— Дзякуй вам, Казімір Міронавіч.

— Што? — наставіў вуха вядзьмак.

— Дзякуй вам, — паўтарыў я. І Пятрусь падзякаваў:

— Дзякуй вам.

— Во малайцы! — усцешыўся Палын.

— Я іх зараз у казіны рог сагну, — прамовіў Казімір Міронавіч.

— Калі ласка, — сказаў Пятрусь. І я сказаў:

— Калі ласка.

Язык зусім не слухаўся мяне. Хоць бяры ды трымай рукою, каб не ляпаў абы-што.

Казімір Міронавіч закрыў чорную кнігу, працягнуў Палыну. Той схапіў яе, а Казімір Міронавіч дастаў з кішэні сухі мох, два крэменьчыкі, паклаў мох на зямлю, стукнуў крэмень аб крэмень, выбіваючы іскры. Мох загарэўся. Вядзьмак схапіў яго і з усяе сілы дзьмухнуў:

— Ф-у-у…

Нас з Петрусём абхінула чорным дымам. Дым круціўся, як змяя, якой прышчамілі хвост. Няўжо нам канец? Няўжо з гэтым дымам занясе да чарцей у балота? Пацешацца, хвастатыя…

— Малекула-калекула! — крыкнуў на ўвесь голас Казімір Міронавіч.

Дым разышоўся. Як і не было. І твар у Петруся стаў гэткі ж, які быў раней. Выходзіць, цяпер і ў мяне не выцягнуты, як трубка.

— Што? Умею? — паціраючы рукі, запытаў вядзьмак.

— Лоўка ў вас выходзіць, — сказаў я.

— Малекула-калекула, — крыкнуў Палын.

— Ты сам малекула-калекула, — прамовіў Пятрусь.

Палын заскрыгатаў зубамі.

Я думаў, што Палын накінецца на нас альбо аблае. Не, не аблаяў. Прамаўчаў.

— Казімір Міронавіч, адпусціце нас, — папрасіў Пятрусь. — Мы дамоў пойдзем. Як-небудзь знойдзем дарогу.

— Вось чаго вам хочацца!

— Па пацуку за каўнер — і няхай ідуць, — усклікнуў Палын.

Я адвярнуўся, каб не глядзець на яго. Стаіць, крыўляецца. А што, калі вядзьмак паслухаецца яго, па пацуку за каўнер нам кіне? Самлею са страху.

Казімір Міронавіч нечакана прагаварыў:

— Адпушчу вас, калі выканаеце тры мае заданні.

Я ведаў, што розныя нячысцікі добрым казачным героям заўжды даюць непасільныя заданні. На днях чытаў, як у казцы «Аддай мне, што дома не пакінуў» вядзьмак, які перакінуўся панам, сказаў сыну паляўнічага Янку, каб напарсткам да раніцы вычарпаў возера за маёнткам, рыбу выбраў, а дно жоўтым пяском пасыпаў. Пасля загадаў пабудаваць за ноч такі палац, каб у ім было гэтулькі пакояў, колькі дзён у годзе, каб столь ззяла, як неба, а на ёй свяцілі сонца, месяц і зоры, каб вакол палаца працякала рака, а на ёй ляжаў мост — залатая маснічына, сярэбраная маснічына, каб над мостам вісела вясёлка і ўпіралася канцамі ў ваду. Пасля гэтага загадаў аб'ездзіць каня, у якога сам перакінуўся.

Напэўна, і Казімір Міронавіч дасць нешта падобнае. Ну і няхай. Няхай пасылае будаваць залаты мост.

— Мы згодныя, — сказаў я. Вядзьмак ледзь прыкметна ўсміхнуўся.

— Раскажыце такую гісторыю, каб я ў яе не паверыў. Гэта маё першае заданне. Лёгкае? Га?

Ці лёгкае? Вядома, можна рознага нагаварыць. Але ж будзе ківаць галавою. Маўляў, так.

— Чаго насы павесілі? — вытрашчыў вочы Палын. — Расказвайце, бо крапівы ў штаны напхаю.

— Слухайце, — прамовіў Пятрусь. — Раскажу вам, адкуль узяўся мядзведзь. Раней, даўным-даўно, ён быў такім жа чалавекам, як і мы. Людзей тады было мала, і жылі яны па лясах. Там палявалі на звяроў і птушак, улетку збіралі грыбы і ягады, капалі карэнне і запасілі на зіму. Але найбольш запасілі арэхі і мёд. Пчол тады было багата. Яны самі вадзіліся ў дуплах і ў зямлі — у норах.

— Годзе, — перапыніў Казімір Міронавіч. — Казка гэта. Яна называецца «Мядзведзь». Мне яе расказваў мой найлепшы сябар — кульгавы чорт. Прапрадзед кульгавага чорта гультая ў мядзведзя перавярнуў. А людзі, даведаўшыся, казку склалі. Казка ў казцы. Цікава? Ха-ха-ха…

— З'елі булку з маслам? — замахаў рукамі Палын. — Зараз вас Казімір Міронавіч у казіны рог сагне.

Хацеў я сказаць яму, каб прыкусіў язык, ды вядзьмак апярэдзіў мяне:

— Я сёння добры. Так і быць. Можаце іншую гісторыю расказаць.

Пранесла. Што ж расказаць яму? А калі казку «Адкуль пайшлі паны на Палессі?» Пачну так, як напісана, а пасля па-свойму. Вылупіць вочы. Няўжо не вырвецца ў яго «не веру»?

— Даўно гэта было. Нават старыя людзі таго ўжо не памятаюць. І расказваюць яны тое, што чулі ад бацькоў і дзядоў,— пачаў я.

Неўпрыкметкі зірнуў на Казіміра Міронавіча. Натапырыў вушы. Чуў гэтую казку, успамінае, ад каго. Няхай. Усё роўна наша возьме.

Я працягваю далей:

— Густымі палескімі лясамі прабіраўся адвячоркам чорт у сваё балота. Быў ён страшэнна хмуры, бо за цэлы доўгі дзень не ўдалося зрабіць людзям ніякай шкоды. А які ж з яго пасля гэтага чорт? Цяпер хоць ты і не паказвайся ў пекла — засмяюць!

Вядзьмак цмокнуў губамі.

— Ведаю. Той чорт схапіў за чуб пана, які ехаў дарогаю з Варшавы, і пачаў па лесе насіць, стукаючы галавою аб дрэвы.

— Не так, — сказаў я. — Цягнецца чорт па дарозе і бачыць: сядзіць пад кустом ваш сябар — кульгавы чорт. Тады ён быў зусім маленькі. Тады чорцікам яго звалі.

Вядзьмак, гляджу, бараду пальцамі перабірае. А Палын аж рот разявіў.

— Схапіў чорт чорціка за хвост і ў лес папёр.

— Добра! — не стрываў Пятрусь.

А Казімір Міронавіч ушчарэпіўся рукамі за бараду, вусны сцяў.