— Гэта ён клікаў,— прамовіла Паўлінка.

— Ён, — сказаў Ясь. — Што то быў бы за чорт, каб не спакусіў.

— А што з тым чалавекам сталася? — падала голас Алеся.

— Сам не памятае, як дамоў прыбег. За адну ноч пасівеў.

Наўкол пачулася:

— Чужы кажух нікога не нагрэе.

— Знойдзеныя грошы ў руку не йдуць.

— Век будзе памятаць і дзесятаму закажа.

— Не там шчасце шукаў.

— Шчасце пад мазалямі ляжыць. А Паўлінка сказала:

— Вось каб ён у купальскую ноч перад першым спевам пеўня знайшоў вогненную кветку-папараць, то быў бы шчаслівы і багаты да канца дзён.

— Толькі самыя смелыя яе могуць знайсці,— прамовіў Ясь.

Янка падсунуўся бліжэй. Усё-ткі ёсць кветка-папараць, расцвітае, мігціць агеньчыкам. Ён запытаў у Яся:

— Калі знойдзеш кветку-папараць, то ўсё-ўсё збудзецца, што задумаў?

— Усё-ўсё!

— І чытаць навучышся?

— Думаю, што так.

— А хто ж кніжку дасць?

— Шчасце прыходзіць непрыкметна. Янка штурхнуў у бок Мацея.

— Ідзі за мною.

Яны адышліся ад вогнішча, сталі воддаль.

— Чаго клікаў? — запытаў Мацей.

— Мацейка… Братка… Ты хочаш кветку-папараць знайсці? Хадзем. Давай разам…

— Сонца вось-вось паднімецца.

— Паспеем. Яшчэ не хутка першы певень пракрычыць.

— А цётка з барадой?

— Спіць яна. Гэтаю ноччу не высунецца з балота. Людзі з усіх вёсак павыходзілі.

— Страшна.

— Калі я чытаць навучуся? Калі кнігу ўбачу? Няўжо не разумееш?

Мацей уздыхнуў.

— Хадзем. Але ж мне не хочацца.

— Яначка, я табе дапамагу знайсці кветку-папараць.

Янка глянуў і сваім вачам не паверыў: Алеся з-за куста вылазіць.

Хацеў прагнаць яе, ды махнуў рукою. Праганяй не праганяй — усё роўна не адчэпіцца.

— Хадзем, — сказаў.

Агні засталіся ззаду. Лес сцяною перад імі. Цемень…

— Яначка, — прашаптала Алеся, — там нехта стаіць.

— Дзе?

Алеся тыцнула пальцам.

Янка прыгледзеўся. Сапраўды, на самым ускрайку, непадалёку ад іх, прытуліўшыся да хваіны, нехта стаіць, на паляну пазірае.

— Зараз напалохаю, — сказаў Мацей і на ўвесь голас: — Гэ-э-й!

Незнаёмы, што заяц, — на паляну, туды, дзе гарэлі вогнішчы. Мацей за ім.

— Цётка з барадой! — піснула Алеся і апусцілася на зямлю.

Цётка з барадой (цяпер добра бачылі яе на асветленай паляне) кінулася ў адзін бок, у другі.

— Цётка з барадой! Васіліск! Пярэварацень! — на ўсё горла галёкнуў Мацей і пабег.

А цётка з барадой закрычала немым голасам:

— А-а-а!.. Га-га-га!..

Што тут нарабілася! Людзі гарохам урассыпную.

Янка схапіў Алесю за руку, сілком пацягнуў за сабою.

Гарэлі, дагаралі пакінутыя вогнішчы. Часам іскры, нібы вогненныя кроплі, узнімаліся ўгору. Ці не цётка з барадой увіхалася там?

Доўга ў вёсцы гаварылі пра васіліска — цётку з барадой, як у мужчыны. Не дзіва: да смерці перапалохала ўсіх на Купалле. Янка аднаго дня сказаў маці: «А вы нам не верылі». Маці ўздыхнула: «Сынок, не цягайцеся па лесе».

Нагаварыліся людзі, набілі языкі. Неўзабаве яшчэ адна навіна абляцела вёску: Ясь жэніцца. Нездарма злавіў вяночак, які пусціла па рацэ Паўлінка. Знайшоў сваё шчасце.

Перад вяселлем Янкаву маці запрасілі за старшую каравайніцу. Вядома, і яму рупіла паглядзець, як у маладой будуць пячы каравай, але чамусьці не асмеліўся папрасіць у маці, каб узяла. Гэты вечар, напэўна, праседзеў бы дома, ды Алеся прыбегла.

— Яначка, хадзем да нас.

— Хадзем, — падтрымаў Алесю Мацей.

У Алесінай хаце — не толькі каравайніцы, але і суседзі. Пасярод хаты дзяжа з рошчынай — рашчыненым цестам.

Янка, Алеся і Мацей залезлі на печ. Добра на печы. З вышыні ўсё-ўсё відаць.

— Рошчына ў дзяжы паднялася. Зараз будуць цеста гібаць, размінаць, — сказала Алеся. — Яго нельга мясіць кулакамі, бо жаніх, калі стане мужам, будзе жонку біць.

«Кажа абы што, — падумаў Янка. — Хіба будзе біць Паўлінку Ясь? Ён жа такі добры. Паўлінцы купіў чаравічкі і бурштынавыя пацеркі».

— Ясь… — пачаў ён.

— Грамнічную свечку запалілі! — перапыніла Алеся.

Янка ўбачыў, што маці ўзяла тоўстую грамнічную свечку і, узняўшы яе, тры разы абышла вакол дзяжы.

— Чаму мая мама са свечкай вакол дзяжы ходзіць? — пацікавіўся Мацей.

— Грамнічная свечка нячысты дух адганяе, — адказала Алеся.

— І цётку з барадой?

— Мабыць.

— Цяпер заўсёды з грамнічнай свечкай буду хадзіць, — сказаў Мацей.

Янку прыгадалася тая купальская ноч, прыгадалася, як пад ранкі прывалокся Мацей, увесь у гразі. Казаў, што ў яму зваліўся. Цётка з барадой… Відаць, душу выме. І не толькі Мацею.