54. Усюды і заўсёды ў тваей моцы здавальняцца з пашанаю сваім сучасным станам, і адносіцца справядліва да людзей, што акружаюць цябе, і праяўляюць сваю здольнасьць у напрамку кантролі свае думкі, каб нічога неадпаведнага не пранікла ў яе.

55. Не азірайся на тое, чым людзі кіруюцца, але глядзі адважна туды, куды вядзе цябе натура - натура Цэлага тым, што здараецца з табою, і твая ўласная натура тым, што трэба табе рабіць. Кажнай істоце трэба рабіць тое, што вымагае ягоны стан. Але ўсе іншыя істоты, з прычыны свайго ўладжаньня, прызначаны для рацыянальных істотаў, гэтак, як і ўсюды - меней дасканалае для болей дасканалага; разумныя-ж істоты адзін для аднаго.

Затым, першае месца ў уладжаньні чалавека займае ягоная сьведамасьць грамадзкасьці. І другое - непадатлівасьць у адносінах да стану, у якім знаходзіцца цела; бо-ж руху разумнаму і духоваму свома адмяжоўвацца і ніколі не здавацца перад рухам пачуцьцяў і імкненьняў, - апошнія бо зьяўляюцца рухамі жывёльнымі, а духовае жадае пяршынства і ня быць пераможаным імі, што і справядліва, таму, што яно паводля натуры павінна карыстацца імі. Як на трэйцяе, у ладзе істоты, неабходна паказаць на адгароджваньне сябе ад непрадуманасьці і ашуканства. Заручыўшыся ўсім гэтым, кіруючы пачатак павінен ісьці сваім простым шляхам, валодаючы тым, што належыць да яго складу.

56. Уяві сабе, што ты ўжо памёр, што жыў толькі да гэтае хвіліны; і час жыцьця, які яшчэ астаецца табе, праводзь у згодзе з натураю.

57. Любі толькі тое, што здараецца з табою як і тое, што выткана зь нітак твайго прадвызначэньня. Бо, што болей адказвала-б тваім патрэбам?

58. Штоколечы-б з табою здарылася, май прад вачыма тых, зь якімі здарылася тое самае і, якія з гэтае прычыны гневаліся, дзівіліся, наракалі. Дзе яны цяперака? Нідзе. Добра, ці хочаш і ты ўпадобіцца ім? І чаму-б табе не пакінуць усе гэтыя хваляваньні, якія зьяўляюцца чужымі для твае натуры, тым, хто выклікаў іх, і церпіць з прычыны іх? Чаму ты не праяўляеш замеру выкарыстаць для сябе ўсе гэтыя здарэньні? Выкарыстаць-жа ты можаш выдатна, ня маючы недахопу ў матар'яле. Будзь толькі ўважным да самога сябе і праяві ахвочасьць быць выдатным ува ўсім, што ты робіш. І памятай, што тое, на чым чын абасноўваецца, астаецца абыякасным.

59. Узірайся ў самога сябе. У табе - крыніца дабра, якая ніколі ня вычарпаецца, калі ты заўсёды будзеш капаць.

60. І цела павінна мець самавітасьць, і не праяўляць нерэгулярнасьцяў у рухах, ані паставе. Бо-ж душа выяўляецца ў абліччы, прыдаючы яму разумнасьць і належны выгляд; падобнае можна вымагаць і ад цела. Але прытрымлівацца ўсяго гэтага трэба бяз вычварнасьці.

61. Мастацтва жыцьця болей нагадвае сабою мастацтва змаганьня барцоў, чымся танцу. І з увагі на гэта, павінна быць у сталай гатоўнасьці і стойкасьці, каб спаткаць і адбіць нечаканае і непрадбачанае.

62. Заўсёды думай пра людзей, што гэта за людзі, узнаньне якіх ты хочаш займець, і якімі матывамі яны кіруюцца. І ты ня будзеш ані вінаваціць іх за іхныя нясьведамыя памылкі, ані мець патрэбнасьці ў іхным узнаньні, і асабліва тады, калі ты зазірнеш у крыніцу іхных паглядаў і іхных імкненьняў.

63. Ніякая душа, - кажа філёзаф, - не пазбаўляе сябе дабраахвотна праўды або справядлівасьці, гэтаксама і разважлівасьці, і дабразычлівасьці, і кажнае іншае падобнае рэчы. Найболей неабходна заўсёды думаць пра гэта, бо тады ты будзеш болей лагодна адносіцца да іх.

64. У часе кажнага болю ўспомні зараз-жа аб тым, што зносіць боль не зьяўляецца сорамнаю рэчаю; што ён ня чыніць кіруючае душы горшаю, бо ён ня дзейнічае згубна на тваю кіруючую інтэлігэнцыю; ён ня спрычыняе шкоды ані ў галіне рацыянальнай, ані грамадзкай. У бальшыні выпадкаў пры адчуваньні болю ты можаш паклікаць на дапамогу словы Эпікуроса, што боль зьяўляецца ані нязносным, ані заўсёды-трываючым, калі толькі ты будзеш памятаць, што і ён мае свае межы і, калі ты нічога не дадасі са свае фантазыі. І гэта яшчэ памятай, што мы не разумеем, што шматлікія рэчы, якія дадаюцца, зьяўляюцца супярэчнымі для нас, гэтакімі самымі, як боль, санлівасьць, сьпякота, і адсутнасьць апэтыту. Калі ты нездаволены з прычыны гэтых рэчаў, дык скажы самому сабе, што я не перамог болю.

65. Старайся нават у адносінах да ніжэйшых існаваньняў ня мець тых пачуцьцяў, якія людзі часта маюць адзін да аднаго.

66. Скуль мы ведаем, што Тэляўгэс ня быў характарам вышэй за Сакратаса? Бо не зьяўляецца тое дастатковым, што Сакратас памер болей слаўнаю сьмерцяю, і з большым посьпехам дыскутаваў з сафістымі, што ён праявіў большую вытрываласьць, праводзячы ноч на марозе, і што, калі ён, атрымаўшы загад арыштаваць Лявонта з Салямісу, уважаў для сябе болей шляхэтным не падпарадкавацца загаду і выйшаў адважным крокам на вуліцу - хоць што да гэтага факту, некаторыя людзі сумняваюцца. Але мы мусім разгледзець, якую душу меў Сакратас, ці мог ён здавольвацца справядлівасьцю ў адносінах да людзей, і набожнасьцю да багоў, ці ня гневаўся ён на заганы людзей, ці не патураў чыёй-небудзь неадукаванасьці, ці не глядзеў на дар, дадзены яму натураю Цэлага, як на нешта чужнае, або, ці як на нейкі цяжар, як нешта нясьцерпнае, і ці не паддаўся ўплыву кволасьці цела.

67. Натура гэтак злучыла інтэлігэнцыю зь целам, што ты зьяўляешся ў стане сам вырашыць сваю ўласную справу. Вельмі магчыма стацца богападобным, застаючыся нікому ня ведамым. Заўсёды памятай аб гэтым; а гэтаксама і тое, што, каб быць шчасьлівым у жыцьці, вельмі мала патрэбна. І затым, што ты страціў надзею стацца дыялектыкам і чалавекам абазнаным з натураю, усё-ж не пакідай з гэтае прычыны надзеі астацца адначасна свабодным чалавекам, аддадзеным агульнаму дабру і паслухмяным Богу.

68. Жыві свабодна і без нараканьняў у вясельлі духа, які нічым не азмрочваецца нават і тады, калі ўсе людзі абсыпаюць цябе рознымі ўпіканьнямі, а дзікія зьверы растузваюць бездапаможныя часткі твайго цела. Бо што можа перашкодзіць інтэлігэнцыі захаваць, ня гледзячы на ўсё гэта, свой унутраны супакой, праўдзівы пагляд на ўсё навакольле і гатоўнасьць выкарыстаць тое, што выпала ёй на долю? Кемнасьць меркаваньня тут быццам зьвяртаецца з спасьцярогаю: Гэтакае ты наводля свае сутнасьці, хоць людзі і ўяўляюць цябе нечым іншым. Здольнасьць скарыстаньня можа зьвярнуцца да магчымасьці: Я шукала цябе; бо ўсё сучаснае заўсёды зьяўляецца для мяне матар'ялам разумнае і грамадзкае мужнасьці, а ўсё ў сваей суцэльнасьці - мастацтвам, якое належыць да чалавека або да Бога. Бо-ж усё, што адбываецца, мае свае суадносіны да Бога або чалавека - і адначасна не зьяўляецца чымсьці новым і нязручным, але знаёмым.