Сямёнава Ала
Шрифт:
Адным словам, вершы мне здаліся i халоднымі i прымітыўнымі нават, а на часопіснай старонцы ўся лірыка вытхлася з ix ушчэнт. Але... будзем падлічваць радкі. Пра гэта i пойдзе далей гамонка.
Ці не засталося яшчэ ў Вялюгіна [Вялюгін Анатоль Сцяпанавіч — паэт, на тую пару — рэдактар (загадчык) адзела паэзіі i часопіса „Полымя”] колькі маіх вершаў? Адзін ці два я прыпомніў — не тэкст, а тое, што такія вершы, здаецца, былі. Пасля: летась я даваў гэтыя вершы (не ўсе, вядома) Макарэвічу на радыё. Передача была, але нешта, мусіць, i засталося. Як даведацца пра гэга? Справа ў тым, што вершы спатрэбяцца для кніжкі ці для друку ў тых жа часопісах нават. Не хочацца, каб згубіліся. А дома — не памятаю, ці ёсць яны ў мяне. А калі ёсць — ix можа не стаць. A ўзнавіць ix я ўжо не здолею...
Уяўляю, якія цябе скора дрыжыкі будуць браць пры адным намёку на вершы — не толькі мае!
А я ж табе тут новых нарыхтаваў цэлы стос!
Вось слухай:
А будзе час, калі i без нагоды,
А проста так., ад шчодрасці быцця,
Успомняцца ранейшыя нягоды
Раней нязнанай мерай пачуцця.
I тое ўсё, што некалі болела
I што гняло варожай варажбой,
Падасца смуткам — скрухай пераспелай,
A ўвогуле — харошаю журбой
Па тым усім, што гэтым шляхам
Млечным Сплыве ракой — шумліваю слязой —
Не ў залаты век, не ў сярэднявечча,
Не ў мезазой або палезазой,
Туды, дзе, па правераных прыкметах,
Для ўсіх з другога свету прыбышоў
Цвітуць сады i неба ў дыіяментах,
А ля вады — эфірны скавышок”.
Ліст быў датаваны 18.XII.81 г.
А мне кінулася ў лісце тое, што ён не памятае пэўна, што, калі i каму занёс да друку — не вельмі дбаў пра „бессмяротнасць”. I — „ix можа не стаць”. Апошняе — як канстатацыя. Каменціраваць гэты момант я не бяруся. Прынамсі, не лічу магчымым. Адно відавочна — дом не быў надзейным сховішчам для ягоных вершаў. I не з матываў палітычных.
Тым часам надыходзіў Новы, 1982-гі год. Не ведаю, як яго сустракаў Міхась Стральцоў. Але мне ён даслаў сімпатычную жартаўлівую паштоўку:
„Віншую з Навагоднім святам, з іскрыстыім зімовыім сонцам, з ружовыім ранішнім i вечаровыім шаравіком, з уздыжамі па вясковай грубцы ці камінку, па гарбузіках i вяндліне, па дабрадушныім камплміенце грукача-механізатара ці шыкоўнага кіншчыка... ”
А я, меўшы нейкую вольную хвіліну, перагледзела ягоныя лісты i адпісала, што гэта злачынства — толькі я чытаю адна яго вершы. Трэба друкаваць. I Міхась даслаў перапісаныя для публікацыі вершы (усе яны былі ў лістах):
„Хто гадаваўся ў цішы дрэў... ”
„Не сумую сягоння, навошта?..”
„Яшчэ не ўшчаліся вятры...”
„Вось гэта музыка сама...”
„Iрытмы тыя, ды ўжо лад...”
„КПП. Там круціцца пласцінка...”
„Пад шоргат кропель дажджавы...”
„А фотаздымак на стале... ”
„Развагай сталае пары...”
„А будзе час, калі i без нагоды...”
„Я не скажу, нібыта... „
Вершы я перадрукавала i занесла па згаданых Міхасём адрасах. Між іншым, перадрукоўваць папрасіла адну сімпатычную душу — сама я друкую пасрэдна. А была тая сімпатычная душа i знешне вельмі прывабная, i мела вышэйшую адукацыю, i была машыністкай экстракласу. Да таго ж мела тонкі літаратурны густ. I давяла на маю спробу разлічыцца: „За такія вершы грошы не бяруць”. Святлана Кухарчык (у замужжы — Рэсенчук), яна i зараз робіць у „Мастацкай літаратуры”, на другім службовым месцы. Згадваю тое нездарма — да сакавіка 1982 года Міхась Стральцоў пісаў мне на выдавецтва — i добра памятаю, з якім грэблівым i пагардлівым выглядам прыносіла мне лісты Стральцова другая службовая істота. Усім было вядома, што Міхась Стральцоў не ў Арганізацыві Аб'яднаных Нацый i не ў творчай камандзіроўцы ў якім прэстыжным месцы планеты Зямля. I жанчына ў канцылярыі — таксама з вышэйшай адукацыяй, з вялікімі амбіцыямі — ледзь не ў хірургічных пальчатках несла той ліст. I глядзела на мяне, як на стварэнне ніжэйшага парадку. Не ведаю, ці чытала яна Міхася Стральцова. Празаіка, паэта, крытыка, філософа... Можа, толькі бачыла — i не ў самыя лепшыя яго хвіліны... Ці проста мела звесткі — трапіў чалавек ва ўстанову не турэмную, але паднявольную...
Я заўсёды ведала Міхася Стральцова з лепшага боку. I ў лепшыя хвіліны. Больш здалёк. На той самай дыстанцыі. Хаця — для мяне не было таямніцай... Хто не ведаў пра яго відавочную слабасць? Якую ён не хаваў.
Ці спрабавала ў нечым яго пераканаць? Не. Грэшная. Не спрабавала. Хіба можа чалавек спасцігнуць чужую душу? I трагедыю яе? I таямніцу яе, душы?
Грэшная. Грэшная. Я ніколі не адмаўляла, калі Міхась Стральцоў прасіў пазычыць грошы. Звычайна нейкіх 5-10 рублёў. Зразумела, для чаго. (Гэта былі грошы па цэнах 70-х — пачатку 80-х гадоў.) Кажуць, разумныя i цвярозыя людзі не пазычалі яму. Мабыць, яны былі правыя. Я ж не пачувала сябе выратавальніцай. I ніколі не ведала, дзе яно — выратаванне для яго. I адкуль туга? Адкуль пакуты? „Надзея марная... ”