі б вам! — даляцеў голас Чунг-лі, і ўсе трое зніклі.

— Злавіць іх! Забіць! — крычаў Скот, не памятаючы, што кажа.

Але аб гэтым не было чаго і думаць.

— Дык вось яно што! — сказаў Скот, крыху супакоіўшыся. — Вось дзе сакрэт! І з канём, і з тым бяздоннем, і нават з пальмавай лісцінай і ўсё іншае. Вось як яны нас ашукалі!

— Я ж казаў, што нешта такое ёсць, — сказаў Кандаракі.

— Так. Лішні раз павінен пераканацца, што вы заўсёды праўду кажаце. Але ж вы і самі не маглі сказаць нічога пэўнага, — прамовіў Скот.

— Я нюхам чуў,— адказаў Кандаракі. Пачалі радзіцца, што далей рабіць. Меліся дзве задачы: або ісці шукаць гэтых злачынцаў, каб пакараць іх, або займацца сваёй справай. Кандаракі і ўсе іншыя даводзілі, што ганяцца і знайсці іх у незнаёмых гарах немагчыма. У кожны момант яны з-за якой-небудзь скалы могуць падстрэліць.

Скот таксама разумеў, што яно так і ёсць, але адна толькі думка аб тым, што з яго, англічаніна, гаспадара, пасмяяліся гэтыя нявольнікі, адна гэтая думка прыводзіла яго ў лютасць. Ад гэтага ж можа пацярпець аўтарытэт англійскай дзяржавы! Якія ж гутаркі пойдуць тады сярод усіх гэтых падуладных людзей? Усе павінны ведаць, што ніякае злачынства супраць англічан не можа застацца непакараным. Нездарма ж яны так пакаралі Какаду.

Але як гэта зрабіць, асабліва супроць жадання ўсіх удзельнікаў, з якімі тут усё ж такі трэба было лічыцца?